نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسنده

استادیار گروه علوم اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

نظر به اهمیت موضوع آموزش زنان در نزد کنشگران زن فعال در عرصه مطبوعاتی عصر مشروطه، مقاله حاضر بر حسب متون زن نوشته در روزنامه ایران نو، می­کوشد نمایی از جایگاه و وضعیت زنان در فضای اجتماعی، فرهنگی آن دوره ارائه داده و با بکارگیری تکنیک تحلیل محتوای کمی کیفی پرسش­های ذیل را پاسخ دهد: ویژگی­های روزنامه نگارانه متون زن نوشته در روزنامه ایران نو چیست؟ زنان نویسنده مکتوبات چه نمایی از وضعیت زنان زمانه خود به مخاطب ارائه می­دهند؟ این زنان در خلال نامه­ها از چه استدلال­هایی در حمایت از لزوم ارائه آموزش جدید برای زنان کمک می­گیرند؟ آیا می­توان سنخ­بندی از این استدلال­ها به دست داد؟
یافته­ها نشان می­دهد زنان پیشرو و فرهیخته در پرتوی فضای آکنده از ارزش­های جدید مشروطیت از ابزار رسانه­ای نوینی چون روزنامه مشهور، حرفه ای و ترقی خواهی چون ایران نو برای بیان وضعیت اسف بار زنان و نیز استدلال­هایی در دفاع از لزوم آموزش زنان و برون­رفت از وضعیت مذکور شامل بهبود کیفیت فرزندپروری در ابعاد سلامت جسمی و تربیتی، تدبیر منزل و ترقی کشور سود جسته­اند. آنان با تکیه بر انتظارات نقش مادری و همسری و از منظری راهبردی در بلند مدت، با مخاطب قرار دادن جامعه و خصوصا مردان علاوه بر زنان فی نفسه، تغییری بنیادی در وضعیت آنان و بطور کلی جامعه را انتظار دارند که پیشرفت و تعالی واقعی ایران را با خود به همراه دارد.

کلیدواژه‌ها

آفاری، جانت (1385)، انقلاب مشروطۀ ایران، ترجمۀ رضا رضایی، تهران: بیستون.
باغدار دلگشا، علی (1395)، نامه‌های زنان ایرانی، تهران: روشن‌گران و مطالعات زنان.
بهشتی سرشت، محسن و محسن پرویش (1394)، «بررسی مطالبات اجتماعی و فرهنگی زنان در مطبوعات عصر قاجار (با تأکید بر نشریۀ نامۀ بانوان)»، زن در فرهنگ و هنر، ش 3.
پروین، ناصر‌الدین (1380)، «روزنامۀ ایران نو»، مجلۀ ایران‌شناسی، س 13، ش 50.
ترابی فارسانی، سهیلا (1394)، «زن و تحول امر روزمره با تکیه بر نشریات زنان عصر قاجار»، تاریخ ایران، ش 17.
ترابی فارسانی، سهیلا (1395)، «زن و تحول گفتمان ازخلال نشریه‌های زنان (از مشروطه تا پهلوی)»، تاریخ اسلام و ایران، ش 30.
توکلی طرقی، محمد (1369)، «اثر آگاهی از انقلاب فرانسه در شکل‌گیری انگارۀ مشروطیت در ایران»، ایران‌نامه، ش 31.
حامدی، زهرا (1394)، «بازتاب تعاملات فکری اندیشه‌گران در‌خصوص آموزش زنان در دورۀ پهلوی اول مبتنی‌بر سه نشریۀ عالم نسوان، شفق سرخ و اطلاعات»، تاریخ اسلام و ایران، ش 27.
خانیکی، هادی و معصومۀ کیهانی (1391)، «مدلی برای مطالعۀ مطبوعات زنان در ایران»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ش 28.
رایف، دانیل، استفن لیسی، و فریدریک جی. فیگو (1388)، تحلیل پیام‌های رسانه‌ای، ترجمۀ مهدخت بروجردی علوی، تهران: سروش و مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای.
روزنامۀ ایران نو (1327 ق)، ش 13، 17، 19، 33، 34، 54، 65، 69، 78، 79، 80، 92.
روزنامۀ ایران نو (1328 ق)، ش 52.
روزنامۀ ایران نو (1341 ق)، 83، 84، 102.
زنجانی‌زاده، هما و علی باغدار دلگشا (1394). «بررسی جامعه‌شناختی روزنامه‌نگاری زنان در عصر مشروطه؛ با تأکید بر روزنامۀ زبان ‌زنان»، مسائل اجتماعی ایران، ش 17.
شفیعی، سمیه‌سادات و مژگان فراهانی (1396)، «تحلیل محتوای نشریۀ پیک سعادت نسوان؛ بایسته‌هایی برای زنان در آستانۀ دورۀ پهلوی»، فصل‌نامۀ مطالعات تاریخ فرهنگی، ش 32.
علیزاده، محمدعلی و علی باغدار دلگشا (1395)، «بررسی مطالبات زنان در جراید عصر مشروطه»، زن و جامعه، س 7، ش 1.
کثیری، مسعود و الهه باقری (1390)، «زبان زنان؛ نشریه‌ای متفاوت در عرصۀ روزنامه‌نگاری زنان عصر مشروطه»، سخن تاریخ، ش 13.
معروفی، یحیی و محمدرضا یوسف‌زاده (1388)، تحلیل محتوا در علوم انسانی، همدان: سپهر دانش.
 
Kashani-Sabet, Firoozeh (2006), “The Politics of Reproduction: Maternalism and Women’s
آفاری، جانت (1385)، انقلاب مشروطۀ ایران، ترجمۀ رضا رضایی، تهران: بیستون.
باغدار دلگشا، علی (1395)، نامه‌های زنان ایرانی، تهران: روشن‌گران و مطالعات زنان.
بهشتی سرشت، محسن و محسن پرویش (1394)، «بررسی مطالبات اجتماعی و فرهنگی زنان در مطبوعات عصر قاجار (با تأکید بر نشریۀ نامۀ بانوان)»، زن در فرهنگ و هنر، ش 3.
پروین، ناصر‌الدین (1380)، «روزنامۀ ایران نو»، مجلۀ ایران‌شناسی، س 13، ش 50.
ترابی فارسانی، سهیلا (1394)، «زن و تحول امر روزمره با تکیه بر نشریات زنان عصر قاجار»، تاریخ ایران، ش 17.
ترابی فارسانی، سهیلا (1395)، «زن و تحول گفتمان ازخلال نشریه‌های زنان (از مشروطه تا پهلوی)»، تاریخ اسلام و ایران، ش 30.
توکلی طرقی، محمد (1369)، «اثر آگاهی از انقلاب فرانسه در شکل‌گیری انگارۀ مشروطیت در ایران»، ایران‌نامه، ش 31.
حامدی، زهرا (1394)، «بازتاب تعاملات فکری اندیشه‌گران در‌خصوص آموزش زنان در دورۀ پهلوی اول مبتنی‌بر سه نشریۀ عالم نسوان، شفق سرخ و اطلاعات»، تاریخ اسلام و ایران، ش 27.
خانیکی، هادی و معصومۀ کیهانی (1391)، «مدلی برای مطالعۀ مطبوعات زنان در ایران»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ش 28.
رایف، دانیل، استفن لیسی، و فریدریک جی. فیگو (1388)، تحلیل پیام‌های رسانه‌ای، ترجمۀ مهدخت بروجردی علوی، تهران: سروش و مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای.
روزنامۀ ایران نو (1327 ق)، ش 13، 17، 19، 33، 34، 54، 65، 69، 78، 79، 80، 92.
روزنامۀ ایران نو (1328 ق)، ش 52.
روزنامۀ ایران نو (1341 ق)، 83، 84، 102.
زنجانی‌زاده، هما و علی باغدار دلگشا (1394). «بررسی جامعه‌شناختی روزنامه‌نگاری زنان در عصر مشروطه؛ با تأکید بر روزنامۀ زبان ‌زنان»، مسائل اجتماعی ایران، ش 17.
شفیعی، سمیه‌سادات و مژگان فراهانی (1396)، «تحلیل محتوای نشریۀ پیک سعادت نسوان؛ بایسته‌هایی برای زنان در آستانۀ دورۀ پهلوی»، فصل‌نامۀ مطالعات تاریخ فرهنگی، ش 32.
علیزاده، محمدعلی و علی باغدار دلگشا (1395)، «بررسی مطالبات زنان در جراید عصر مشروطه»، زن و جامعه، س 7، ش 1.
کثیری، مسعود و الهه باقری (1390)، «زبان زنان؛ نشریه‌ای متفاوت در عرصۀ روزنامه‌نگاری زنان عصر مشروطه»، سخن تاریخ، ش 13.
معروفی، یحیی و محمدرضا یوسف‌زاده (1388)، تحلیل محتوا در علوم انسانی، همدان: سپهر دانش.
 
Kashani-Sabet, Firoozeh (2006), “The Politics of Reproduction: Maternalism and Women’s