نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد تاریخ باستان ،دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، تهران

2 دانشجوی دکتری تاریخ ، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

پس از تصرف لیدیه و پایتخت آن شهر سارد به وسیله کوروش بزرگ در سال۵۴۷ پ.م، تقریبا تمامی بخش‌های آسیای کوچک از جمله سرزمین کیلیکیه در جنوب آسیای کوچک تحت سیطره حکومت پارسیان در آمد. هر چند خاندان سوئنسیس، حاکمان وقت کیلیکیه به دلیل کمک به کوروش در فتح سارد توانستند حاکمیت موروثی خودشان را تا حدودی بر این سرزمین به صورت نیمه مستقل حفظ کنند، اما موقعیت ژئوپلیتیکی و جایگاه اقتصادی کیلیکیه از همان ابتدا باعث توجه ویژه هخامنشیان به این سرزمین شد. زیرا، قرار گرفتن در مسیر راههای تجاری، که از یک طرف به راه‌های دریایی در مدیترانه و از سوی دیگر به جاده‌ی شاهی که آسیای کوچک را به شمال سوریه و میانرودان مرتبط می‌کرد، باعث شده بود که کیلیکیه به مرکز مبادلات تجاری تبدیل و نقش مهمی در توسعه اقتصادی شاهنشاهی هخامنشیان ایفا کند.
در هر حال، به رغم جایگاه و اهمیت اقتصادی این سرزمین در دوره هخامنشیان، اما تا کنون در این رابطه پژوهش مستقلی انجام نشده است. لذا با نگاهی به موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی کیلیکیه، و با استفاده از گزارش‌های تاریخی کهن و داده‌های باستان‌شناختی و بر اساس شیوة پژوهشهای تاریخی در این پژوهش تلاش شده است به طور ویژه به مبادلات تجاری و جایگاه اقتصادی کیلیکیه در دورة هخامنشیان پرداخته شود

کلیدواژه‌ها

احتشام، مرتضی (۲۵۳۵). ایران در زمان هخامنشیان. تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
استرابو، (۱۳۸۲)، جغرافیای استرابو (سرزمین­های زیر فرمان هخامنشیان). ترجمه­ی همایون صنعتی­زاده. تهران: انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
اسمیت، سیدنی (۱۳۹۰). «تفوق آشور». تاریخ جهان باستان کمبریج (امپراتوری آشور). ترجمة تیمور قادری. تهران: انتشارات مهتاب.
ایمان­پور، محمدتقی  و دیگران، (۱۳۹۱)، «نقش حکومت­های محلی ایرانی نژاد شرق آسیای صغیر در شکل گیری اندیشه بازیابی امپراتوری هخامنشی نزد اشکانیان». مطالعات تاریخ فرهنگی؛ پژوهش­نامه­ی انجمن ایرانی تاریخ. سال سوم. شماره یازدهم. صص ۱-۱۲
بیانی، ملک­زاده ( ۱۳۴۴ ) ، «شرحی درباره سکه‌ای از مازه یکی از فرمانروایان هخامنشی». دوره سه، شماره ۳۲ و ۳۳، خرداد و تیر. صص ۱۷-۱۹. موزه­دار موزه­ی ایران باستان.
بیوار، اِ. اچ (۱۳۸۵). «سکه­های هخامنشی، وزن و اندازه آنها». تاریخ ایران، دوره هخامنشیان. از مجموعه تاریخ کمبریج. جلد چهارم. ترجمة مرتضی ثاقب­فر. تهران: انتشارات امیرکبیر.
پیگولوسکایا، نینا ویکتوروونا (۱۳۸۷). شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان. ترجمة عنایت­الله رضا. چاپ چهارم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. 
توکودیدس، (۱۳۷۷). تاریخ جنگ­های پلوپونزی. ترجمة محمد حسن لطفی. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
توین­بی، آرنولد (۱۳۸۸). جغرافیای اداری ایران باستان. ترجمه همایون صنعتی­زاده. تهران: انتشارات موقوفات افشار.
خزائی، سهم­الدین (۱۳۹۲). بازرگانی در دوره هخامنشیان، پایان نامه دکتری، تهران: گروه تاریخ دانشگاه تهران.
خزائی، سهم­الدین (۱۳۹۵)، «راه­های ارتباطی خشکی در دوره هخامنشی»،  پژوهش­های تاریخی، سال هشتم، شماره چهارم، (پیاپی ۳۳)، صص ۳۷-۵۸.
داندامایف، محمد ع. (۱۳۸۹). تاریخ سیاسی هخامنشی. ترجمه : فرید جواهر کلام. چاپ اول. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
دیاکونوف، ا.م. (۱۳۸۸). تاریخ ماد. ترجمه: کریم کشاورز. چاپ نهم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
دیاکونوف، میخائیل میخائیلوویچ. (۱۳۹۰). تاریخ ایران باستان. مترجم روحی ارباب. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.  
دیودور سیسیلی، (۱۳۹۷). ایران و شرق باستان در کتابخانة تاریخی. ترجمه و حواشی از حمید بیکس شورکایی و اسماعیل سنگاری. تهران: انتشارات جامی.
رادیستا، لئو، (۱۳۸۹). ایران در آسیای صغیر. تاریخ ایران. پژوهش دانشگاه کمبریج. جلد سوم. ترجمة حسن انوشه. تهران: امیرکبیر.
سعیدی، فرخ. (۱۳۷۶). راهنمای تخت جمشید، نقش رستم و پاسارگاد. تهران: انتشارات میراث فرهنگی.
فرای، ریچارد نلسون. (۱۳۸۸). تاریخ باستانی ایران. ترجمة مسعود رجب­نیا. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
گرین­فیلد، جی. سی، (۱۳۸۵). «زبان آرامی در امپراتوری هخامنشی». تاریخ ایران، دوره هخامنشیان. از مجموعه تاریخ کمبریج. جلد چهارم. ترجمة مرتضی ثاقب­فر. تهران: انتشارات امیرکبیر.
گزنفون، (۱۳۸۴). لشکرکشی کوروش یا بازگشت ده هزار نفر. ترجمة وحید مازندرانی. تهران: دنیای کتاب.
گیرشمن، رمان. (۱۳۷۲). ایران از آغاز تا اسلام. ترجمة محمد معین. چاپ نهم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مهرابی، طهمورث و شهرام جلیلیان. (۱۳۹۴). «کاپادوکیه نگهدارنده­ی فرهنگ و سنت هخامنشیان در آسیای کوچک». مطالعات تاریخ فرهنگی؛ پژوهش­نامه­ی انجمن ایرانی تاریخ. سال هفتم. شماره بیست و ششم. صص ۱۳۳-۱۵۹.
هژبری نوبری،  علیرضا و دیگران، (۱۳۹۰). «بررسی باستان­شناختی ارتباطات سیاسی و فرهنگی ایران و آسیای صغیر در دوران هخامنشی». فصلنامه ژئوپلیتیک. سال هفتم. شماره سوم. صص ۲۰۳-۲۲۹.
ولایتی، رحیم. (۱۳۹۵). «بررسیومطالعهمکانیابیساتراپیهایهخامنشیدرآسیایصغیر». جامعه شناسی تاریخی. دوره­ی هشت. شماره دو. صص ۲۵۷-۲۹۶.
ویسهوفر، یوزف (۱۳۹۰)، ایران باستان، ترجمه‌ی مرتضی ثاقب‌فر، تهران: انتشارات ققنوس.
یوسف جمالی، محمد کریم و دیگران. (۱۳۹۲). «نقش و جایگاه ساتراپ نشین­های غرب ایران در شاهنشاهی هخامنشی (از ۵۵۰ تا ۳۳۰پ.م)». پژوهش­های تاریخی (علمی و پژوهشی) دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. سال چهل و نهم، دورة جدید، سال پنجم. شماره دوم (پیاپی ۱۸). صص ۳۷-۵۲.