نوع مقاله : علمی-ترویجی
نویسندگان
1 استادیارِ گروه آموزش الهیات و معارف اسلامیِ دانشگاه فرهنگیان/ تهران/ ایران
2 دانش آموخته دکترای تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
3 استادیارِ گروه معارف اسلامیِ دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
چکیده
اصلاحات ارضی به عنوان نخستین لایحه از لوایح ششگانهی انقلاب سفید، توسط محمد رضا شاه پهلوی در سال 1340ش. با اهداف مختلفی از جمله برانداختن ملوکالطوایفی و از بین بردن نظام ارباب و رعیتی به اجرا گذاشته شد.استان فارس نیز به عنوان استان هفتم و یکی از مهمترین و وسیع ترین استانهای زراعی ایران از این قاعده مستثنی نماند. با آغاز اجرای این قانون، مالکین، از جمله کدخدایان مناطق شمال فارس که املاک خویش را به نفع زارعین از دست می دادند، مخالفتهای خویش را با تحقّق آن آغاز نمودند. این پژوهش با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از منابع و اسناد تاریخی، به دنبال پاسخ برای این پرسش است که نگرش و رویکرد کدخدایان مناطقِ شمالی فارس به عنوان گروهی از خرده مالکان نسبت به این قانون چه بوده است؟.یافتهها نشان میدهند که با تصویب قانون اصلاحات ارضی، کدخدایانِ این مناطق نسبت به حقوق سابقشان محروم مانده و در جهت عدم اجرای قانون مذکور و در راستای حمایتِ بزرگ مالکان از آنان به تعدیّات خود به زارعین اقدام نمودند. اخراج از محل سکونت، مصادره اموال و دارایی ،چپاول و غارت محصولات کشاورزی آنان از جمله این تعدیات به شمار می آمد. علی رغم همراهی برخی از کدخدایان مناطق شمالی فارس با این قانون، حکومت در جهت جلوگیری از تعدیات کدخدایان به کشاورزان، به تغییر در فانون انتخاب کدخدایان مبادرت نمود. هر چند اجرای صحیح این قانون نیز در بیشتر مواقع با نفوذ و دور زدن کدخدایان، تا شکلگیری انقلاب اسلامی و الغای منصب کدخدایی عقیم ماند.
کلیدواژهها