نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• سعیده تراب ¹
• حسن حضرتی ²
• محسن سراج ³

¹ دانشجوی دکتری تاریخ انقلاب اسلامی

² دانشیار گروه تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه تهران

³ استادیار گروه تاریخ انقلاب اسلامی پژوهشکده انقلاب اسلامی و امام خمینی

چکیده

نقش مسئلۀ نفت در تعیین سرنوشت جنگ میان ایران و عراق بود که موجبات همکاری‌های مشترک بیشتری را میان نیروی دریایی ارتش ایران و برخی نهادهای دریایی غیرنظامی چون سازمان بنادر و کشتیرانی، فراهم کرد؛ چراکه در غیاب برخی بنادر اصلی و اسکله‌های مهم که در معرض حملات مستقیم عراق بود، ایجاد کانون‌های جدید دریایی جهت ساماندهی به ورود و خروج کشتی‌های ایرانی و تخلیه و بارگیری آن‌ها، یک ضرورت بود. از آنجاکه سازمان بنادر و کشتیرانی مهارت و امکانات لازم را برای کمک به نیروهای مسلح و دریایی ایران داشت؛ برای تأمین نواحی عملیاتی و نیازهای پشتیبانی و تفکیک و مشخص‌سازی مسئولیت ارگان‌های مختلف حاضر در منطقه، دستورالعمل‌هایی صادر و قرار شد از تمام امکانات حمل‌ونقل دریایی برای اعزام و جابه‌جایی تجهیزات و نیروی انسانی موردنیاز منطقه استفاده شود. به‌رغم اهمیت این همکاری‌ها، تاکنون زوایای نقش تأثیرگذار سازمان بنادر و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در تأمین لجستیک دریایی به‌خوبی معرفی و تشریح نشده است. پژوهش حاضر توصیف عمیق و گسترده نقش این نهاد دریایی غیرنظامی در طول جنگ است تا چگونگی تداوم تردد دریایی در خلیج‌فارس از طریق تغییر عملکرد سازمان بنادر و کشتیرانی تشریح شود. طی این بررسی نقش و عملکرد سازمان بنادر به عنوان یک سازمان اثربخش، که مبتنی برتغییرات ساختاری و رفتار اقتضایی آن بود، بازخوانی شده است.

واژگان کلیدی: جنگ ایران و عراق، سازمان بنادر و کشتیرانی، لجستیک دریایی، زنجیرۀ تأمین، رفتار اقتضائی

کلیدواژه‌ها

• جنگ ایران و عراق
• سازمان بنادر و کشتیرانی
• لجستیک دریایی
• زنجیرۀ تأمین
• رفتار اقتضائی