نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد سمنان، سمنان، ایران

2 دانشیار پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

3 دانشیار پژوهشکده علوم اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

چکیده

پرداختن به «مردم» در معنایی جدید که دال بر تعیین جایگاه و نقش مهم آنها در عرصه سیاسی و اجتماعی باشد با شروع جریان مشروطیت و در نمود بارز در آراء متفکران برجسته ای چون نائینی قابل مشاهده است.این ظهور و نمود اندیشگی در قالب جدید به نوعی در نسبت همراهی با جهان مدرن تلقی می شود.اما مسئله ای که در مورد نائینی به طور عام و نظر وی درباره جایگاه مردم به طور خاص وجود دارد دو دیدگاه متفاوت است؛دیدگاه اول، نائینی را اندیشمندی می­داند که آراء او را در مورد نقش و جایگاه مردم با جهان مدرن یکی می داند؛ و دیدگاه دوم، نائینی را عالم دینی نو اندیشی می­داند که بر اساس اصول و مبانی اندیشه در ایران(ایرانی- اسلام شیعی)با توجه به شرایط و مقتضیات زمان، اندیشه جدیدی را در خصوص نقش و جایگاه مردم طرح کرده است.در دیدگاه اول جهان مدرن را درک کرده و در دیدگاه دوم صرف یک همسوی است و بن مایه دوران مدرن را درک نکرده است.در این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی نسبت آراء نائینی در مورد مردم با اصول و مبانی دولت مدرن پرداخته می­شود.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم
باربیه، موریس(1383)، مدرنیته ی سیاسی. ترجمه ی عبدالوهاب احمدی. تهران: آگه.
پ‍وج‍ی‌، ج‍ان‌ف‍ران‍ک‍و (1377)، تکوین دولت مدرن در آمدی جامعه شناختی. ترجمه بهزاد باشی. تهران: آگاه.
توحیدفام، محمد (1381)، دولت و دموکراسی در عصر جهانی شدن. تهران: روزنه.
جمال‌زاده، ناصر (1382)، «دموکراسی در منظر اندیشمندان شهیر شیعه»، مجله راهبرد، شماره28، صص280-286.
جمال‌زاده، ناصر (1383)،«جایگاه مردن در اندیشه و عمل سیاسی علاما شیعه از جنبش تنباکو تا انقلاب اسلامی»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع).شماره 22.33-57
حائری، عبدالهادی(1360)، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، چاپ اول، تهران: امیرکبیر.
حقیقت، سید صادق(1390)، «از نقد استبداد تا توجیه مشروطه؛ کواکبی و نائینی و مسئله تحدید قدرت»، ماهنامه علوم انسانی، بخش کتابنامه سال دوم، شماره 19، 30 بهمن
حسنی فر، عبدالرحمن(1391)، «بررسی روش و چارچوب اصولی گری؛ نظریه روش شناسانه در اندیشه محمد حسین نائینی».مجله جستارهای سیاسی.سال سوم شماره اول .بهار و تابستان.53-70
حسنی فر، عبدالرحمن( 1396)، ما و لیبرالیسم، تهران:انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
درخشه، جلال،(1384)، «نسبت قانون و شریعت در اندیشه سیاسی علامه میرزای نائینی»، مجله دانش سیاسی، پاییز و زمستان  - شماره 2 .
زرگری‌نژاد، غلامحسین(1374)، رسائل مشروطیت، تهران:کویر.
شیخ فرشی، فرهاد(1381)، روشنفکران دینی و انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
صالح نژاد، حسین (1395)، گزارش «آشنایی با شاخص­های دولت مدرن». مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.دفتر مطالعات بنیادین حکومتی کد موضوعی 330، شماره مسلسل 14801
فراتی، عبدالوهاب(1375)، «مروری بر اندیشه سیاسی آیه الله نائینی»، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره 1، صص208-222.
علیخانی، علی اکبر و همکاران(1390)، اندیشه سیاسی متفکران مسلمان جلد اول، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
علیخانی، علی اکبر و همکاران(1384)، اندیشه سیاسی در جهان اسلام از فروپاشی خلافت عثمانی، جلد اول، مقاله محمد منصورنژاد، «محمد حسین نائینی»، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات فرهنگی، صص73-102
گری، جان(1381)، لیبرالیسم، ترجمه محمدساوجی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات صحیفه وزارت خارجه.
 مجتهدی، کریم(1378) فلسفه نقادی کانت، تهران: انتشارات امیرکبیر .
مجتهدی، کریم(1379)، آشنایی ایرانیان با فلسفه‌های جدید غرب. تهران: مرکز نشر آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر.
مقیمی، غلامحسین (1385)، مشروطیت، جمهوریت،اسلامیت(مطالعه تطبیقی اندیشه سیاسی امام خمینی و محقق نائینی در مورد نقش مردم)،تهران: نشر معناگرا.
ناظم الاسلام کرمانی (1376)، تاریخ بیداری ایرانیان، به اهتمام علی‌اکبر سیرجانی، تهران: نشر پیکان.
 نهج البلاغه(1368)، گردآوری سید رضی، ترجمه سید جعفر شهیدی، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
 نائینی، میرزا محمد حسین (1361)، تنبیه الامه و تنزیه المله، مقدمه و توضیح محمود طالقانی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
 نائینی، محمدحسین(1385)، تنبیه الامه و تنزیه المله، تصحیح مقدمه و ویراستاری روح الله حسینیان، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی