نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسنده

دانش آموخته تاریخ و پژوهشگر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

چکیده

از آن‌جا که جنگ در عصر میانة ایران اغلب با پشتوانة ساخت ایلی روی می‌دهد، ازاین‌رو توجه به ماهیت اجتماعی جنگ و نقش آن در سازوکار اجتماعی می‌تواند افق جدیدی در درک روابط سیاسی و اجتماعی این دوره ممکن سازد. بر این اساس در این پژوهش سعی در پاسخ به این امر خواهد شد که جنگ در قرون میانة ایران (5- 7 هجری) چه نسبتی با امر اجتماعی داشته و چه تاثیری در سازوکار سیاسی و اجتماعی ایفا کرده است. به‌همین منظور نیاز به الگویی نظری احساس می‌شود تا بتوان جایگاه جنگ نزد حاکمان این عصر را صورتبندی کند. بنابراین بررسی امر جنگ در این عصر بر اساس روش تحلیلی- تبیینی انجام گرفته و بر این اساس به‌نظر می‌رسد امر جنگ به‌عنوان ابزار بیان قدرت در این دوره وجه پیشا تاریخی خود را از دست داده و تبدیل به امری تاریخی و اجتماعی می‌شود که وظیفة برقراری نظم و حمایت از آبادانی را برعهده دارد.

کلیدواژه‌ها

آرون، ریمون. 1352. مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی. ترجمه باقر پرهام. 2 ج. تهران: کتابهای جیبی تهران.
آقسرایی، محمود بن محمد. 1943. مسامرة الاخبار و مسایرة الاخیار. تصحیح عثمان توران. آنقره: چاپخانه انجمن تاریخ ترک.
ابن اثیر، عزالدین بن علی. 1351. کامل. ترجمة علی هاشمی حائری. ج 16 و 17. تهران: علمی.
ابن‌بی‌بی‌المنجمه. 1390. الاوامر العلائیه فی الامور العلائیه (تاریخ ابن‌بی‌بی). تصحیح ژاله متحدین. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ابن‌خلدون، عبدالرحمان. 1352. مقدمة ابن خلدون. ترجمة محمدپروین گنابادی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
احمدی، حمید. 1386. قومیت و قوم‌گرایی در ایران. تهران: نشر نی.
ادیبی سده، مهدی. 1385، جامعه‌شناسی جنگ و نیروهای نظامی، تهران: ‌سمت.
آگ برن، ویلیام فیلدینگ؛ نیم‌کف، مایر فرانسیس. 1356. اقتباس ا.ح. آریان‌پور. تهران: کتاب‌های جیبی.
بنداری اصفهانی. 1356. تاریخ سلسلة سلجوقی. ترجمة محمدحسین جلیلی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
بوتول، گستون. 1374، جامعه‌شناسی جنگ، ترجمة هوشنگ فرخجسته، تهران: علمی و فرهنگی.
بیهقی، ابوالفضل محمدبن‌حسین. 1378. تاریخ بیهقی. ج 1 و 3. به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: زریاب.
تاریخ سیستان. 1314. تصحیح ملک‌الشعراء بهار. تهران: خاور.
جمشیدی، محمدحسین. 1380. مبانی و تاریخ اندیشه نظامی در ایران. تهران: دانشکده فرماندهی ستاد دوره عالی جنگ.
جوینی، علاءالدین‌عطاملک محمدبن‌محمد. 1391. تاریخ جهانگشای. اح‍م‍د خ‍ات‍م‍ی‌. ‏‫ج 1. تهران: نشر علم‏‫.
جوینی، علی‌بن‌احمد منتجب‌الدین بدیع. 1384. عتبة الکتبه. تصحیح محمد قزوینی، عباس اقبال آشتیانی. تهران: اساطیر.
 راسل، برتراند. 1353. تاریخ فلسفة غرب. ترجمه نجف دریابندری. ج 1. تهران: کتاب‌های جیبی.
شبانکاره‌ای، محمدبن‌علی‌بن‌محمد. 1376. مجمع‌الانساب. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: امیرکبیر.
شرف‌الدین قزوینی، فضل‌الله. 1341. تحفه. به‌اهتمام محمدتقی دانش‌پژوه. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
غزالی، محمدبن احمد. 1317. نصیحة الملوک. تصحیح جلال همایی. تهران: کتابخانة طهران.
فارابی، ابونصر محمد. 1361. آراء اهل المدینةالفاضله (اندیشه‌های اهل مدینة فاضله). ترجمه سیدجعفر سجادی. تهران: طهوری.
فان‌کرفلد، مارتین. 1384، هنر جنگ، جنگ و اندیشة نظامی، ترجمة عبدالمجید حیدری، تهران: مرکز برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های درسی.
فخرمدبر، محمدبن‌منصور. 1346. آداب‌الحرب و الشجاعه. تصحیح احمد سهیلی‌خوانساری. تهران: اقبال.
گالی، و. ب. 1391، فیلسوفان صلح و جنگ، ترجمة محسن حکیمی، تهران، مرکز.
محمدی‌نجم، سیدحسین. 1389. جنگ شناختی (بعد پنجم جنگ). تهران: دانشگاه جامع امام حسین (ع).
مقصودی، مجتبی. 1380. تحولات قومی در ایران؛ علل و زمینه‌ها. تهران: موسسه مطالعات ملی.
منهاج‌ سراج، عثمان بن محمد. 1342. طبقات ناصری. تصحیح عبدالحی حبیبی. ج 1. کابل: انجمن تاریخ افغانستان.
میلوارد، آلن. اس. 1375. جنگ، اقتصاد و جامعه. ترجمه سیدحسین میرجلیلی. تهران: دانشگاه امام حسین (ع).
نصیرالدین طوسی. 1356. اخلاق ناصری. تصحیح مجتبی مینوی علیرضا حیدری. تهران: خوارزمی.
نظام‌الملک، حسن‌بن علی. 1347. سیرالملوک (سیاست‌نامه). تصحیح هیوبرت دارک. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.