علمی-ترویجی
مهشید سادات اصلاحی؛ حمید اسدپور
چکیده
سازمان زنان ایران به عنوان یک نهاد دولتی در سال 1345 تاسیس شد و فعالیتهای آن علاوه بر مددکاری و خیریه بیشتر متمرکز در امورزنان و خانواده بود. با آگاهی زنان از وجود این نهاد به تدریج شُعباتی در سایر شهرها ایجاد شد که هرکدام از آنها با توجه به امکانات و تواناییهای موجود، به جذب و عضویت زنان پرداختند. اصفهان از جمله شهرهایی بود که ...
بیشتر
سازمان زنان ایران به عنوان یک نهاد دولتی در سال 1345 تاسیس شد و فعالیتهای آن علاوه بر مددکاری و خیریه بیشتر متمرکز در امورزنان و خانواده بود. با آگاهی زنان از وجود این نهاد به تدریج شُعباتی در سایر شهرها ایجاد شد که هرکدام از آنها با توجه به امکانات و تواناییهای موجود، به جذب و عضویت زنان پرداختند. اصفهان از جمله شهرهایی بود که از همان بدو تاسیس سازمان زنان ایران فعالیت خود را به صورت گسترده در سایر شهرستانها آغاز نمود. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی، روزنامهها و نشریات درصدد پاسخ به این سوال است که سازمان زنان اصفهان و به طور اخص مراکز رفاه خانواده و کمسیونهای مختلف متشکل از زنان داوطلب چه عملکردی داشتند؟ نتایج پژوهش نشان میدهد که چهار واحد مهدکودک، امورحقوقی، بهداشت و تنظیم خانواده و آموزش حرفه ای هرکدام بنا بر حیطهی تخصصی فعالیت خود، اقدامات موثری در پیشبرد اهداف سازمان زنان داشتند که واحد آموزش حرفهای نسبت به دیگر واحدها به دلیل ایجاد درآمد و اشتغال زایی عملکرد موفقتری داشت. افزون بر آن، فعالیتهای زنان داوطلب سازمان زنان اصفهان در کمسیونهای مختلف نظیر مبارزه با بیسوادی، مشاوره حقوقی در روابط خانوادگی، مساعدت و حمایت در حل مشکلات زنان سبب بهبود وضعیت آنان شد. در کنار فعالیتهای فوق، همکاری زنان با شهرداری در رسیدگی به بهداشت محیط شهری و نظارت بر نرخ اجناس، سبب بهبود وضعیت شهری اصفهان گردید.
علمی-پژوهشی
ابراهیم اصلانی؛ عبدالله متولی؛ محمد حسن بیگی؛ معصومه موسوی
چکیده
درهر جامعهای برحسب ضرورت و نیاز بشری مراکزی جهت استراحت و گذران اوقات تاسیس شده است. در ایران نیز از دوره صفویه قهوهخانه با این هدف بنا گردید. این مکان از این زمان به بعد به عنوان مکان عمومی جزء بافت شهری قرار گرفت ماهیت مکان عمومی اقتضا میکند. افرادی از مشاغل و سلیقههای گوناگون فکری درآن گردهم آیند. کم کم روابط بین این افراد ...
بیشتر
درهر جامعهای برحسب ضرورت و نیاز بشری مراکزی جهت استراحت و گذران اوقات تاسیس شده است. در ایران نیز از دوره صفویه قهوهخانه با این هدف بنا گردید. این مکان از این زمان به بعد به عنوان مکان عمومی جزء بافت شهری قرار گرفت ماهیت مکان عمومی اقتضا میکند. افرادی از مشاغل و سلیقههای گوناگون فکری درآن گردهم آیند. کم کم روابط بین این افراد براثر رفت و آمدهای متعدد مستحکم میشد و اینها نه تنها برخلقیات و نوع و فکر و اندیشه همدیگر، حتی برروند تحولات فرهنگی جامعه نیزتاثیر میگذاشتند. البته حضور افراد مطلوب تاثیرسازنده و به تبع آن حضور افراد نامطلوب اثرات معکوسی بر نوع رفتار و آداب مردم داشت. با عنایت به این که قهوه خانه ها در دوره قاجاریه بخشی از اماکن عمومی تاثیرگذار محسوب می شدند، این نوشتار با تکیه بر منابع و بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی در نظر دارد برخی کارکردهای منفی قهوه خانه را مورد کند و کاو قرار دهد از این رو سوال اصلی نوشتار از این قرار است.چه کارکردهای منفی را برای قهوه خانه های دوره قاجار می توان بر شمرد؟ داده های تحقیق نشان میدهد که قهوه خانه ها به عنوان یک مکان عمومی در دوره قاجار مورد اقبال و توجه اقشار مختلف اجتماع قرار داشتند از این رو در کنار کارکردهای مثبت خود محلی برای انواع بزه های اجتماعی نیز بودند. درگیرهای اجتماعی، بدمستی، قمار، الواطی و اعتیاد از مهمترین ناهنجاری هایی بود که در این مکان رخ می داد. در حقیقت وجود افراد نامطلوب قهوهخانهها را مامن مناسبی برای بروز انواع خلافها و رفتارهای بزهکارانه مبدل میکرد که قواعد اخلاقی جامعه را به چالش می کشید.
علمی-پژوهشی
فائزه توکلی؛ علی بیگدلی؛ نعمت احمدی
چکیده
حضورزنان در جنبش‌های سیاسی اجتماعی تاریخ معاصر از اوان مشروطه با حرکت‌های تأثیرگذاری چون جنبش تنباکو آغاز و با اوج گیری تحولات مشروطه حضورزنان درجنبشهای سایر شهرها گسترش یافت . مسأله این پژوهش درمورد بررسی چگونگی قدرت زنان و حضور آنان درجنبش های اجتماعی دوره مشروطه است ؟ هدف از این پژوهش با توجه به گفتمانهای تاریخی دوره مشروطه نحوه ...
بیشتر
حضورزنان در جنبش‌های سیاسی اجتماعی تاریخ معاصر از اوان مشروطه با حرکت‌های تأثیرگذاری چون جنبش تنباکو آغاز و با اوج گیری تحولات مشروطه حضورزنان درجنبشهای سایر شهرها گسترش یافت . مسأله این پژوهش درمورد بررسی چگونگی قدرت زنان و حضور آنان درجنبش های اجتماعی دوره مشروطه است ؟ هدف از این پژوهش با توجه به گفتمانهای تاریخی دوره مشروطه نحوه حضور و مشارکت زنان درجنبش های اجتماعی ، سیاسی چگونه می باشد؟از سویی زنان ایلاتی که از نقاط مختلف ایران دراندرونی شاهانی مانند ناصرالدین شاه، با استفاده از نفوذ بر شاه درجنبش تنباکو توانستند درمسیر جنبش نقش موثری داشته باشند . در ادامه حضور زنان درتحولات دوره مشروطه، نفوذ آنان و ارایه مطالبات آنان درجنبش های شهری گوناگون دراین پژوهش تبیین شده است. این پژوهش با روش تحلیلی – توصیفی می باشد. نتایج یافتهها نشان میدهد که حرکت زنان در جنبش تنباکو و سایر کنشهای زنان دردوره مشروطه ، از اقتدار و نفوذ پنهان آنان در درون ساختار قدرت همراه بوده است وهمراهی مردان با زنان معترض تا نبردهای نظامی بسیار برجسته نیز ظاهر شد و درواکاوی مبانی نظری قدرت ،زنان با استفاده از" ستیز آشکار" درحوزه مبارزه با حکومت توانستند درمدلهای متعدد بست نشینی و اعتراض و نبرد نظامی بطور آشکار درتحولات دوره مشروطه تأثیر گذار بودند
علمی-پژوهشی
محمدساجد سلطانی ابری؛ فیاض زاهد؛ سید محمد ثقفی نژاد
چکیده
از مشروطه تا کودتای 1299هـ.ش، در هر رویداد تاریخ‌ساز، سوای عوامل بیرونی و شاخصه‌های مؤثر فرعی، پنج گروه اجتماعی اصلی در صحنۀ سیاست ایران دست‌درکار بوده‌اند. شاهزادگان، اشراف و هواداران سـلطنت؛ روشنفکران و آزادی‌خواهان؛ چـپ‌گرایان؛ رهبران ایلی و سران چادرنشینان؛ و روحانیت. این پنج گروه با ویژگی‌ها و نیروهای متفاوت، گاهی با اهداف ...
بیشتر
از مشروطه تا کودتای 1299هـ.ش، در هر رویداد تاریخ‌ساز، سوای عوامل بیرونی و شاخصه‌های مؤثر فرعی، پنج گروه اجتماعی اصلی در صحنۀ سیاست ایران دست‌درکار بوده‌اند. شاهزادگان، اشراف و هواداران سـلطنت؛ روشنفکران و آزادی‌خواهان؛ چـپ‌گرایان؛ رهبران ایلی و سران چادرنشینان؛ و روحانیت. این پنج گروه با ویژگی‌ها و نیروهای متفاوت، گاهی با اهداف و منافع متضاد و در پاره‌ای موارد همسو، همواره در رقابت و کشمکش زیستند و توانستند موجودیت خود را تا پایان حیات دودمان قاجار در پاییز 1304 حفظ نمایند. پژوهشِ حاضر می‌کوشد تا به این پرسش اصلی پاسخ دهد که جریان‌های عمدۀ باشنده در سیاست ایران به هنگام برکناری قاجارها با چه کیفیتی، در چه وضعیتی قرار داشتند و کدام توانستند بیش از دیگران اثرگذار باشند. بر شالودۀ موضوع مورد اشاره و با بهرهگیری از روش تحلیل تاریخی یعنی کالبدشکافی منسجم مدارک موجود در سیر تاریخی رخدادها، این نتیجه حاصل می‌شود که روحانیت پیش از همه به دورنمای تغییرات اساسی پی بُرد و با تقویت اعتبارش که بر اثر بازشکوفایی حوزۀ علمیۀ قم و مهاجرت مراجع از عتبات به ایران فراهم شده بود، توانست در روند انتقال قدرت، روابطی منظم و متوازن با سردارسپه برقرار سازد؛ اما سایر جریان‌ها که از واقعیاتِ روز و ماهیت رقیب سرسختشان کمتر آگاهی داشتند؛ یا به‌کلی حیثیت‌شان را از دست داده بودند، یا ناگزیر به ارادۀ رضاخان تن‌دردادند و یا با آغاز روند تحولات، به تدریج در برابر شرایط جدید غافل‌گیر گردیده و به گوشه‌ای رانده شدند.
علمی-پژوهشی
اسماعیل سنگاری؛ پریسا صالحی
چکیده
جیرفت که به باور برخی از پژوهشگران و باستانشناسان، همسان و همپایۀ میانرودان رخ مینماید، بستری غنی از آثار باستانی ارزشمند دارد. این آثار که به واسطۀ وقوع سیلی در سال 1380خورشیدی سر از زیر خاک برآوردند، خبر از فرهنگی چند هزار ساله در این خطه از سرزمین ایران دادند که میتوان گفت برای چند هزاره در این خاک خفته مانده بود. این آثار ...
بیشتر
جیرفت که به باور برخی از پژوهشگران و باستانشناسان، همسان و همپایۀ میانرودان رخ مینماید، بستری غنی از آثار باستانی ارزشمند دارد. این آثار که به واسطۀ وقوع سیلی در سال 1380خورشیدی سر از زیر خاک برآوردند، خبر از فرهنگی چند هزار ساله در این خطه از سرزمین ایران دادند که میتوان گفت برای چند هزاره در این خاک خفته مانده بود. این آثار که راویان فرهنگ کهن جیرفت قلمداد میشوند، چنانچه رمزگشایی گردند، ناگفتههای بسیاری از مباحث اساطیری، آیینها، اعتقادات و باورهای جامعۀ زمان خویش را بازگو خواهند کرد. این پژوهش بر آن است تا با واکاوی سه مورد از آثار دربردارندۀ نقش مایۀ درخت نخل، در فهم زبان غیر نوشتاری فرهنگ جیرفت کوشش نماید و بدینوسیله در بازسازی بافت و ساختار آن یاری رساند. پژوهش حاضر بر آن است تا با بهرهگیری از رویکردهای مطرح در شمایلنگاری و شمایلشناسی، به درک راز پنهان در سه اثری بپردازد که نقش مایۀ درخت نخل را در دل خود به تصویر کشیدهاند و با نگاهی موشکافانه به عناصر و کنشگرهای سازندۀ آثار مذکور، در جستجوی صدایی ناشنوده و گم مانده در ژرفای این فرهنگ پرشکوه باشد که زمان شکلگیری آن به سه هزار سال پیش از میلاد باز میگردد. بدینسان، این پژوهش با بهرهگیری از روش توصیفی- تحلیلی، مشاهدهگری آثار مکشوفه، با تکیه بر دادههای باستانشناختی و پژوهش کتابخانه‌ای، چگونگی تصویرگری نقش نخل در هنر جیرفت را مورد واکاوی قرار داده است.
علمی-پژوهشی
برومند سورنی؛ نصراله پورمحمدی املشی
چکیده
شاه عباس اول برای غلبه بر مشکلات متعدد داخلی و خارجی به موازات استفاده از اقدامات سرکوبگرانه به استفاده از اقدامات دیپلماتیک اهتمام ورزید. او در کنار دفع تهاجمات خارجی و تغییر در ساختار دیوانسالاری، برای جذب و وابستگی عناصر گوناگون قدرت در مناطق مختلف کشور به وصلت های خانوادگی با آنان اقدام کرد تا علاوه بر ایجاد آرامش و ثبات درابعاد ...
بیشتر
شاه عباس اول برای غلبه بر مشکلات متعدد داخلی و خارجی به موازات استفاده از اقدامات سرکوبگرانه به استفاده از اقدامات دیپلماتیک اهتمام ورزید. او در کنار دفع تهاجمات خارجی و تغییر در ساختار دیوانسالاری، برای جذب و وابستگی عناصر گوناگون قدرت در مناطق مختلف کشور به وصلت های خانوادگی با آنان اقدام کرد تا علاوه بر ایجاد آرامش و ثبات درابعاد مختلف، زمینه اعتلای حکومت صفویه را فراهم نماید. پژوهش حاضر با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و با رویکردی توصیفی – تحلیلی به دنبال بررسی و تبیین چرایی و چگونگی تأثیر وصلت های سیاسی در ایجاد سیاست ها و ساختار تمرکزگرایانه دوره شاه عباس اول می باشد، زیرا شاه عباس در کنار اقدامات متنوع سیاسی،نظامی و اجتماعی، برای ایجاد تمرکزسیاسی و یکپارچگی ارضی، استفاده از وصلت خانوادگی را به مجموعه اقدامات خود افزود.
علمی-ترویجی
منصور طرفداری؛ شهلا صفارزاده
چکیده
فن آوری به سبب اهمیت وجایگاهش قدمتی به دارازای حیات بشری دارد، تقسیم بندی ادوار تمدنی به عصر حجر، فلز، انقلاب صنعتی تا حدی چنین اهمیت وضرورتی را آشکار می سازد. با اینهمه، در پی تحولات اروپا در عصر جدید به تدریج روشهای کسب علم وفن آوری دچار تحولات اساسی گردید. این مهم، گذشته از برتری بخشیدن غرب در زمینههای رفاهی، موقعیت اقتصادی، ...
بیشتر
فن آوری به سبب اهمیت وجایگاهش قدمتی به دارازای حیات بشری دارد، تقسیم بندی ادوار تمدنی به عصر حجر، فلز، انقلاب صنعتی تا حدی چنین اهمیت وضرورتی را آشکار می سازد. با اینهمه، در پی تحولات اروپا در عصر جدید به تدریج روشهای کسب علم وفن آوری دچار تحولات اساسی گردید. این مهم، گذشته از برتری بخشیدن غرب در زمینههای رفاهی، موقعیت اقتصادی، وضعیت نظامی وغیره بهره گیری از فنآوری ها ومصنوعات نوین را تدریجا برای جوامع دیگر به ضرورتی اجتناب ناپذیر مبدل ساخت. نکته مهم در جوامع سنتی از جمله ایران آنکه بهره گیری از فن آوری های نو یک انتقال ساده نبوده، بلکه به سبب تاثیراتش بر بنیادهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی وغیره با چالش های اساسی مواجه گردیده است. بر این اساس، پژوهش پیش رو می کوشد با استفاده از شیوه توصیفی- تحلیلی وکاربست نظریات ومفاهیم گیرت هافستد در زمینه تفاوت های فرهنگی جوامع، نقش آنها را در زمینه انتقال فن آوری در ایران واکاوی نماید.
علمی-پژوهشی
امین عادل خانی؛ سیدمحمدحسین رضوی؛ مرتضی دوستی
چکیده
ورزش به عنوان پدپده ای مدرن پس از انقلاب مشروطه، مورد توجه قرار گرفت که حاکی از تلاش مشروطه خواهان برای اداره بهینه امور کشور، از جمله امر ورزش و تربیت بدنی است. قوانین موضوعه ورزش در مجلس از جمله اسناد الکترونیکی و جزء منابع دسته اول تاریخی است، وقایع ورزشی نیز از منابع تاریخی دسته اول و دسته دوم تاریخی استخراج گردید که براین اساس ...
بیشتر
ورزش به عنوان پدپده ای مدرن پس از انقلاب مشروطه، مورد توجه قرار گرفت که حاکی از تلاش مشروطه خواهان برای اداره بهینه امور کشور، از جمله امر ورزش و تربیت بدنی است. قوانین موضوعه ورزش در مجلس از جمله اسناد الکترونیکی و جزء منابع دسته اول تاریخی است، وقایع ورزشی نیز از منابع تاریخی دسته اول و دسته دوم تاریخی استخراج گردید که براین اساس ترسیم تاریخ نگاری توسعه فضای ورزش صورت گرفت. دراین پژوهش با تحلیل محتوای قوانین، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، واکاوی مفاهیم و اصطلاحات در متن قوانین با استنباط و آشکار کردن الگوها و مضامین نهان آنها انجام شد. بدین منظور با نرم‌افزار MAXQDA2020 کدگذاری، ترسیم نمودار و استخراج مقوله ها صورت گرفت؛ جامعه آماری تحلیل محتوا، قوانین و احکام قانونی واجد ارتباط با موضوع تربیت بدنی در مجلس طی دوره زمانی 1285-1320 بود و نمونه بصورت کل شمار برابر با جامعه در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که دو مقوله توسعه ورزش تربیتی، و توسعه ورزش های قهرمانی و باشگاهی سیاست های تقنینی را در بر می گیرند. برگزاری مسابقات ورزشی، راه اندازی کلوب های ورزشی، تشکیل مجمع فوتبال، ساخت اماکن ورزشی، تشکبل انجمن تربیت بدنی و تاسیس باشگاه های ورزشی وقایع و رویدادهای ورزشی بود که به طور تقریبی در بین سال های مذکور رخ داد. لذا براساس تحلیل محتوای قوانینی موضوعه ورزش و تطبیق زمانی آن با رویدادهای و وقایع مهم ورزشی فضای توسعه ورزش ایران مدرن در این بازه زمانی تاریخ نگاری شد.
علمی-پژوهشی
مهدی عزتی
چکیده
شناخت ماهیت شهر اسلامی، عناصر و اجزاء تشکیل دهنده آن نیازمند مطالعه و کاوش عمیقتر مفاهیم و اصطلاحاتی است که در منابع و متون تاریخی و جغرافیایی بکار برده شده است. مطالعه سیرتحولات شهرسازی در جهان اسلام نشان از شکلگیری انواع شهرها در سرزمینهای اسلامی است. یک گونه از شهرهای جهان اسلام، رُصافه ها بودند که بیشتر در قرون نخست اسلامی ...
بیشتر
شناخت ماهیت شهر اسلامی، عناصر و اجزاء تشکیل دهنده آن نیازمند مطالعه و کاوش عمیقتر مفاهیم و اصطلاحاتی است که در منابع و متون تاریخی و جغرافیایی بکار برده شده است. مطالعه سیرتحولات شهرسازی در جهان اسلام نشان از شکلگیری انواع شهرها در سرزمینهای اسلامی است. یک گونه از شهرهای جهان اسلام، رُصافه ها بودند که بیشتر در قرون نخست اسلامی در مجاورت شهرهای بزرگ احداث شدند. با وجود این، سیر تاریخ پیدایش و تحول رصافهها، ماهیت، کارکرد و نحوه استفاده آنها چندان روشن نیست. نوشتار حاضر درصدد روشن ساختن ماهیت دقیق رصافهها و چگونگی کارکرد و کاربرد آنها در شهرسازی جهان اسلام می باشد. بر این اساس به نظر می رسد، رصافهها گونهای از شهرهای اسلامی با خاستگاه باستانی(پیشینی) و دارای مولفه ها و عناصر اسلامی بوده و عمدتاً کارکردهایی امنیتی، نظامی و تفریحی داشتند. این پژوهش با مطالعه منابع و متون جغرافیایی و تاریخی، بررسی آراء و نظریههای مهم در شهرسازی جهان اسلام و با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین ماهیت و کارکردهای گوناگون رصافه ها در جهان اسلام خواهد پرداخت.
علمی-ترویجی
سهیلا کامجو
چکیده
ادبیات اندرزی در بین متون پهلوی به دلیل طرح مفاهیم اخلاقی از جایگاه ویژهای برخوردار است. در این راستا متن اندرزی منسوب به آذرباد مهراسپندان از موبدان موبد عصر شاپور دوم ساسانی حاوی نکات تعلیمی قابل تأملی است که با هدف تربیت نسل نگاشته شده است. جستار حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر ترجمه های موجود از منابع کهن فارسی میانه ...
بیشتر
ادبیات اندرزی در بین متون پهلوی به دلیل طرح مفاهیم اخلاقی از جایگاه ویژهای برخوردار است. در این راستا متن اندرزی منسوب به آذرباد مهراسپندان از موبدان موبد عصر شاپور دوم ساسانی حاوی نکات تعلیمی قابل تأملی است که با هدف تربیت نسل نگاشته شده است. جستار حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر ترجمه های موجود از منابع کهن فارسی میانه زرتشتی بر آن است تا رهیافتهای تعلیمی این متن را در خصوص زنان مورد واکاوی قرار دهد و در پی پاسخ گویی به این پرسش است که؛ تعالیم اندرزی متن آذرباد مهراسپندان در خصوص زنان چه بوده و چه عواملی بر محتوای آن تاثیرگذار بوده است؟ بررسی ها بیانگر این است که در اندرزنامه مزبور تعلیم زنان در چارچوب معطوف به زندگی خانوادگی و اجنماعی مورد توجه ویژه قرار گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که رهیافتهای تعلیمی زنان در اندرزنامه مزبور عبارتند از: 1. اهتمام به ازدواج و فرزندآوری؛ 2. تعلیم و فرهنگ پذیری؛ 3. توجه به ویژگی رفتاری شرم و حیا؛ 4. عدم اعتماد به زنان. بدینمعنا که هر چند آذرباد معتقد به فراهم نمودن بستر آموزش و تعلیم برای زنان در کنار فرزندان است؛ اما زنان را تابع مردان دانسته که میبایست تحت تکفل همسر بوده و در روابط با آنان جانب احتیاط رعایت شود. این نگرش متأثر از سنت تعلیمی پیش از عصر ساسانی بوده که سینه به سینه منتقل شده و در ادبیات تعلیمی شفاهی، زنان را در رتبهای پایینتر از مردان قرار داده و در این متن نیز بر آن صحه گذاشته شده است.
علمی-ترویجی
محمد کشاورز (بیضایی)
چکیده
گستردگی آداب و دامنۀ فعالیتهای دیوانسالاری ایرانی، نقشآفرینی و اثرگذاری آن در زمینهسازی تولید آثار هنری و ادبی، در کنار تعامل شاعران و هنرمندان با دربار سلاطین و تشکیلات دیوانی، دامنۀ بسیاری از اصطلاحات و عناصر دیوانی را به حوزۀ ادبیات نیز کشانیدهاست. دیوان حافظ مصداق بارزی از این مدعاست. میزان و چگونگی ظهور و بروز اصطلاحات ...
بیشتر
گستردگی آداب و دامنۀ فعالیتهای دیوانسالاری ایرانی، نقشآفرینی و اثرگذاری آن در زمینهسازی تولید آثار هنری و ادبی، در کنار تعامل شاعران و هنرمندان با دربار سلاطین و تشکیلات دیوانی، دامنۀ بسیاری از اصطلاحات و عناصر دیوانی را به حوزۀ ادبیات نیز کشانیدهاست. دیوان حافظ مصداق بارزی از این مدعاست. میزان و چگونگی ظهور و بروز اصطلاحات و عناصر دیوانی، نیز شناخت و هدف وی از استعمال این دسته از عناصر و مفاهیم در برخی از اشعارش موضوع شایستۀ درنگی است که به آن چندان توجه نشدهاست. از این رو این جستار با روشی توصیفی – تحلیلی، اصطلاحات و عناصر دیوانی در شعر حافظ را در کانون توجه خود قرار داده است. یافتهها نشان میدهند که حافظ در دیوانش به اصطلاحات و عناصر دیوانهای وزارت، انشاء، استیفا، قضاوت، برید و عرض، نظیر: آصف،خواجه،طغرا، رقم، برات، خراج، اوقاف، محتسب، قاضی، یرغو، پروانه و حسبیالله توجه نشان داده و در عین استعمال اصطلاح لغوی و دیوانی آن؛ غالباً با استعانت از خیالانگیزی و صنایع ادبی، قرائتها و معانی بدیع و سحرانگیزی از این مفاهیم و عناصر، خلق نمودهاست. آشنایی فراوان حافظ از اصطلاحات و عناصر دیوانی، تحرک و شکوفایی دیوانسالاری محلی فارس در این دوران، در کنار حشر و نشر حافظ با دیوانیان و دربار سلاطین، نیز بهرهمندی وی از عطایا و مستمری دیوانی در زمینهسازی و توجه او به وارد نمودن این اصطلاحات و عناصر در اشعارش، تأثیر قابلملاحظهای داشته است.
علمی-پژوهشی
وزیر منبری؛ روزبه زرین کوب
چکیده
کورش جوان هخامنشی در تلاش نافرجام خود برای به دست‌آوردن تخت و تاج شاهی از دست برادر خود، اردشیر دوم، نیروی بزرگی از مزدوران را با مساعدت دوستان صاحب‌منصب یونانی‌اش به خدمت گرفت. مطالعه دربارۀ این افسران با استفاده از رویکرد پروسوپوگرافی نشان میدهد که خاستگاه جغرافیایی اکثریت مطلق آنها، دولت‌شهرهای واقع در شبه‌جزیرۀ پلوپونس ...
بیشتر
کورش جوان هخامنشی در تلاش نافرجام خود برای به دست‌آوردن تخت و تاج شاهی از دست برادر خود، اردشیر دوم، نیروی بزرگی از مزدوران را با مساعدت دوستان صاحب‌منصب یونانی‌اش به خدمت گرفت. مطالعه دربارۀ این افسران با استفاده از رویکرد پروسوپوگرافی نشان میدهد که خاستگاه جغرافیایی اکثریت مطلق آنها، دولت‌شهرهای واقع در شبه‌جزیرۀ پلوپونس و یا اتحادیۀ پلوپونسی بوده است. مقالۀ حاضر، ضمن طرح فرضیۀ مذکور در بالا و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای در صدد تحلیل چرایی آن نیز برآمده است. بررسی منابع دست اول آن دوره نشان میدهد که تغییر سیاست داریوش دوم هخامنشی در جریان جنگهای پلوپونسی و بهویژه اقدامات عملی کورش جوان در مقام فرمانراوی آسیای صغیر، زمینهساز برتری کمّی و کیفی پلوپونسیها در میان دوستان و مزدوران شاهزادۀ هخامنشی بوده است.
علمی-پژوهشی
نورالدین نعمتی
چکیده
پارلمان به‌عنوان یک نهاد مدنی مدرن در ایران، در سنجش با سایر کشورهای خاورمیانه سابقۀ قدیمی‌تری دارد. پس از پیروزی جنبش مشروطه، زنان در ساختارهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اجرایی جامعۀ ایران، نسبت به دوره‌های پیشین از موقعیت بهتری برخوردار شدند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، جایگاه زنان در حوزه‌های مختلف نه تنها کاهش پیدا نکرد، که ...
بیشتر
پارلمان به‌عنوان یک نهاد مدنی مدرن در ایران، در سنجش با سایر کشورهای خاورمیانه سابقۀ قدیمی‌تری دارد. پس از پیروزی جنبش مشروطه، زنان در ساختارهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اجرایی جامعۀ ایران، نسبت به دوره‌های پیشین از موقعیت بهتری برخوردار شدند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، جایگاه زنان در حوزه‌های مختلف نه تنها کاهش پیدا نکرد، که در بعضی موارد افزایش هم یافت. در دورۀ پنجم مجلس شورای اسلامی (1375-1379ش) مشارکت زنان از نظر کمی و کیفی، بهبود چشم‌گیری داشت. در این دوره، تعداد نمایندگان زن به 14 نفر افزایش یافت. این نمایندگان با کمک سایر همتایان خویش، کمیسیون زنان، جوانان و خانواده را تشکیل دادند و از منظر مسائل زن و خانواده به قانون‌گذاری پرداختند. آنها با نقشآفرینی و حضور مؤثر در تهیه پیش‌نویس، ارائۀ طرح‌ها و فعالیتهای بین‌‌المجالس، با تصویب قوانین مهمی به رشد و تعالی زن و خانواده در جامعه کمک کردند. تحقیق حاضر، با بهرهگیری از روش پژوهش کیفی و رویکردی تحلیلی-توصیفی، در پی پاسخ به این پرسش است که فعالیت نمایندگان زن در دوره پنجم مجلس شورای اسلامی، چه پیامدهایی برای جایگاه بانوان در جامعه داشت. فرضیۀ پژوهش چنین است که نمایندگان زن با حمایت نهادهای مدنی و فعالیت هدفمند در پارلمان، با تصویب و اصلاح قوانین، به پیشرفت موقعیت زنان در جامعه کمک کردند.
علمی-پژوهشی
غلامرضا وفایی مهر؛ محبوبه شرفی
چکیده
ناظم‌الاسلام کرمانی نقش عمده‌ای در تاریخ‌نگاری عصر مشروطه داشته و جزو اندیشمندان نوگرا و مشروطه‌خواه است. شغل روزنامه نگاری مورخ عامل مهمی است تا وی از نزدیک در روند حوادث منجر به پیروزی مشروطیت قرار گیرد و در کتاب خویش به گزارش رویدادهای سیاسی و اجتماعی از زمان ناصرالدین شاه تا سیزده‌ی رجب سال 1327هـ.ق بپردازد. مقاله حاضر با روش ...
بیشتر
ناظم‌الاسلام کرمانی نقش عمده‌ای در تاریخ‌نگاری عصر مشروطه داشته و جزو اندیشمندان نوگرا و مشروطه‌خواه است. شغل روزنامه نگاری مورخ عامل مهمی است تا وی از نزدیک در روند حوادث منجر به پیروزی مشروطیت قرار گیرد و در کتاب خویش به گزارش رویدادهای سیاسی و اجتماعی از زمان ناصرالدین شاه تا سیزده‌ی رجب سال 1327هـ.ق بپردازد. مقاله حاضر با روش تاریخی سعی در بازتاب بینش اجتماعی ناظم‌الاسلام کرمانی در تاریخ‌نگاری وی دارد.برای تحقق این هدف، پرسشی چنین مطرح است: بینش اجتماعی مورخ چه تاثیری در روش تاریخی وی در بازتاب رویداد مشروطیت خواهی و تحولات بعد از آن داشته است؟ نمودهای بینش اجتماعی در تاریخ‌نگاری ناظم الاسلام کدام است؟ نتایج این پژوهش حاکی از آن است که موضوع، محور بودن توده در بینش تاریخی مورخ ودر نتیجه توجه وی به نهاد اجتماع و مردم،تاریخ‌نگاری او راازتاریخ نگاریهای پیش از خود تاحدودی متمایز ساخته است.در حقیقت مورخ تلاش نموده است تا با بازتاب حیات اجتماعی جامعه در حوزه های مختلف زیستی، تاریخ‌نگاری خود را به تاریخ‌نگاری اجتماعی نزدیکتر سازد.واژه های کلیدی: تاریخ نگاری،تاریخ اجتماعی،مشروطیت، ناظم‌الاسلام کرمانی.
علمی-پژوهشی
علیه جوانمردی؛ نصراله پورمحمدی املشی؛ حجت فلاح توتکار
چکیده
دوران حکومت رضاشاه نقطه‌عطفی در تحولات خارجی ایران تلقی می‌شود.وی همواره در صدد بود که موازنه‌ای بین قدرت‌های خارجی ایجاد کند و نوسازی را از ملزومات این مسیر قلمداد میکرد. برنامه‌های نوسازی او زنان را به عنوان نیمی از جامعه مورد هدف قرار داد و اصلاحاتی در این زمینه صورت گرفت.به همین منظور غرب بهترین الگو برای زنان شد و روابط با ...
بیشتر
دوران حکومت رضاشاه نقطه‌عطفی در تحولات خارجی ایران تلقی می‌شود.وی همواره در صدد بود که موازنه‌ای بین قدرت‌های خارجی ایجاد کند و نوسازی را از ملزومات این مسیر قلمداد میکرد. برنامه‌های نوسازی او زنان را به عنوان نیمی از جامعه مورد هدف قرار داد و اصلاحاتی در این زمینه صورت گرفت.به همین منظور غرب بهترین الگو برای زنان شد و روابط با کشورهای دیگر مورد توجه دولت و فعالان زن قرار گرفت.مسئله‌ی اصلی پژوهش این است حضور زنان در عرصه‌های بین‌المللی چه دستاوردهایی برای زنان و دولت داشته است؟این ارتباطات چه تاثیری در جایگاه زنان ایرانی ایجاد کرده‌است؟پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر اسناد و نشریات در صدد تبیین روابط زنان با کشورهای دیگر و برگزاری کنگر‌های بین‌المللی زنان و تاثیر این تعاملات می‌باشد.یافته‌های پژوهش نشان میدهد حضور زنان در عرصه‌های بین‌المللی باعث میشد ضمن دستیابی به الگوی مناسب پیشرفت خود، به تغییر دیدگاه غربی‌ها نسبت به زنان ایرانی کمک کنند.همچنین ارتباط زنان ایران با زنان کشورهای دیگر و قوانین تصویب شده در کنگره‌ها در بهبود وضعیت زنان تأثیرگذار بود و زنان ایرانی در تعامل با این کشورها تحث‌تاثیر اقدامات زنان غربی در صدد به دست-آوردن حقوق فردی و اجتماعی خود قرار گرفتند.
علمی-پژوهشی
خسرو خوانساری؛ علی بیگدلی؛ سینا فروزش
چکیده
ویلیام هاس در فصل پنجم کتاب خود "Iran"، خلقیات ایرانیان را مورد مطالعه قرار داده است. از سوی دیگر، کتاب «خلقیات ما ایرانیان» اثر محمدعلی جمال‌زاده ازجمله آثار فارسی معتبر در موضوع خلقیات‌نویسی ایرانیان به‌شمار می-رود. مقاله حاضر، این مسأله را واکاوی میکند که دیدگاه‌های هاس درباره خلقیات ایرانیان تا چه اندازه درست و قابل اعتماد ...
بیشتر
ویلیام هاس در فصل پنجم کتاب خود "Iran"، خلقیات ایرانیان را مورد مطالعه قرار داده است. از سوی دیگر، کتاب «خلقیات ما ایرانیان» اثر محمدعلی جمال‌زاده ازجمله آثار فارسی معتبر در موضوع خلقیات‌نویسی ایرانیان به‌شمار می-رود. مقاله حاضر، این مسأله را واکاوی میکند که دیدگاه‌های هاس درباره خلقیات ایرانیان تا چه اندازه درست و قابل اعتماد هستند. بر این اساس، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که دیدگاه‌های هاس درباره خلق و خوی ایرانیان تا چه حد با نظرات جمال‌زاده قابل مقایسه هستند؟ و مؤلفههای شناساییشده توسط هاس، تا چه اندازه در کتاب «خلقیات ما ایرانیان» دیده میشوند.؟ از این جهت، روش پژوهش از نوع تطبیقی بوده که به دنبالِ یافتن وجوه تفاوت و تشابه این دیدگاهها در مقوله خلقیات ایرانیان است. بر این اساس، شش شاخص از فصل پنجم کتابِ هاس استخراج گردیده و به‌عنوان مبنای مقایسه خلقیات ایرانیان از آن استفاده شده است. یافته‌های این پژوهش، نشان میدهد که خلقیات ایرانیان بر مبنای نظرات هاس، در بسیاری از موارد یا دیدگاه‌های جمال‌زاده، قابل انطباق است.
علمی-پژوهشی
محمد سجاد شیرودی؛ اعظم علیخانی؛ مرتضی شیرودی
چکیده
چگونگی اجرا و پیاده‌سازی امنیت در قالب یک نهاد مرتبط به فرهنگ و اقتصاد، به شبکه پیچیده‌ای از روابط فردی،اجتماعی و نهادی بستگی دارد، در واقع، امنیت، پاسخی فرهنگی،اقتصادی و ... به نیازهای همه جانبه مردم است و نیز، امنیت، محافظت از انسان را برعهده دارد که دولت در ابعاد کلان و پاسگاهها در سطوح خردتر، تبلور و تجسمی از آن هستند، از این ...
بیشتر
چگونگی اجرا و پیاده‌سازی امنیت در قالب یک نهاد مرتبط به فرهنگ و اقتصاد، به شبکه پیچیده‌ای از روابط فردی،اجتماعی و نهادی بستگی دارد، در واقع، امنیت، پاسخی فرهنگی،اقتصادی و ... به نیازهای همه جانبه مردم است و نیز، امنیت، محافظت از انسان را برعهده دارد که دولت در ابعاد کلان و پاسگاهها در سطوح خردتر، تبلور و تجسمی از آن هستند، از این رو، درک از مفهوم امنیتِ منطبق بر نظریه کارکردگرایی مالینوفسکی در پاسخ به نیاز انسان به امنیت، مسأله این پژوهش است. برای دستیابی به این درک، خوانش« واقعیت‌های فرهنگی و اقتصادی دوره پهلوی اول» در قالب یک مطالعه موردی و با استفاده از یافته‌های شبکه مستخرج از تکنیک مطالعه منابع کتابخانه‌ای، مشاهده اسناد و مصاحبه در برش زمانی 1300 الی 1320 صورت گرفت. برای تحلیل یافتهها در قالب نظریه کارکردگرایی از تحلیل مضمون، استفاده گردید. مضامین مستخرج از این تحقیق در قالب «نیاز»،«نهاد»،«منشور»، «کارکنان»، «ضوابط» و «فعالیت»،محور طبقه‌بندی یافته‌های پژوهش حاضر شده‌اند که حاصل آن، این یافته است: امنیت یک نیاز است. پاسخ به این نیاز، تنها از طریق فرهنگ، اقتصاد و مؤلفه های مرتبط به آن، میسر است.عدم توجه به این موضوع، امنیت زرند کرمان دوره پهلوی اول را با چالش های متعدد مواجه کرد.
علمی-پژوهشی
الهه رضانژاد یزدی؛ عالیه جهانیان
چکیده
با تأسیس سلسله‌ی گورکانیان در هند(932ه.ق) و ثبات سیاسی، سلاطین مغول به ساخت کاخ‌ها و باغ‌های دل‌انگیز و باشکوه همت گماشتند. از این رو حضور زنان ایرانی در دربار سلاطین هند و قدرت و نفوذ آنان در ارکان مختلف حکومت موجب شد، آنان در عرصه‌های مختلف معماری نیز به ایفای نقش بپردازند. در عرصه معماری توجه زنان ایرانی به ساخت ابنیه و اماکن مذهبی ...
بیشتر
با تأسیس سلسله‌ی گورکانیان در هند(932ه.ق) و ثبات سیاسی، سلاطین مغول به ساخت کاخ‌ها و باغ‌های دل‌انگیز و باشکوه همت گماشتند. از این رو حضور زنان ایرانی در دربار سلاطین هند و قدرت و نفوذ آنان در ارکان مختلف حکومت موجب شد، آنان در عرصه‌های مختلف معماری نیز به ایفای نقش بپردازند. در عرصه معماری توجه زنان ایرانی به ساخت ابنیه و اماکن مذهبی سبب پدیدارشدن آثاری بدیع و باشکوه، آمیخته باروح ایرانی در اقصی نقاط امپراتوری هند گردید. این پژوهش بر آن است که با بررسی همه جانبه، تأثیر زنان ایرانی را در عرصه ی معماری دوره گورکانیان هند مورد ارزیابی قرار دهد و به پاسخ این پرسش دست یابد که این زنان چه تأثیری در رشد و شکوفایی معماری امپراتوری گورکانیان هند داشته اند؟ به نظر میرسد زنان ایرانی در این دوره با ورود به ساخت باغات دل انگیز و آرامگاه باشکوه و مساجد عظیم در هند نقش مهمی در شکوفایی و رونق معماری ایفا نمودهاند.
