نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

• مجیدرضا مقنی پور ¹
• اشکان رحمانی ²

¹ استادیار پژوهش هنر، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

² استادیارپژوهش هنر، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

در اواخر قرن نوزدهم تا اواسط قرن بیستم میلادی، تغییرات عمده­ای در سازمان سنتی و شیوه­های تولید و عرضۀ قالی کشور شکل گرفت که علل عمدۀ ایـن تغییرات را می­بایست در تجاری شدن قالی ایران و نفوذ عوامل خارجی جستجو نمود. این رویکرد تجاری به قالی، باعث ظهور ساختارهای متفاوت و جدیدی در قالی­های تولیدی بعضی از مناطق شد. حوزه­هایی مانند کرمان که ارتباط بی­واسطه­تری را با تجار و مشتریان خارجی در قالب شرکت­های اروپایی و آمریکایی سرمایه­گذار در زمینۀ تولید قالی داشتند، بیشترین تغییرات را در ویژگی­های ظاهری قالی­های خود شاهد بودند. اما به نظر می­رسد تغییرات گستردۀ قالی کرمان در این مقطع زمانی را نمی­توان تنها به حضور کمپانی­های خارجی مرتبط دانست؛ مسئلۀ اصلی در این پژوهش واکاوی تاریخی عوامل بومی و محلیِ تاثیرگذار در این تحولات در کنار عوامل خارجی می­باشد. روش­تحقیق توصیفی­ـ­تحلیلی و جمع­آوری اطلاعات بصورت کتابخانه­ای و اسنادی می­باشد. بر­پایۀ نتایج این تحقیق عواملی چون  سایۀ سنگین شالبافی بر قالی کرمان، حضور طراحان خلاق و صاحب سبک، تاثیر ویژگی­های تکنیکی قالیبافی منطقۀ روستایی راور و حمایت برخی حاکمان محلی، فعالیت گسترده تجار داخلی در حوزه تولید و صادرات قالی منطقه و در نهایت تاسیس شرکت فرش ایران در دوره پهلوی اول را در کنار حضور سرمایه­گذاران خارجی در تولید قالی کرمان را می­توان از جمله مهمترین عوامل تحولات گستردۀ قالی این منطقه بر­شمرد.

کلیدواژه‌ها

• قاجار
• قالی
• کرمان
• شرکت فرش ایران
• پهلوی اول