تحقیقات تاریخ اقتصادی ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه خوارزمی .تهران

2 استادیار گروه آموزشی تاریخ - گروه آموزشی تاریخ - گروه آموزشی تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی

10.30465/sehs.2024.46190.1941

چکیده

محمدرضاشاه پهلوی بعد از کودتای 28 مرداد سال 1332ش پس از سرکوب احزاب چپ، اتحادیه‌های کارگری را کاملاً وابسته به دولت کرد که از سوی ساواک کنترل می‌شد. علاوه بر استفاده از ساواک، با اعطای امتیازات رفاهی به کارگران عملا تبلیغات گروه‌های چپ را خنثی کرد. کارگران به‌خصوص زنان کارگر حتی در صورت مطالبه قانونی سرکوب و یا اخراج می‌شدند. سازمان زنان ایران که با شعار آگاه‌سازی اجتماعی و اقتصادی زنان شکل گرفت انتظار می‌رفت در زمینه کمک به زنان کارگر گام‌های مؤثری بردارد؛ اما به دلیل وابستگی به دولت استقلالی نداشت. پژوهش حاضر درصدد تبیین عملکرد سازمان زنان ایران در قبال زنان کارگر از سال 1342 تا 1355ش است؛ بنابراین سئوال اصلی پژوهش حاضر به این ترتیب است: نقش و اقدامات سازمان زنان ایران در جهت بهبود شرایط زنان کارگر چگونه قابل تحلیل و ارزیابی است؟ مدعای مطروحه نیز این است که سازمان زنان ایران با وجود اقدمات اولیه در جهت کمک به آشناسازی زنان کارگر به حقوق خود و کمک به رفاه ایشان، چون در راستای سیاست‌گذاری دولت پهلوی تحت نظارت و کنترل قرار گرفته بود در عمل نتوانست در بهبود شرایط آنها مثمر ثمر واقع شود. رویکرد پژوهش توصیفی-تحلیلی و داده‌ها به روش اسنادی و برپایه‌ منابع کتابخانه‌ای گردآوری ‌شده است

کلیدواژه‌ها

منابع و مأخذ
کتب فارسی
آبراهامیان، یرواند، (1386)، ایران بین دو انقلاب از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ترجمه احمد گل محمدی، محمدابراهیم فتاحی، تهران، نشر نی.
افخمی، غلامرضا، (1381)، توسعه در ایران1320-1357، خاطرات منوچهر گودرزی، خداداد فرمانفرماییان، عبدالمجید مجیدی، تهران، گام نو.
امانت، عباس،(1400)، تاریخ ایران مدرن، ترجمه م. حافظ، بیجا، نشر فراگرد.
احمدی خراسانی، نوشین، پروین اردلان، (1382)، سناتور (فعالیت مهرانگیز منوچهریان بر بستر مبارزات حقوق زنان در ایران (1342-1357)، تهران: توسعه.
اداره کل مطالعات نیروی انسانی و آمار، (1343)، مجموعه بررسی‌های مسائل انسانی، تهران، وزارت کار و امور اجتماعی.
الهی، سیروس، (2536)، مطالعه تطبیقی وضع اقتصادی- اجتماعی زنان شاغل در شهرهای تهران، قزوین، کاشان، سازمان زنان ایران: دانشگاه ملی ایران.
بهرامی تاش، رکسانا، صالحی اصفهانی، هادی، (1397)، اقتصادی سیاسی اشتغال زنان ایران 1357-58، ترجمه مهشید کریمایی، تهران، شیرازه.
بینا، بیتا. بیا ای رنجیده زن بزدا غبار قرن‌ها ستم، دبیرخانه فرهنگی کنفدراسیون جهانی.
بنیاد مطالعات ایران، بیتا، جامعه دولت و جنبش زنان، ویراستار غلامرضا افخمی.
 بنیاد مطالعات ایران برنامه تاریخ شفاهی، (۱۹۸۲)، مصاحبه با مهناز افخمی،مصاحبه کننده فرشته نورائی، واشنگتن دی سی، 11 سپتامبر.
پهلوی، محمدرضاشاه،(1345)، انقلاب سفید، ،تهران: چاپخانه بانک ملی.
تورنرف، الیس، بی‌تا. نظری بر وضع اشتغال زنان در ایران،(1351)، وزارت کار و امور اجتماعی، نمونه‌گیری نیروی انسانی در سال 1348، بی‌جا.
حبیب زاده، افشین،( 1387)، مشارکت سیاسی طبقه کارگر در ایران، تهران، کویر.
خاطرات مجید عبدالمجیدی، (1985)، به کوشش حبیب لاجوردی، جلد 16، نوار شماره 1.
رجائی، عبد المهدی، (1396)، فرازوفرود صنعت نساجی در اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.
رنجبر، حمیرا، (1385)، سازمان زنان ایران، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
    زیبایی نژاد، محمدرضا، (1388)، هویت و نقش­های جنسیتی، تهران: مرکز امور زنان و خانواده ریاست   جمهوری.
ساناساریان، الیزه، (1384)، جنبش حقوق زنان در ایران/طغیان، افول و سرکوب از 1280 تا انقلاب 57، ترجمه نوشین احمدی خراسانی، تهران، اختران.
سالنامه آماری 1353،( 1354)، سازمان برنامه ‌وبودجه مرکز آمار ایران، تهران.
سازمان زنان، (1351) زن و قانون انتخابات، تهران، سازمان زنان.
سازمان زنان،(2535)، گزارش فعالیت ­های سازمان زنان ایران ، نیمه دوم سال 2534 و نیمه اول 2535.تهران.
سازمان زنان ایران(۱۳۵۴)،  اشتغال زنان در موضعهای تصمیم گیری در بخش‌های خصوصی و دولتی،  تهران: دفتر پژوهشگران کیهان.
سازمان زنان ایران، بیتا، حقوق زن کارگر، بیجا.
سازمان زنان ایران ، گزارش فعالیت­های سازمان زنان ایران ، نیمه دوم سال 2534 و نیمه اول 2535.تهران.
فقیه، بانو، (1341)، «کوی های فقیر نشین جنوب شهردر سمینار بررسی مسائل اجتماعی شهر تهران اردیبهشت 1341 تهران دانشکده ادبیات،  انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
فوران، جان، (1390)،  مقاومت شکننده، ترجمه احمد تدین، تهران، رسا.
مرکز آمار ایران، سالنامه آماری کشوری سال 2535، ( دی ماه 2535) ،تهران، سازمان برنامه و بودجه.
محمد علی، کاتوزیان، (۱۳۹۱)، اقتصاد سیاسی ایران؛ از مشروطه تا پایان سلسله پهلوی، تهران: مرکز، چاپ هجدهم.
کار،  مهرانگیز، (۱۳۷۸)، زنان در بازار کار، ترجمه پروین رئیسی فرد، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.
کیان، مهدی،( 1386)، جنبش سندیکایی در ایران، بیجا.
کیان، مهدی،( 1359)، بررسی علمی شرایط کار و زندگی کارگران نساجی در ایران، ترجمه غ.ن. جویا، تهران: ابوریحان.
لاجوردی، حبیب، (1368)، اتحادیه‌های کارگری و خودکامگی در ایران، ترجمه ضیا صدقی، تهران: نشر نو.
لیلاز، سعید، (1392)، موج دوم، تجدسازی آمرانه در ایران، تاریخ برنامه عمرانی سوم تا پنجم، تهران، نیلوفر..
متین، افشین،( 1399)، هم شرقی هم غربی، تاریخ روشنفکری مدرنیته ایرانی، ترجمه حسن فشارکی، تهران، شیرازه.
مقدم، والنتین،( 1400)، توسعه صنعتی، فرهنگ و سیاست‌های طبقه­ی کارگر؛ مطالعه موردی کارگران صنعتی تبریز در انقلاب ایران، ترجمه عطا رشیدیانی مجله نقد اقتصاد سیاسی.
نعمانی، فرهاد، (1357)، طبقه کارگر ایران، تهران، همگام.
هالیدی، فرد، ( 1385)، دیکتاتوری و توسعه سرمایه‌داری در ایران، ترجمه فضل‌الله نیک‌آیین، تهران، امیرکبیر.
هریس، کوان،(1398)، انقلاب اجتماعی؛ سیاست و دولت رفاه در ایران، ترجمه محمد رضا فدایی، تهران: شیرازه، چاپ دوم.
 
 
مجلات
بولتن هفتگی سازمان زنان،1351. شماره 267.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1351.  شماره270.
بولتن هفتگی سازمان زنان،1351. شماره 275.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1351. شماره 279.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1354. شماره 397.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1354. شماره 423.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1354. شماره 408.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1355. شماره 459.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1355. شماره 4۶۰.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1355. شماره 433.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1355. شماره 432.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1355. شماره 343.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1355. شماره 441.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1355. شماره 456.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1355. شماره 447.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1355. شماره 446.
بولتن هفتگی سازمان زنان، 1355. شماره 470.
رستاخیز کارگران،30/1/2535، شماره 11.
اسناد
سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران (ساکما) 0037/000491/275.
ساکما، 0043/000491/275.
ساکما، 0052/000491/275.
ساکما، ۰۰۱۰/۰۴۰۲۳۲/۲۹۳.
 ساکما،  ۰۰۱۱/۰۴۰۲۳۲/۲۹۳.
ساکما، ۰۰۳۵/۰۴۰۲۳۲/۲۹۳.
موزه و مرکز اسناد صنعت نفت ایران، پرونده شماره193704.
کتب لاتین
Fallaci, Oriana,1976. Interview with History,Translated by JohN Shepley, New York, Liverighat.