تحقیقات تاریخ اقتصادی ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین، قزوین، ایران

2 استاد گروه تاریخ ،دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره ) قزوین، قزوین، ایران

چکیده

شاه عباس اول برای غلبه بر مشکلات متعدد داخلی و خارجی به موازات استفاده از اقدامات سرکوبگرانه به استفاده از اقدامات دیپلماتیک اهتمام ورزید. او در کنار دفع تهاجمات خارجی و تغییر در ساختار دیوانسالاری، برای جذب و وابستگی عناصر گوناگون قدرت در مناطق مختلف کشور به وصلت های خانوادگی با آنان اقدام کرد تا علاوه بر ایجاد آرامش و ثبات درابعاد مختلف، زمینه اعتلای حکومت صفویه را فراهم نماید. پژوهش حاضر با استفاده از منابع کتابخانه­ای و با رویکردی توصیفی – تحلیلی به دنبال بررسی و تبیین چرایی و چگونگی تأثیر وصلت های سیاسی در ایجاد سیاست ها و ساختار تمرکزگرایانه دوره شاه عباس اول می باشد، زیرا شاه عباس در کنار اقدامات متنوع سیاسی،نظامی و اجتماعی، برای ایجاد تمرکزسیاسی و یکپارچگی ارضی، استفاده از وصلت خانوادگی را به مجموعه اقدامات خود افزود.

کلیدواژه‌ها

 Extended Abstract

 

Examining the necessity of political marriages in the centralist policies of Shah Abbas I

 

 

Marriage as a social and efficient fact of generation survival and causal connection of two families in the pre-modern Iranian society was somehow influenced by social deterrence, and regardless of the morals and the problem of "Kfu" of the couple, most of the social interests of a group or society were considered. In order to change the elements of power, Shah Abbas I transferred the central core of the Safavid state structure from the elements of Qezlbash and Arab scholars to the Tajik elements using family ties.

The present study explains the reasons and goals of Shah Abbas I in the family connection with political elements using the library method and the descriptive-analytical method. The main problem is to analyze the causes and consequences of Shah Abbas' efforts in connecting with power-seeking elements. Changes in his policies. In reducing the influence of Qezalbashan, attention to Sadat's social and religious position and the geostrategic position of some states were factors of his interest in connecting with the elements of power.

Banafsheh Hijazi in the book "Zaaifeh", Hassan Azad in "Behind the Curtains of the Haramsara" and "Maria Jupe" in the article "Participation of Royal Family Women in the Exercise of Power in Safavid Iran" have paid more attention to women's activities. The articles "Effect of political marriage on the political ups and downs of governors in the Safavid era (with emphasis on the two governorates of Ardalan and Lorestan)", "Political marriages: from the arrival of the Timurids to the emergence of the Safavids (causes and consequences)" and "The role of marriages" "Politics in the stabilization of the Safavid government during the period of Shah Tahmasab I" by Pourmohammadi Amalshi and Sorani have paid attention to the importance of political alliances in the rule of the Safavids, because so far no research has been devoted to the historical and social explanation of the political alliances of the era of Shah Abbas I. The investigation and analysis of these connections became the subject of this thesis.

Among the actions taken by Shah Abbas I to restore peace in the domestic situation, to strengthen the central nucleus of the Safavid dynasty and to attract the harem, he married the two daughters of Sultan Hossein Mirza and Mustafa Mirza Safavi.

In the Safavid era, "Sadat" as a "prestigious group" had a successful function in establishing relations between different functional groups. Sadat gained the position of Sadr, with the function of religious unification, because by creating ideological unity, the conditions for better dealing with conflicts were provided. Also, the Shah assigned his relatives to the post of Sadr to carefully monitor the wealth of the religious institution. In this way, he suppressed the thousand-belief rebel elements such as the Naqtawis who fueled the legitimacy crisis of the Safavid dynasty. One of the characteristics of the political structure in this period was the transformation of the civil-religious structure into a civil-family structure through connection. Due to the experiences of the Iranian Sadats in the bureaucratic system, Shah Abbas showed a tendency to unite with them.

In order to confront the Ottomans and prevent the influence of the Afshars in the eastern areas of Khuzestan, Shah Abbas married one of his sisters to Seyyed Nasser Moshaashaai. With the sudden death of Seyyed Nasser, his successor Seyyed Mohammad married the daughter of Imam Qoli Khan Biglarbeigi of Fars province to deal with the rivals within the family. he did. Shah Abbas made Zobaideh Begum the wife of Isa Baig Shaikhavandi and appointed his son-in-law to the post of Ghorchibashi. Because Ghorchibashi was the main bodyguard of the king and the royal palace. Shah married Khan Aghabaigom to Caliph Sultan; Due to the common lineage of Caliph Sultan and Khair al-Nesabaigom, the mother of the Shah, this connection allowed the expansion of Shah Abbas's influence in Isfahan and Mazandaran.

In order to increase security in Khorasan, Shah Abbas married Fakhr al-Nesabaigom to Mirzam Hassan Razavi and appointed his son-in-law to be in charge of Astan Quds. In order to stabilize the position of Mirza Razi al-Din Shahrashtani Sadr Khaseh, Shah Abbas chose Hawabegum as his wife because she had more control over the huge income of endowments. Part of it to Isfahan prevented poets from emigrating.

Shah Abbas made an alliance with them to exert influence on the local powers; Due to the proximity of Gilan to Qazvin and keeping it within his interests, Shah Abbas married Bayakhan Begum, the daughter of Khan Ahmad Khan Kiai. Shah Abbas gave credit to the men of that clan due to the support of Morsheid Qoli Khan Stajlu in the matter of succession. Because of Lorestan's closeness to Osmani, he married one of Badi al-Zaman's daughters to Shahvardi Khan, the ruler of Lorestan, and chose Shahvardi's sister as his wife. Shahvardi also chose his sister as Bahram Sultan Oramani's wife to counter the expansionist actions of Ardalan governors.

To dominate Kurdistan and Mesopotamia, Shah Abbas chose his sister Zarin Kolah as the wife of Khan Ahmad Khan Ardalan. In order to prevent Mokri clan's relationship with Osmani, he proposed to himself the sister of Qobad Khan, the head of the clan. In order to balance the power in Georgia, Shah Abbas married Tinatin, the daughter of the sister of Lohrasab Governor of Kartil and Marta, the granddaughter of Alexander Governor of Kakht, and on the other hand, Jahan Banubigum married his granddaughter to Samayun Khan and Mehrsharaf Baigom to Alexander Mirza.

Finally, it must be said that Shah Abbas changed political actors to create a centralized structure and implemented his centralist ideas through alliance with Sadat and local rulers. Iranian Sadats were the focus of Shah Abbas I's attention due to their prominent scientific, religious and social status and the rulers of the states due to their confrontation with the Ottomans and keeping them in the sphere of Safavid interests.

Key words: Safavid era, political marriage, Shah Abbas I, Iranian Sadat, local rulers.

آزاد، حسن ( 1366 ). پشت پرده های حرمسرا.ارومیه: انزلی.
آقاجری، سید هاشم(1389)،مقدمه ای بر مناسبات دین و دولت در ایران عصر صفوی، تهران: طرح نو.
اردلان، مستوره،(2005)، تاریخ الاکراد، تصحیح: جمال احمدی آئین،اربیل: آراس.
اسیر شهرستانی، جلال الدین بن مومن،(1384)، دیوان غزلیات اسیر شهرستانی، تصحیح: غلامحسین شریفی ولدانی، تهران: میراث مکتوب.
افوشته ای نطنزی، محمود،(1373)، نقاوه الاثار فی ذکر الاخیار، تصحیح: احسان اشراقی، تهران: علمی و فرهنگی.
بابایی، سوسن و دیگران،(1390)، غلامان خاصه: نخبگان نوخاسته ی دوران صفوی، ترجمه: حسن افشار، تهران: مرکز.
باستانی پاریزی،محمدابراهیم،(1385)، هواخوری در باغ،تهران: علم.
بیتس،دانیل و فرد پلاگ،(1389)، انسان شناسی فرهنگی، ترجمه: محسن ثلاثی،تهران: علمی.
ترکمان ،اسکندربیگ،(1387)، تاریخ عالم آرای عباسی، ج1و2، تصحیح : ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
ثواقب، جهانبخش،(1383)،« تحولات گرجستان در عصر صفویه»، مجموعه مقالات ایران زمین در گستره تاریخ صفویه، به اهتمام: مقصودعلی صادقی، تبریز: ستوده.
جنابذی،میرازبیگ،(1378)، روضه الصفویه، تصحیح: غلامرضا مجدطباطبایی، تهران: بنیاد موقوفات دکترمحمودافشار.
حجازی،بنفشه،(1392)، ضعیفه: بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر صفوی،تهران، قصیده سرا.
 حسینی استرآبادی، حسن،(1366)،از شیخ صفی تا شاه صفی، به اهتمام: احسان اشراقی، تهران: علم.
حسینی منشی،محمدمیرک،(1385)،ریاض الفرودس خانی، به کوشش:ایرج افشار و فرشته صرافان،تهران: بنیاد موقوفات دکترمحمودافشار.
خاتون آبادی،سیدعبدالحسین،(1352)، وقایع السنین و الاعوام،تصحیح: محمدباقربهبودی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
خلیلی،نسیم،(1392)،گفتمان نجات بخشی در ایران عصر صفوی،تهران:علمی و فرهنگی.
دلاواله،پیترو،(1383)، سفرنامه دلاواله، ترجمه:شجاع الدین شفا، تهران: علمی و فرهنگی.
ریویر،کلود،(1395)، درآمدی بر انسان شناسی، ترجمه: ناصر فکوهی،تهران: نی.
ساروخانی،باقر،(1381)، مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده، تهران: سروش.
سلطانی هورامی، مظفر بهمن،(1386)، تاریخ هورامان، تصحیح: نادر کریمیان سردشتی، تهران: احسان.
شاملو، ولی قلی،(1371)،قصص الخاقانی،ج1، تصحیح: حسن سادات ناصری،تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
صفت گل،منصور،(1389)، ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی،تهران: رسا.
 علیخانی، رستم،(1395)، تاریخ والیان اردلان: نگاهی نو به تاریخ سیاسی و اجتماعی والیان اردلان، سنندج: علمی کالج.
فلسفی، نصرالله،(1392)،زندگانی شاه عباس اول،ج1، تهران: نگاه.
فلور،ویلم،(1388)، دیوان و قشون در عصر صفوی، ترجمه: کاظم فیروزمند،تهران: آگه.
قزوینی، ابوالحسن،(1367)،فوایدالصفویه،ج1، تصحیح: میرمیراحمدی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
کریمی،علیرضا،(1376)،«خلیفه سلطان:سلطان العلماء فقیه و وزیر اعظم عصر صفوی»، مجله حکومت اسلامی، س2،ش4.
کلاین برگ،اتو،(1376)، روانشناسی اجتماعی، ترجمه علی محمد کاردان، تهران: اندیشه.
کمپفر،انگلبرت، (1369)،سفرنامه، ترجمه:کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی.
کیاگیلانی،سیداحمد،(1409)،سراج الانساب،تحقیق:سیدمهدی رجایی،زیرنظر سیدمحمود مرعشی، قم: کتابخانه عمومی آیت الله العظمی مرعشی نجفی.
گیدنز،آنتونی،(1387)،جامعه شناسی، ترجمه:حسن چاوشیان،تهران: نی.
گیلانی، خان احمد،(1400)، منشآت، تصحیح: عباس پناهی، تهران: موسسه پژوهشی میراث مکتوب.
مدرس تبریزی،محمدعلی،(1353)،ریحانه الادب،ج3، تبریز: چاپخانه شفق.
مدرس رضوی، محمدباقر، (1352)،شجره طیبه در انساب سلسله سادات علویه رضویه، تصحیح: محمدتقی مدرس رضوی، مشهد: آهنگ قلم.
مدرسی چهاردهی،مرتضی، (1356)،« مشعشعیان»،مجله بررسی های تاریخی،ش74، بهمن و اسفند.
مرعشی صفوی،محمد هاشم،(1379)،زبور آل داود( شرح ارتباط سادات مرعشی با سلاطین صفویه)، تصحیح: عبدالحسین نوایی، تهران: میراث مکتوب.
مشیزی، میرمحمدسعید،(1369)، تذکره صفویه کرمان، تصحیح: محمدابراهیم باستانی پاریزی،تهران: علم.
ملاکمال،تاریخ ملاکمال، (1334)،تصحیح: ابراهیم دهگان، اراک: فروردین.
منجم یزدی،جلال الدین محمد، (1398)،تاریخ عباسی(روزنامه ملاجلال)، تصحیح: مقصودعلی صادقی، تهران: نگارستان اندیشه.
منشی قمی،احمد،(1383)، خلاصه التواریخ،ج2،تصحیح: احسان اشراقی، تهران: دانشگاه تهران.
نصرآبادی،محمد طاهر، (1361)،تذکره نصرآبادی، تصحیح: وحید دستگردی، تهران: کتابفروشی فروغی.
نهاوندی، عبدالباقی،(1383)، مآثر رحیمی، تصحیح: عبدالحسین نوائی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
 نیومن، اندرو جی،(1393)، ایران صفوی: نوزایی امپراتوری ایران، ترجمه:عیسی عبدی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
واله اصفهانی، محمد یوسف،(1372)، خلدبرین: ایران در روزگار صفویان، تصحیح: میرهاشم محدث، تهران : بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار .
الهیاری، حسن و محمدرضا قلیزاده، (1395)،سیادت و جنسیت( بررسی مفهوم سیادت در دو نسخه خطی نویافته)،پژوهش نامه زنان، س7، ش.2، تابستان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،ص18- 1.
وبر، ماکس،(1392)،دین، قدرت، جامعه؛ترجمه: احمدتدین،تهران: هرمس.
Szuppe، M.، La participation des Femmes de La Famille Royale a L، Exercice du Pouvoir en Iran Safavide au XVIe Siecle (seconde partie)، SIr، 24(1) (1995)، pp 61- 121.