نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی، دانشجوی دانشگاه بینالمللی امام خمینی قزوین
2 استاد گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین
چکیده
تأسیس تجارتخانهها در دوره قاجار معلول موقعیت تجاری ایران است. همجواری ایران و روس و نیاز این دو کشور به محصولات یکدیگر باعث شد تجار ایران و روس در به تبادل محصولات تجاری بپردازند. تجار ایران از طریق راههای دریایی و شوسه شمالی و نیز دریای عمان و خلیج فارس و راههای داخلی با تجار روسیه و اروپا در ارتباط بودند. در دوره قاجار عمده کالاهای وارداتی از شمال قند و شکر و از جنوب ادویه و پارچه بوده است. موقعیت مناسب تجاری ایران به خصوص در دوره قاجار زمینه تأسیس تجارتخانهها با کاربری تجاری و صرافی را فراهم آورد.
تجارتخانه اتحادیه فعالیت تجاری و صرافی خود را از تبریز آغاز کرد و در تهران گسترش داد. این تحقیق بر آن است ضمن بیان راههای تجاری و اهمیت تجارتخانهها، به فعالیت تجارتخانه اتحادیه با روش تحلیل تاریخی و با استناد بر اسناد خانوادگی اتحادیه بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که راههای تجاری چه نقشی در توسعه فعالیت تجارتخانه اتحادیه داشتند؟ چنان مفروض است ناامنی جادههای داخل و شرایط نامناسب آنها برای عبور و مرورِ مالالتجارهها، فعالیت تجارتخانه اتحادیه را با موانعی روبرو کرده بود که این امر موجب کندی فعالیت آنها میشد، البته نظام سیاسی حاکم بر ایران نیز بیتأثیر نبود.
کلیدواژهها
منابع و مآخذ
- اتحادیه، منصوره (نظام مافی) و سعید روحی، (1395)، صراف و صرافها (منتخبی از اسناد رحیم اتحادیه)، تهران، نشر تاریخ ایران.
- اتحادیه، منصوره (نظام مافی) و رقیه آقابالازاده، (1398)، تجار و تجارت (منتخبی از اسناد تجارتخانه اتحادیه)، تهران، نشر تاریخ
- اتحادیه، منصوره (نظام مافی)، (1377)، اینجا تهران است (مجموعه نقالات درباره تهران 1344 ـ 1269 ق) تهران، نشر تاریخ ایران.
- اشرف، احمد، (1359)، موانع رشد سرمایهداری در ایران، دوره قاجار، تهران، زمینه
- بانک ملی ایران، (1338)، تاریخچه سی ساله بانک ملی ایران، تهران.
- ترابی فارسانی، سهیلا، (1384)، تجار مشروطیت و دولت مدرن، تهران، نشر تاریخ ایران.
- جمالزاده، محمدعلی، (1362)، گنج شایگان (اوضاع اقتصادی ایران در ابتدای قرن بیستم)، تهران، کتاب تهران.
- بروجنی، ضرغام، (1350)، دولتهاى ایران از آغاز مشروطیت، اداره کل قوانین.
- سالور، حسینقلی میرزا، خاطرات روزانه شاهزاده حسینقلی میرزا سالور، دفترچه شانزدهم، در دست چاپ
- سپهر، احمدعلی، (1362)، ایران در جنگ بزرگ (1918 ـ 1914م)، تهران، ادیب.
- سعادت کازرونی، محمدحسین، (1390)، تاریخ بوشهر، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
- شمیم، على اصغر، (1387)، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران، انتشارات بهزاد.
- عیسوی، چارلز فیلیپ، (1388)، تاریخ اقتصادی ایران (عصر قاجار، 1332 ـ 1215ق)، ترجمه: یعقوب آژند، تهران، گسترده.
- فراهانى، حسن، (1385)، روزشمار تاریخ معاصر ایران، 2 ج، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهاى سیاسى.
- فووریه، ژوآنس، (1385)، سه سال در دربار ایران (از 1306-1309 قمری)، تهران، نشر علم،
- کرزن، جورج ناتانیل، (1362)، ایران و قضیه ایران، ترجمه: وحید مازندرانی، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، انتشارات علمی و فرهنگی
- مرسلوند، حسن، (1376)، زندگینامه رجال مشاهیر ایران، تهران، الهام
- مستوفی، حمدالله، (1343)، شرح زندگانی من (تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه)، تهران، زوار
- ملکونوف، (1363)، سفرنامه ایران و روسیه، تهران، دنیاى کتاب
اسناد
- مجموعه اسناد شخصی شرکت خانواده اتحادیه
مقالات
- حسنی، سیدرحمان، نقش شرکتهای تجارتی ایران و روسیه در اقتصاد دوران قاجار، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، شماره 41
- والی نژاد، مرتضی، ویژگیها و کارکردهای موسسه های صرافی، در: بانک و اقتصاد، ش: 36