نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری تاریخ، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

   پادشاهی سه ساله محمدعلی شاه قاجار، آکنده از صحنه های تخاصم و کشمکش بین نهاد سلطنت و طرفداران آن با عناصر مشروطه خواه بوده است. در این میان، بهره مندی از قوای قهریه توانمند به منظور حفاظت از سلطنت و مقابله و سرکوب مشروطه خواهان، امری بدیهی می نمود. فوج سیلاخوری از خطه لرستان که طی دوره قاجار، همواره در منازعات محلی موفق بوده و به رشادت و وفاداری ذاتی اشتهار داشتند، به عنوان گارد محافظ شخص محمدعلی شاه منصوب و در قضیه بمباران مجلس و دستگیری و کشتار مشروطه خواهان پیش قراول و بازیگر اصلی میدان نبرد در قشون محمدعلی شاه بودند. هدف از تحقیق پیش رو ذکر دلایل توجه و اتکال محمدعلی شاه قاجار به فوج سیلاخوری در تحولات مشروطه و همچنین تاثیر عملکرد فوج مذکور بر جامعه آن روزگار که می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات عمدتاً کتابخانه ای و با تکیه بر اسناد و مدارک در دست می باشد. با بررسی اسناد ومدارک می توان نتیجه گرفت که فضای ایجاد شده سه گانه بر اساس شاخص های "پنداشت قدرت" شخص شاه به قوای نظامی رشید و وفادار، "تنفر ذهنی" آحاد ملت در واکنش به اعمال و رفتار حکومت و قوای نظامی منتسب به آن و در نهایت بروز "جذبه منزلت" در سربازان فوج سیلاخوری به واسطه حصول جایگاه ویژه نزد شاه قاجار و اگرچه به بهای تقابل با هم میهنان خود، می باشد که در نهایت وقوع جنگ و منازعات بعدی را حتمی و غیر اجتناب می نمود.

کلیدواژه‌ها

ادیب الممالک، صادق خان (1312)، دیوان، مصحح وحید دستگردی، بی جا: مطبعه ارمغان.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1367)، مرآه البلدان، مصحح عبدالحسین نوائی و میرهاشم محدث، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
اقبالی، رضا (1391)، امنیت و انتظامات در لرستان از صفویه تا پهلوی، قم: انتشارات ائمه (ع).
بشیری، احمد (1367)، کتاب نارنجی؛ گزارش های سیاسی وزارت خارجه روسیه تزاری درباره انقلاب مشروطه ایران، مترجم حسین قاسمیان، تهران: نشر نور.
بختیاری، امان اله (1390)، مسافر پایتخت، به کوشش حسین چراغیان بختیاری، خوزستان: الیما.
بهار، محمدتقی(1358)، دیوان اشعار ملک الشعرای بهار، تهران: امیرکبیر.
جودت، حسین (1348)، از صدر مشروطیت تا انقلاب سفید، تهران: بی نا.
حاج سیاح (1346)، خاطرات حاج سیاح یا دوره خوف و وحشت، مصحح سیف اله گلکار، تهران: کتابخانه ابن سینا.
دولت آبادی، یحیی (1328)، تاریخ معاصر یا حیات یحیی، جلد دوم، به کوشش فروغ دولت آبادی، تهران: کتابخانه سقراط.
رسول زاده، محمدامین (1387)، گزارش هایی از انقلاب مشروطیت ایران، مترجم رحیم رئیس نیا، تهران: نشر پردیس دانش با همکاری شیرازه کتاب.
سالار معتضد، محمدعلی خان (1393)، ناگفته های مشروطیت، به کوشش ناهید عبقری، مشهد: انتشارات بانگ نی با همکاری انتشارات مرندیز.
سپهر، محمدتقی (1377)، ناسخ التواریخ قاجاریه، جلد سوم، به کوشش جمشید کیان فر، تهران: اساطیر.
سریع القلم، محمود (1395)، فرهنگ سیاسی ایران، تهران: فرزان روز.
سعیدبیک، جمیل (1396)، نامه های ایران؛ گزارش کارگزار دولت عثمانی از تحولات مشروطه ایران، به کوشش علی ارغون چنار، مترجم حسن حضرتی، قم: نشر لوگوس.
شرف الدوله، میرزا ابراهیم خان (1377)، روزنامه خاطرات شرف الدوله، به کوشش یحیی ذکاء، تهران: انتشارات فکر روز و کلبه.
شریف کاشانی، محمدمهدی (1362)، واقعات اتفاقیه در روزگار، به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، تهران: نشر تاریخ ایران.
صفی نژاد، جواد (1381)، لرهای ایران، تهران: نشر آتیه.
ظل السلطان، مسعودمیرزا (1368)، خاطرات ظل السلطان، جلد دوم، به کوشش حسین خدیوحم، تهران: اساطیر.
عضد قاجار، ابونصر (1376)، بازنگری در تاریخ قاجاریه و روزگار آنان، تهران: دنیای کتاب.
عمو اوغلی، حیدرخان (1392)، خاطرات، به کوشش ناصرالدین حسن زاده، تهران: نامک.
عین السلطنه، قهرمان میرزا (1377)، خاطرات عین السلطنه، جلد سوم، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
فخرایی، ابراهیم (1352)، گیلان در جنبش مشروطیت، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
قاجار، محمود (1389)، تاریخ صاحبقرانی، مصحح نادره جلالی، تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
کاتوزیان، همایون (1396)، فرهنگ، تاریخ، سیاست؛ مقالات و گفتگوهای دکتر همایون کاتوزیان، به کوشش محمد صادقی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کتیرایی، محمود (1390)، زبان و فرهنگ مردم ایران، تهران: انتشارات توکا.
کسروی، احمد (1346)، تاریخ مشروطه ایران، تهران: امیر کبیر.
کوبیدزه، د (1967)، منتخبات فارسی، تفلیس: اداره نشریات دانشگاه دولتی تبلیس.
مستوفی، عبداله (1371)، زندگانی من یا تاریخ قاجار، جلد دوم، تهران: زوار.
مسعود انصاری، عبدالحسین (بی تا)، زندگانی من و نگاهی به تاریخ معاصر ایران و جهان، جلد اول، تهران: ابن سینا.
مشفق کاظمی، مرتضی (1350)، روزگار و اندیشه ها، تهران: ابن سینا.
مختاری، حبیب اله (1326)، تاریخ بیداری ایران، تهران: بی نا.
مغیث السلطنه، یوسف (1362)، نامه های مغیث السلطنه، به کوشش معصومه مافی، تهران: نشر تاریخ ایران.
ملک زاده، مهدی (1325)، زندگانی ملک المتکلمین، تهران: شرکت نسبی علی اکبر علمی و شرکاء.
میرزا صالح، غلامحسین (1384)، مذاکرات مجلس اول: 1326-1324ق توسعه سیاسی ایران در ورطه سیاست بین الملل، تهران: مازیار.
نبوی رضوی، مقداد (1393)، تاریخ مکتوم، تهران: پردیس دانش.
نظام السلطنه مافی، حسین قلی خان (1386)، خاطرات و اسناد حسین قلی خان نظام السلطنه مافی، به کوشش معصومه مافی و منصوره اتحادیه، تهران: نشر تاریخ ایران، 2ج.
هدایت، رضاقلی خان (1380)، تاریخ روضه الصفای ناصری، جلد چهارده و پانزده، به کوشش جمشید کیان فر، تهران: اساطیر.
والیزاده معجزی، محمدرضا (1380)، تاریخ لرستان روزگار قاجار، ویراستار حمیدرضا دالوند، به کوشش حسین و محمد والیزاده معجزی، تهران: حروفیه.