علمی-پژوهشی
رضا بیگدلو
چکیده
مؤلفه‌ها و چگونگی برقراری نظم و امنیت اجتماعی با توجه به موقعیت جغرافیایی-تاریخی سرزمین ایران، ساختار سیاسی-اجتماعی، تنوع قومی-مذهبی و مؤلفه‌های اثرگذار دیگر از مسائل تاریخی جامعه ایرانی بوده است. در عصر قاجار و به‌ویژه سالهای پایانی سلطنت ناصرالدین‌شاه، باوجود اقدامات اصلاحی دولت و برخی نخبگان سیاسی و اجتماعی در راستای تحول ...
بیشتر
مؤلفه‌ها و چگونگی برقراری نظم و امنیت اجتماعی با توجه به موقعیت جغرافیایی-تاریخی سرزمین ایران، ساختار سیاسی-اجتماعی، تنوع قومی-مذهبی و مؤلفه‌های اثرگذار دیگر از مسائل تاریخی جامعه ایرانی بوده است. در عصر قاجار و به‌ویژه سالهای پایانی سلطنت ناصرالدین‌شاه، باوجود اقدامات اصلاحی دولت و برخی نخبگان سیاسی و اجتماعی در راستای تحول در گفتمان و ساختارهای نظم و امنیت اجتماعی، نهتنها وضعیت نظم و امنیت اجتماعی به سمت بهبودی نرفت که چالش‌های دیگری نیز به آن افزوده شد. این پژوهش با اتکا به نظریه آنومی و با تحلیل محتوای کتاب «روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه»، اقدام به احصاء مهمترین مسائل و چالش‌های نظم و امنیت اجتماعی جامعه ایران کرده است. بر این اساس سؤال پژوهش بر این مبنا تدوین شده که مهمترین مسائل و چالش‌های نظم و امنیت اجتماعی جامعه ایرانی در این سالها چه بوده است؟ دستاوردهای پژوهش مبین آن است که بهرغم نوسازی ساختاری، وضعیت آشفتگی و بیهنجاری در نظم و امنیت اجتماعی تشدید شده و کجروی و ناامنی اجتماعی در سالهای 1298-1313 ق. روندی افزایشی داشته است.
علمی-پژوهشی
روزبه زرین کوب؛ علی اکبر مسگر
چکیده
کلان روایت بنیانگذاری شهریاری ساسانی به ضرب شمشیر اردشیر بابکان و متعاقب آن فتح پیدرپی ولایات ایرانشهر نیازمند بازنگری جدی است. سرشت شهریاری ساسانی بدون مشارکت و مساهمت دودمان های متنفذ اجتماعی و تا حدودی طبقات شهری که سدهها پیش از استقرار سلسله مزبور در عرصه اداره سیاسی همکاری داشته اند، امکان شالوده گذاری نداشته ...
بیشتر
کلان روایت بنیانگذاری شهریاری ساسانی به ضرب شمشیر اردشیر بابکان و متعاقب آن فتح پیدرپی ولایات ایرانشهر نیازمند بازنگری جدی است. سرشت شهریاری ساسانی بدون مشارکت و مساهمت دودمان های متنفذ اجتماعی و تا حدودی طبقات شهری که سدهها پیش از استقرار سلسله مزبور در عرصه اداره سیاسی همکاری داشته اند، امکان شالوده گذاری نداشته است. برخلاف تئوری های جدید که در تلاشند ماهیت دولت در ایران را موجودیتی صرفا سیاسی و منتزع از جامعه تلقی کنند؛ میبایست اذعان داشت دولت در عین حالی که گرانیگاه انسجام سیاسی است، کانون اتحاد نیروهای اجتماعی نیز هست. هدف پژوهش حاضر، خوانش دموکراتیک از امر سیاسی در دوره ساسانی نیست؛ در واقع هدف اصلی، بازنماییِ وجه اجتماعیِ دولت ساسانی و نقشی که نیروهای اجتماعی در تاسیس، تثبیت و استمرار آن ایفا نمودهاند، خواهد بود. این تحقیق بر آن است تا با بهرهگیری از رویکرد جامعه‌شناسی تاریخی، علاوه بر نقد و بررسی نظریههای ارائه شده در این زمینه، تأسیس دولت در این دوره را بر اساس همپیمانی، ائتلاف و عقلانیت بین ساختار سیاسی و نیروهای اجتماعی آن زمان تحلیل نماید و نشان دهد شهریای ساسانی یک دولت همپیمان با همیاری خاندان های زمین دار و طبقات مولّد شهری بوده است. بحرانهای مهمی نظیر ظهور کوشانیان و ایجاد بنبست در مسیر تجارت فراسرزمینی شرق و غرب، تسلط روم بر شهرهای بازرگانی میانرودان، هرج و مرج سیاسی، رکود اقتصادی و آشفتگیهای اجتماعی در ایالات ایرانشهر در سدۀ پایانی دورۀ اشکانی از جمله زمینههای مهم پدید آمدن این رخداد بوده است.
علمی-پژوهشی
امین محمدی
چکیده
برات دیوانی، ابزار اصلی پرداخت‌های دولتی در دوران پیشامدرن (پیش از مشروطیت) ایران بود. این سند دیوانی انواع مختلفی داشت و مستوفیان به‌عنوان تنظیم‌کنندۀ آن، هر برات را به‌منظور پرداختی مشخص صادر می‌کردند. عصر قاجار از نظر تنوع برات‌های دیوانی بسیار حائز اهمیت است، چرا که دست‌کم 50 نوع برات مختلف در منابع این دوره شناسایی شده است. ...
بیشتر
برات دیوانی، ابزار اصلی پرداخت‌های دولتی در دوران پیشامدرن (پیش از مشروطیت) ایران بود. این سند دیوانی انواع مختلفی داشت و مستوفیان به‌عنوان تنظیم‌کنندۀ آن، هر برات را به‌منظور پرداختی مشخص صادر می‌کردند. عصر قاجار از نظر تنوع برات‌های دیوانی بسیار حائز اهمیت است، چرا که دست‌کم 50 نوع برات مختلف در منابع این دوره شناسایی شده است. در دو پروندۀ موجود در آرشیو ملی ایران، 22 برات با عنوان نان وجود دارد که در نوع خود منحصربهفرد هستند، چرا که تاکنون در منابع تاریخی هیچ اشاره‌ای به وجود این نوع برات دیوانی نشده است. در این مقاله تلاش خواهیم کرد در خلال سندشناسی و تحلیلِ محتوای این براتِ منحصربهفرد، به این پرسش پاسخ دهیم که در دورۀ قاجار نان دولتی به چه کسانی تعلق میگرفت و حکومت برای تخصیص نان از چه سازوکاری استفاده می‌کرده است. روش پژوهش در این مقاله مبتنی بر توصیف و تحلیل دادههای اسنادی به ویژه اسناد بیوتات سلطنتی، وزرات پست و تلگراف و اسناد موسوم به دفاتر توجیهات عصر قاجاریه است.بر اساس یافتههای این پژوهش، ساختار سندشناسی برات نان کاملاً شبیه به سایر برات‌های دیوانی است و شناخت این ساختار به پژوهشگر این امکان را می‌دهد که برات نان را به‌سهولت از بین سایر اسناد مالی شناسایی کند. همچنین، تحلیل محتوای برات‌ها نشان می‌دهد که نان دولتی به شماری از کارکنان بیوتات سلطنتی از جمله عملجات اندرونی و عملجات کارخانه تعلق می‌گرفته و حکومت قاجار با استفاده از برات‌هایی با عنوان تسلیم، جیره و نان، بین سالهای 1254 و 1268 قمری، به این کارکنان به‌صورت مستمر نان داده است.
علمی-پژوهشی
محمدرضا علم؛ علی بحرانی پور؛ مصطفی محمدی ده چشمه؛ سکینه کاشانی
چکیده
پس از کشف نفت، توسعه عملیات صنعتی و افزایش نیروی کار به ساخت مناطق مسکونی بیشتر و شکلگیری شهرهای جدید انجامید. اگرچه در ابتدا تأمین اقلام ضروری برای ساکنین این شهرها که عمدتاً نیروی کار شرکت نفت بودند با مشکل روبرو بود. اما بهتدریج، نخستین بازارها در شهرهای نفتخیز ایجاد شدند و رونق گرفتند. پس از ملی شدن نفت و با افزایش درآمدِ ...
بیشتر
پس از کشف نفت، توسعه عملیات صنعتی و افزایش نیروی کار به ساخت مناطق مسکونی بیشتر و شکلگیری شهرهای جدید انجامید. اگرچه در ابتدا تأمین اقلام ضروری برای ساکنین این شهرها که عمدتاً نیروی کار شرکت نفت بودند با مشکل روبرو بود. اما بهتدریج، نخستین بازارها در شهرهای نفتخیز ایجاد شدند و رونق گرفتند. پس از ملی شدن نفت و با افزایش درآمدِ کارکنان صنعت نفت، الگوی مصرف در این مناطق تغییر کرد. این نوشتار ضمن بررسی روند تغییر الگوی مصرف از شکل سنتی به استفاده از وسایل مدرن، بهدنبال پاسخ به این سؤال است که چه عواملی در تغییر این الگو نقش داشتند؟ یافتههای این پژوهش که با روش توصیفی ـ تحلیلی تدوین شده و شیوهی گردآوریِ دادههای آن کتابخانهای و اسنادی بوده است، نشان می‌دهد که الگوی مصرف کارکنان صنعت نفت که در ابتدا مبتنی بر استفاده از وسایل معدود مصرفی و بهشیوه سنتی بود، بهتدریج و پس از ملی شدن صنعت نفت با تأثیر افزایش درآمد، تغییرات فرهنگی و اجتماعی بهواسطهی رسانههای همگانی و نیز در دسترس قرار گرفتن کالاهای لوکسِ موجود در فروشگاههای صنعت نفت، تغییر پیدا کرد.
علمی-پژوهشی
شهرام غلامی
چکیده
قالیبافی به عنوان یکی از صنایع دستی کهن، گرچه پیشینهای سه هزار ساله در تاریخ ایران دارد، اما این تنها در دهههای پایانی سده نوزدهم بود که به یک کالای مهم بازرگانی تبدیل شد و شهرتی جهانی به دست آورد. علت آن، قرار گرفتن ایران در مدار نظام اقتصاد جهانی و راه یافتن قالی به بازراهای مهم اروپایی بود. بنابراین، از این زمان به بعد به ...
بیشتر
قالیبافی به عنوان یکی از صنایع دستی کهن، گرچه پیشینهای سه هزار ساله در تاریخ ایران دارد، اما این تنها در دهههای پایانی سده نوزدهم بود که به یک کالای مهم بازرگانی تبدیل شد و شهرتی جهانی به دست آورد. علت آن، قرار گرفتن ایران در مدار نظام اقتصاد جهانی و راه یافتن قالی به بازراهای مهم اروپایی بود. بنابراین، از این زمان به بعد به همان میزان که بر اهمیت این کالا در اقتصاد ایران افزوده میشد، تولید و تجارت آن نیز بیشتر تحت تأثیر نوسانات اقتصادی بازراهای بینالمللی قرار میگرفت. این جستار به دنبال این پرسش است که تحولات مهم اقتصاد جهانی در فاصلۀ جنگ جهانی یکم تا آغاز بحران اقتصادی 1930 چه تأثیراتی بر تولید و تجارت صنعت قالی ایران داشت؟ این مقاله با روش کتابخانهای و با تحلیل اسناد و دادههای بازرگانی این دوره میکوشد تا تصویر روشنی از جایگاه قالی ایران در بازارهای جهانی به دست داده و تأثیر مسائل بینالمللی و رقابتهای میان کشورهای تولید کنننده در نوسان تولید و تجارت آن از جنگ جهانی یکم تا آغاز بحران اقتصادی 1930 ارائه نماید. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که جنگ جهانی یکم به شدت برکاهش تقاضای جهانی، و درنتیجه کاهش تولید قالی و بیکاری در ایران اثر گذاشت. با رشد اقتصاد جهانی در سالهای 1302 تا 1308 تولید و صادرات قالی ایران رشد چشمگیری یافت، اما با افزایش میزان تولید کشورهای رقیب مانند چین و ترکیه، جایگاه قالی ایران در بازار جهانی تنگتر شد. در مقابل، دولت ایران در دوره رضا شاه با آگاهی از اهمیت قالی به عنوان یک منبع مهم ارز آور برای کشور، به شیوههای مختلف میکوشید تا صادرات آن را توسعه داده و بر پیامدهای منفی نظام بینالملل و کاهش صادرات آن مقابله کند.
علمی-پژوهشی
شقایق فتحعلی زاده؛ فرشته سادات اتفاق فر؛ محمد کلهر
چکیده
کسب مالیات مهمترین منبع تولید درآمد حکومت‌ها و یکی از با اهمیت‌ترین عناصر در پیوند دولت و مردم است. چنانچه دولتی مستقل از جامعه بر پایه منابع زیرزمینی و ... بتواند هزینه‌های عمومی را تامین کند، یعنی اگر مالیات دریافتی ناچیز باشد و یا مالیاتی دریافت نکند، ماهیت دولت و رابطه آن با جامعه تغییر می‌کند و تبدیل به کشوری رانتیر می‌شود. ...
بیشتر
کسب مالیات مهمترین منبع تولید درآمد حکومت‌ها و یکی از با اهمیت‌ترین عناصر در پیوند دولت و مردم است. چنانچه دولتی مستقل از جامعه بر پایه منابع زیرزمینی و ... بتواند هزینه‌های عمومی را تامین کند، یعنی اگر مالیات دریافتی ناچیز باشد و یا مالیاتی دریافت نکند، ماهیت دولت و رابطه آن با جامعه تغییر می‌کند و تبدیل به کشوری رانتیر می‌شود. ایران از سال 1353بهواسطه درآمدهای منابع زیرزمینی خود جزو کشورهای رانتیر محسوب می‌شود. به لحاظ اقتصادی کشوری رانتیر است که بیش از 40درصد درآمد خویش را از منابع غیرمالیاتی کسب کند. ایران از سال 1353 بهواسطه درآمدهای منابع زیرزمینی خود جزو کشورهای رانتیر محسوب می‌شود. بررسی علل تحولات مالیاتی در طی سالهای 1357-1353و پیامدهای اقتصادی آن مهمترین مسئله این مقاله است. یافتههای اساسی مقاله حاکی از آن است که درآمدهای نفتی سبب کاهش درآمدهای مالیاتی، استقلال حکومت از مردم، مصرفگرایی و گسترش اقتصاد دولتی شده است. مقاله بر اساس روش توصیفی-تحلیلی است، بدین روی با کمک نمودارها و آمارها به بیان توزیع درآمدهای رانتی در درآمدهای دولتی میپردازیم و تاثیر آن را در تحولات مالیاتی بررسی میکنیم
علمی-پژوهشی
پریا ویولت شکیبا؛ منوچهر طبیبیان؛ عباس قدیمی قیداری
چکیده
بهدنبال انقلاب صنعتی و شکلگیری نظام نوین تجاری، از قرن 19م ایرانِ توسعهنیافته به‌دلیل موقعیت استراتژیک و اهداف اقتصادی مورد توجه قدرت‌های استعماری قرار گرفت. نخستین جرقههای تفکر در علل ترقی غرب و نیز توسعهنیافتگی ایران با شکست ایرانیان از روسیه در ذهن عباسمیرزا رقم خورد. تقدم تبریز بر بهرهمندی از نوآوریهای ...
بیشتر
بهدنبال انقلاب صنعتی و شکلگیری نظام نوین تجاری، از قرن 19م ایرانِ توسعهنیافته به‌دلیل موقعیت استراتژیک و اهداف اقتصادی مورد توجه قدرت‌های استعماری قرار گرفت. نخستین جرقههای تفکر در علل ترقی غرب و نیز توسعهنیافتگی ایران با شکست ایرانیان از روسیه در ذهن عباسمیرزا رقم خورد. تقدم تبریز بر بهرهمندی از نوآوریهای صنعتی و سرمایهگذاری شرکتهای خارجی به عواملی چون موقعیت مناسب جغرافیایی، ولیعهدنشین بودن و سرمایهگذاری بازرگانان شهر بستگی داشت. پرسش اصلی مطرحِ پژوهش این است که چه تغییر و تحولی و تحت تأثیر چه عواملی در نظام تجاری و صنعت تبریزِ عصر قاجار رخ داد؟ مهمترین دستاورد پژوهش بر ایجاد صنایع نوین و نظام جدید تجاری تبریز استوار است که در‌این راستا مظاهر مدرنیته ازقبیل مراکز صرافی، بانک، صنایع ریسندگی و قالیبافی، چاپخانه، برق، و تلفن ایجاد گردیدند. تجار آذربایجانی نیز در تأسیس مراکز تجاری و صنعتی نقش فعالی ایفا نمودند. رشد مداوم بازرگانی در اوایل قرن 14ق. موجب ترغیب سرمایهگذاران خارجی به گسترش فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی خود در تبریز شد. اما واردات کالاهای فرنگی به صنایعدستی و کارگاههای تولیدی بومی آسیب فراوانی زد. این مقاله با تکیه بر منابع، نشریات و اسناد تاریخی، به روش توصیفی-تبیینی، تحولات اقتصادی و صنعتی شهر تبریز را بررسی نموده است.
علمی-پژوهشی
شهرام یوسفی فر؛ سیدمحمدحسین محمدی؛ کریم نجفی برزگر؛ جمشید نوروزی
چکیده
وضع زندگی تودههای مردم متاثر از شیوه حکمرانی شاه و نحوه سیاستورزی نخبگان سیاسی در دوره صفوی بود. بروز شرایط جنگی با همسایگان، برقراری منازعات داخلی و بوجود آمدن کانونهای متعارض قدرت در اثر ضعف حکومت مرکزی، سرکشی قزلباشان، استقلال طلبی حکام محلی و غارتگری برخی قبایل مرزنشین بهنگام پریشانی اوضاع، از علل برهم خوردن تعادل جامعه ...
بیشتر
وضع زندگی تودههای مردم متاثر از شیوه حکمرانی شاه و نحوه سیاستورزی نخبگان سیاسی در دوره صفوی بود. بروز شرایط جنگی با همسایگان، برقراری منازعات داخلی و بوجود آمدن کانونهای متعارض قدرت در اثر ضعف حکومت مرکزی، سرکشی قزلباشان، استقلال طلبی حکام محلی و غارتگری برخی قبایل مرزنشین بهنگام پریشانی اوضاع، از علل برهم خوردن تعادل جامعه شهری و فرودستی مردمان در این دوره بحساب می آید. تحقیق حاضر، در زمره مطالعات بین رشته ای است؛ بدین معنی که متکی بر مطالعات جامعه شناسی فرودستان و مطالعه تاریخی خواهد بود و از رویکرد تبیینی و تفسیری در بخش مطالعات تاریخی بهره خواهد برد. این پژوهش بدنبال پاسخ این پرسش است که بینواسازی جامعه شهری در اثر برقراری منازعات قدرت چگونه رخ می دهد؟ و فرودست سازی مردمان چه پیامدهایی را در بازتولید منازعات بیشتر بدنبال داشت؟ همچنین واکنش سیاسی فرودستان در مقابل وضعیت نابسامان خود چه بوده است؟ این نوشتار بدین برداشت کلی رسیده است که در این دوره، توده های شهرنشین به شکل روزافزونی، هستی و پشتوانه های مالی خود را از دست دادند و فرصتی برای احیای منابع مالی و بازگشت به زیست متعادل نیافتند و بخشی از آنها به قعر سلسله مراتب اجتماعی سقوط کردند. کاهش کیفیت زندگی به افزایش تعداد فرودستان شهری انجامید. در چنین شرایطی فرودستان جهت تغییر در وضعیت و بهبود شرایطشان با پیوستن و همراهی در پاره ای از اعتراضات و شورشهای اجتماعی این دوره، به اقدامات خشونتباری نیز دست زدند.
علمی-ترویجی
حسین محمدی
چکیده
هرمز در قرن چهاردهم و پانزدهم میلادی (هشتم و نهم هجری قمری) به‌عنوان قطب تجارت دریایی ایران و یکی از چند قطب دریایی جهان محسوب می‌گردید. هرمز در طی این دو قرن تحت فرمانروایی سلسله پادشاهان محلی معروف به ملوک هرمز قرار داشت و موفق شدند سلطه خود را بر بخش اعظم سواحل شمالی و جنوبی خلیج‌فارس برقرارسازند . بی‌تردید یکی از زمینههای ...
بیشتر
هرمز در قرن چهاردهم و پانزدهم میلادی (هشتم و نهم هجری قمری) به‌عنوان قطب تجارت دریایی ایران و یکی از چند قطب دریایی جهان محسوب می‌گردید. هرمز در طی این دو قرن تحت فرمانروایی سلسله پادشاهان محلی معروف به ملوک هرمز قرار داشت و موفق شدند سلطه خود را بر بخش اعظم سواحل شمالی و جنوبی خلیج‌فارس برقرارسازند . بی‌تردید یکی از زمینههای و همچنین پیامدهای شکوفایی تجاری هرمز را باید در روابط اقتصادی آن با جنوب شبهقاره هند (دکن) جستجو کرد. موضوع این پژوهش بررسی مناسبات اقتصادی هرمز با دکن در قرن چهاردهم و پانزدهم میلادی است. هدف این مقاله آن است که با شیوه توصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای، پاسخ روشنی به این پرسش ارائه نماید که هرمز و حاکمان آن چه نقشی در روابط تجاری با دکن در شبهقاره هند ایفا می‌کردند؟ یافتههای این پژوهش نشان می‌دهد که هرمز به دلیل شرایط خاص منطقهای و سیاست حاکمانش و با استفاده از اختلافات بین دولتهای منطقه نهتنها نقش بسیار مؤثری در تجارت با دکن داشته، بلکه توانست بیش از دو قرن به‌عنوان مرکز تجاری جهان ایفای نقش کند.
علمی-ترویجی
رضا دشتی
چکیده
یکی از مهمترین عوامل تأثیر گذار بر نظام پولی عصر ممالیک بحری(784-648ق) تجارت بوده است. ممالیک بحری از زمان روی کار آمدن، با تسلط بر بنادر دریاهای مدیترانه وسرخ، تجارت دریایی را از مبداء چین تا اروپا رونق بخشیده و طلا و نقره مورد نیاز خود برای ضرب سکه را، از طریق تجارت با غرب آفریقا و واردات از سایر جاها فراهم می ساختند. اما این نظام پولی ...
بیشتر
یکی از مهمترین عوامل تأثیر گذار بر نظام پولی عصر ممالیک بحری(784-648ق) تجارت بوده است. ممالیک بحری از زمان روی کار آمدن، با تسلط بر بنادر دریاهای مدیترانه وسرخ، تجارت دریایی را از مبداء چین تا اروپا رونق بخشیده و طلا و نقره مورد نیاز خود برای ضرب سکه را، از طریق تجارت با غرب آفریقا و واردات از سایر جاها فراهم می ساختند. اما این نظام پولی در برهه ای از عصر آنان به عللی دچار بی نظمی و اختلال گردید. دینار و درهم در عصر ممالیک بحری به عنوان مسکوکاتی ارزشمند و شرعی، عامل ثبات اقتصادی و فلوس مسی، پولی غیر شرعی و یکی از عوامل مخرّب اقتصاد ممالیک بحری بود. این تحقیق که از نوع پژوهش های تاریخی است، با روش توصیفی- تحلیلی، درصدد پاسخ به این سؤال است که تجارت در عصر ممالیک بحری چه تأثیری بر ساختار پولی آنان داشته است؟ نظام پولی آنان چگونه بود؟ در نتیجه تحقیق مشخص می شود که نظام پولی ممالیک بحری متأثر از تجارت خارجی بوده و تا زمانی که طلا و نقره به اندازه کافی به قلمرو آنان وارد می شد وسکّه هایی با عیار بالا ضرب می نمودند، دارای ثبات اقتصادی بودند و زمانی که طلا و نقره وارداتی کاهش یافت و ضرب سکّه های مسی و استفاده از آن در معاملات فراوان شد، اقتصاد و نظام پولی ممالیک بحری دچار بحران تورم و زوال گردید.
علمی-ترویجی
سیدبنیامین کشاورز؛ زهره جوزی؛ محمدامین سعادتمهر
چکیده
به واسطه جاده موسوم به ابریشم کالاهای ایرانی به خاور دور و در این مورد ژاپن وارد شد اما به دلیل فرهنگ بسته ژاپنی مواد فرهنگی تا عصر ساسانی راه نیافتند و پس از آن ارتباط تقریبا به طور کامل قطع شد و تنها معدود نوشتههای جغرافیایی در جهان اسلام از ژاپن باقی ماند. با شروع عصر اکتشاف و استعمار دول غربی از جمله پرتغال و هلند به ایران و ژاپن ...
بیشتر
به واسطه جاده موسوم به ابریشم کالاهای ایرانی به خاور دور و در این مورد ژاپن وارد شد اما به دلیل فرهنگ بسته ژاپنی مواد فرهنگی تا عصر ساسانی راه نیافتند و پس از آن ارتباط تقریبا به طور کامل قطع شد و تنها معدود نوشتههای جغرافیایی در جهان اسلام از ژاپن باقی ماند. با شروع عصر اکتشاف و استعمار دول غربی از جمله پرتغال و هلند به ایران و ژاپن راه یافتند و اینگونه محصولات دو کشور را هرچند محدود منتقل کردند محصولاتی که در بین آن فرش و پارچههای صفوی به چشم میخورد. سوال مقاله حاضر آن است که کدام ناحیهها یا بنادر ژاپن از آغاز عصر استعمار برای حمل و نقل مواد فرهنگی مورد استفاده تجارت خارجی/بین الملل بودهاند، آیا ناحیههای تعیین شده دارای پیشینه بودند و چه عواملی بر ارتباط مورد نظر تأثیر گذار بودهاند. پاسخ مقاله آن است که محصولات نوع ساسانی بیش از آنکه نشانگر ارتباط تجاری یا سیاسی ژاپن با ایران باشند نمایشی از تحت الحمایگی کره هستند ولی مناطقی را در ژاپن نشان میدهند که در عصر صفوی تبدیل به مراکز اصلی تجارت دولتی شدند که همانا بندر اُساکا به سوی حوزه کیوتو و نارا، بندر ناگاساکی و بنادر حوزه خلیج کاناگاوا هستند. هرچند تجارت مورد نظر همیشه تحت تاثیر فرهنگ بسته ژاپن قرار داشته و پس از دوره کوتاهی هربار منقطع گردیده است.
علمی-ترویجی
سکینه دنیاری؛ امین داودی
چکیده
از میان اسناد به جای‌مانده از دوران قاجار پیدا است که زنان بزرگان و اشراف به وقف املاکی نظیر مسجد و مدرسه می‌پرداختند، و جمعیت زنان متوسط شهری و روستایی نقش مهمی در فعالیت‌های اقتصادی داشته اند. هدف از این پژوهش، بررسی فعالیت‌های اقتصادی زنان براساس سفرنامه‌ها و اسناد خارجی در دوره قاجار است. پژوهش پیش رو درصدد پاسخ به این پرسش ...
بیشتر
از میان اسناد به جای‌مانده از دوران قاجار پیدا است که زنان بزرگان و اشراف به وقف املاکی نظیر مسجد و مدرسه می‌پرداختند، و جمعیت زنان متوسط شهری و روستایی نقش مهمی در فعالیت‌های اقتصادی داشته اند. هدف از این پژوهش، بررسی فعالیت‌های اقتصادی زنان براساس سفرنامه‌ها و اسناد خارجی در دوره قاجار است. پژوهش پیش رو درصدد پاسخ به این پرسش است که منابع تاریخی بر حضور زنان در کدام بخشهای اقتصادی جامعه ایران عصر قاجار تاکید دارند؟ فرض اصلی این پژوهش بر این امر استوار است که می بایست زنان را به دو گروه شهری و روستایی تقسیم کرد و منابع دست اول، به ویژه سفرنامه‌ها و اسناد خارجی نشان می دهند که هر دو گروه در بخش کشاورزی، قالی بافی، صنایع دستی فعال بودند. پژوهش پیش رو با استفاده از روش تاریخی توصیفی – تحلیلی به بررسی و تبیین روایتهای تاریخی پرداخته است. یافتهی پژوهش نشان می دهد که زنان روستایی و شهری در حوزههای مختلف در اقتصاد نقش ایفا می کردند و در این پژوهش به حوزههای کاری و میزان فعالیت‌های آنها پرداخته شده است.
