تحقیقات تاریخ اقتصادی ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه مدیریت ، دانشگاه پیام نور ، تهران ، ایران .

10.30465/sehs.2023.44662.1896

چکیده

برنامه‌عمرانی‌اول(1327/1334ش)و دوم (1341/1335ش)، به‌ترتیب دوران ‌شروع و تثبیت برنامه‌ریزی‌توسعه درتاریخ ایران به‌شمار می‌روند، این برنامه‌های‌هفت‌ساله گرچه به نتایج موردانتظار نرسیدند اما از آن‌جهت‌ که آغازگر‌‌تحول ‌در نظام‌برنامه‌ریزی ‌کشور بودند از جایگاه مهمی برخوردار‌ هستند. برنامه عمرانی سوم (1346/1341ش) و چهارم(1351/1347ش) از برنامه‌های ‌موفق‌ دوران‌پهلوی‌ بودند ‌به‌طوری‌که‌ برنامه‌عمرانی سوم‌ بعنوان ‌اولین برنامه ‌جامع ‌توسعه ‌درایران ازنظر رشداقتصادی 6درصد نسبت‌به میزان ‌رشد ‌هدف‌گذاری شده، پیشی‌گرفت و برنامه‌عمرانی‌چهارم‌ ازنظر میزان‌ رشداقتصادی ‌موفق‌ترین‌ برنامه‌در‌ایران تاکنون ‌بوده‌است. بعداز تدوین برنامه‌عمرانی‌پنجم(1356/1352ش)، وقوع تحولات ‌داخلی‌ و بین‌المللی، زمینه شکاف دربین مدیران-سازمان‌برنامه و مسئولان‌کشور را فراهم‌ساخت به‌ترتیبی‌که این برنامه یک‌سال بعد از تصویب‌ و اجرا، مورد تجدید‌نظراساسی قرارگرفت، این برنامه نخستن و تنهاترین ‌برنامه در تاریخ برنامه‌ریزی‌توسعه در ایران تاکنون بوده که مورد بازنگری قرارگرفته ‌است. هدف ‌پژوهش ‌پاسخ به این‌سئوال‌ است ‌که اصلی‌ترین ‌عوامل تجدیدنظر در برنامه‌عمرانی پنجم چه‌مواردی بوده است؟.این‌پژوهش،‌کیفی و به‌ روش ‌توصیفی- تحلیلی‌انجا‌م شده-است.چهار‌عامل1.افزایش قیمت ‌نفت‌ در بازارهای ‌جهانی‌و‌ رشد‌ درآمدهای ‌ارزی ‌ایران،2. علاقه ‌حاکمیت به توسعه‌صنعتی و زیربنایی به‌صورت همه‌جانبه و شتابان،3. اختلافات ‌مقامات‌سیاسی و مدیران‌سازمان‌برنامه و بودجه و 4. تلفیق برنامه‌های‌ عمرانی‌پنچ ساله با بودجه‌سنواتی را می‌توان به‌عنوان عوامل‌اصلی‌تجدیدنظر در برنامه‌عمرانی‌پنجم‌معرفی‌کرد.

کلیدواژه‌ها