نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• حکیمه احمدی زاده شندی ¹
• رضا شعبانی ²
• جواد هروی ³

¹ دانشجوی دکتری تاریخ ایران قبل از اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

² نویسنده مسئول، استاد گروه تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

³ دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

شواهد تاریخی و سکه شناختی نشان می‌دهد استان مرو از اوایل دوره ساسانیان مورد توجه اردشیر بابکان و جانشینانش (651-224م)، بود. مرو نخستین شهریست که نام آن بر پشت‌ سکه ها درج می‌شود در حالیکه درج نام ضرابخانه بر پشت‌ سکه‌های ساسانی در میان شاهان اولیه معمول نبوده است و این بیانگر اهمیت مرو از دیدگاه سیاسی و اقتصادی بوده است. اما مساله ما پیرامون مرو، لقب قابل توجه آن یعنی شاهیگان است. چرا در میان آن همه شهرهای مهم مرزی تنها مرو صاحب چنین لقبی بوده است؟ و چه ارتباطی بین لقب شاهیگان و ضرب‌های زرین اولیه برای مرو وجود دارد، پس از بررسی یک متن مانوی و برخی از متون اسلامی سده سوم و چهارم هجری این نتیجه به‌ دست آمد که واژه‌ی شاهیگان šāhīgān به معنی کاخ شاهنشاه می باشد که محل اسکان شاهنشاه ایران بوده است. از این رو وجود قصری در طراز پایتخت که ذیل یک استان شاهی بوده در حکم پایتخت شرقی عمل می‌کرد اکنون روشن می‌نماید که چرا مرو در اوایل عصر ساسانی به ضرب مسکوکات طلا پرداخته است در این مقاله به اهمیت مرو، لقب شاهیگان، ضرابخانه‌ی مرو، و به ارتباط میان این لقب مهم با ضرب‌های طلای اولیه می‌پردازیم .

کلیدواژه‌ها

• ساسانیان
• مرو
• شاهیگان
• متون پهلوی
• سکه