نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسنده

• علیرضا ملائی توانی

cدانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

ارزیابی تطبیقی یکی از روش‌های مهم در پژوهش‌های تاریخی است که در پرتو آن ابعاد گوناگونی از پدیدهای تاریخی آشکار می‌گردد و امکان شناخت بهتر فراهم می‎آید. بر همین اساس، مقالۀ حاضر می‌کوشد پاره‌ای از همسانی‌های نظری و عملی دو شخصیت روحانی عهد مشروطه یعنی شیخ ابراهیم زنجانی و یحیی دولت‎آبادی را با روش تطبیقی مورد بررسی قرار دهد. بنابراین، شناخت این همسانی‎ها مسئلۀ اصلی این مقاله است.
دقت در متن اندیشه و عملِ این دو روحانی نشان‎دهندۀ وجود انبوهی از همسانی‎هاست که با مقایسۀ آنها می‌توان هم جنبه‌های ناشناخته‌تر اندیشه و عمل آنها را برجسته ساخت و هم روند تحول فکری آنها را به سوی اندیشه‌های متفاوت تبیین نمود. آن دو روحانی در یک دورۀ زمانی متولد شدند، اما با وجود پایگاه طبقاتی متفاوتشان، تحصیلات دینی مشابهی کردند؛ هر دو به محافل روشفکری راه یافتند؛ هر دو به صف مشروطه‎خواهان پیوستند؛ دغدغه‎های یکسانی پیدا کردند؛ به فعالیت‎های مشابهی دست یازیدند؛ آثار مشابهی نوشتند؛ هر دو در سلک روحانیان نواندیش و مدافع تعلیم و تربیت نوین درآمدند و به نقد وجوهی از رویه‌های رایج پرداختند. این مسائل بیانگر تأثیر فضا و شرایط آن عصر بر شکل‎گیری و تکوین شخصیت فکری و سیاسی آنان است.

کلیدواژه‌ها

• شیخ ابراهیم زنجانی
• یحیی دولت‎آبادی
• مشروطیت
• روحانیت
• تعلیم و تربیت نوین
• نوگرایی دینی

عنوان مقاله [English]

Shaykh Ibrahim Zanjani’s and Mirza Yahya Dowlatabadi’s Similarities in Thought and Practice

نویسنده [English]

• Alireza Molla’i Tavani

Associate Professor, Institute for Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

As an important method used in historical researches, comparative assessment sheds light on different aspects of historical phenomena and, thus, facilitates better understanding. This paper uses this method to study some similarities in thought and practice between two influential clerics of constitutional Iran; Shaykh Ibrahim Zanjani and Mirza Yahya Dowlatabadi.
A closer look at their though and practice reveals that there are lots of similarities between the two: they were born in the same period of time, received similar religious education, joined intellectual circles, joined the constitutionalists, had similar concerns, were involved in similar activities, wrote similar works, supported modern education, and even criticized the dominant religion of their time and its agents. These demonstrate that the climate of thinking and conditions of time had a great impact on their intellectual and political character

کلیدواژه‌ها [English]

• Shaykh Ibrahim Zanjani
• Mirza Yahya Dowlatabadi
• Constitutional Revolution
• clergy
• modern education
• religious modernism