تحقیقات تاریخ اقتصادی ایران
تحقیقات تاریخ اقتصادی ایران

نقش و عملکرد خواجه نظام الملک در تأمین منابع مالی مدارس نظامیه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

جواد کیا 1
سید حسن شجاعی دیوکلائی 2
امامعلی شعبانی 1
رضا شجری قاسم خیلی 3

1 گروه تاریخ. دانشکده علوم انسانی و اجتماعی. دانشگاه مازندران. بابلسر. ایران.

2 گروه تاریخ. دانشکده علوم انسانی و اجتماعی. دانشگاه مازندران. بابلسر. ایران

3 عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه مازندران

10.30465/sehs.2025.50036.2010
چکیده
ایجاد مدارس نظامیه با اهداف سیاسی و مذهبی خاص آن بیشتر پژوهش‌های صورت گرفته در خصوص این مدارس را به سمت سوی بررسی اهداف و کارکردهای این مدارس سوق داد. در حالی که تأسیس این مدارس با اجزا متعدد آن نیازمند منابع مالی زیاد بود؛ جنبه‌های اقتصادی مدارس نظامیه از جمله تأمین منابع مالی آن و عوامل موثر در تأمین این منابع مالی مخصوصاً نقش و عملکرد خواجه در انجام این مهم کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفت. بر این اساس هدف پژوهش حاضر بررسی نقش و عملکرد خواجه‌نظام‌الملک در تأمین منابه مالی مدارس نظامیه است و برای تحقق این مهم این پژوهش درصدد است تا با روش تحقیق تاریخی به طرح و پاسخ‌گوئی این پرسش بپرازد که نقش خواجه نظام‌الملک در تامین منابع مالی نظامیه‌ها چه بود و برای تحقق این مهم خواجه از چه منابعی بهره‌ برد؟

یافتته‌های تحقیق نشان می‌دهد که خواجه نظام‌الملک به شکل مستقیم مانند خرید زمین و ساخت بنای مدارس، پرداخت حقوق و تأمین معاش اساتید و طلاب مدارس و خرید و وقف برخی اماکن مانند حمام‌ها و بازارها برای درآمدزایی و استفاد اصحاب نظامیه‌ها و شکل غیرمستقیم مانند تشویق رجال دیوانی، امرای نظامی، خاندان‌های متنفذ و متمکن به اعطای کمک‌های مالی نقد و غیر نقدی به مدارس نظامیه و متقاعد کردن آلپ‌ارسلان به تخصیص عشر خاصه سلطانی به مدارس نظامیه به تأمین منابع مالی این مدارس اقدام کرد.

کلیدواژه‌ها

خواجه نظام الملک
مدارس نظامیه
هزینه
منابع مالی

  • تاریخ دریافت 27 شهریور 1403
  • تاریخ بازنگری 03 بهمن 1403
  • تاریخ پذیرش 23 دی 1403

صفحه اصلی

راهنمای نویسندگان

ارسال مقاله

داوران

تماس با ما