نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه خوارزمی تهران

2 کارشناسی ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی /دانشگاه شهید چمران

چکیده

تجارت پر رونق اردشیرخٌرَّه که با وسعت نسبتاً زیاد بیشتر سواحل بنادر تجاری خلیج فارس را در بر می­گرفت احتیاج به شبکه منظمی از راه­های ارتباطی و تجاری داشت. شبکه راه­های کاروان­رو از روزگاران قدیم از آسیای صغیر گرفته تا ماوراءالنهر، عموماً به کناره­های شمالی و شرقی خلیج­فارس (سواحل اردشیرخٌرَّه) منتهی می­شد و محصولات ماوراء دریا برای مصرف و صدور به بنادر ولایت اردشیرخٌرَّه آورده و از‌ آن­جا به هندوستان چین و شرق آفریقا صادر می‌شد. اردشیرخٌرَّه بنا به موقعیت خاص جغرافیایی و قرار گرفتن در مسیر شاهراه­های تجاری زمینی و دریایی یک قطب تجاری و حلقه­ی ارتباط جهان شرق و غرب محسوب می­گردید. ما در این مقاله به بدنبال این هستیم تا با رویکردی تاریخی و توصیفی و با استفاده از روش کتابخانه‌ای ابتدا به بررسی راه‌های ارتباطی زمینی و دریایی ولایت اردشیر‌‌خوره پرداخته و سپس نقش این راهها را در رونق تجارت و آبادانی آن مورد تحلیل قرار دهیم و در ادامه نیز محصولات صادراتی و وارداتی اردشیرخٌرَّه مورد بررسی قرار می‌گیرد.   

کلیدواژه‌ها

ابن بلخی (1363). فارسنامه، به سعی و اهتمام و تصحیح گای لسترینج و رینولد الن نیکلسون، ج 2، تهران: دنیای کتاب
ابن حوقل (1979). صوره الارض، بیروت: دارالمکتب الحیاه.
ابن خردادبه، ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله (1370). المسالک و الممالک، ترجمه حسین قره­چانلو، تهران: ناشر مترجم.
استخری، ابن اسحاق ابراهیم بن محمد فارسی (1368). مسالک و ممالک، به­اهتمام ایرج افشار سیستانی، تهران: علمی و فرهنگی.
افشار سیستانی، ایرج (1376). جغرافیای تاریخی دریای پارس، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
پطروشفسکی ، ایلیا پاولوویچ و دیگران (1354). تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سده هجدهم میلادی، ترجمه کریم کشاورز، تهران: پیام.
تکمیل­ همایون، ناصر (1376). «نام و نشان جاده ابریشم»‌، فصل­نامه مطالعات آسیایی، سال چهارم, شماره 3.
حدود العالم من المشرق الی المغرب،(1362). به­کوشش دکتر منوچهر ستوده، تهران: طهوری.
حورانی، جرج(1338 ). دریانوردی عرب در دریای هند در روزگار باستان و در سده­های نخستین میانه، ترجمه محمدمقدم، تهران: کتابخانه ابن سینا.
دمشقی، محمد بن ابی طالب(1382).  نخبه الدهر فی عجائب البر و البحر، ترجمه حمید طبیبیان، تهران: اساطیر.
رامهرمزی، بزرگ بن شهریار( 1348).عجایب الهند بره و بحره و جزائره، ترجمه محمد ملک­زاده، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
سعیدی نیا, حبیب الله (1383). تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی دشتی در دوران قاجار و پهلوی، بوشهر: موعود اسلام.
سمسار، محمد حسن ( 1337 )، جغرافیای تاریخی سیراف، تهران: چاپخانه زیبا.
سیرافی، سلیمان(1381). سلسله التواریخ (اخبار الصین و الهند)، با گردآوری و اضافات ابوزید حسن سیرافی، ترجمه حسین قره­چانلو، تهران: انتشارات اساطیر با همکاری مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها.
شواتس، پاول (1371). جغرافیای تاریخی فارس،ترجمه کیکاوس جهانداری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
شوشتری، محمد علی (1369). «منابع اقتصادی خلیج فارس» ، مجموعه مقالات سمینار خلیج فارس،سال دوم,شماره2.
صابی، ابوالحسن هلال بن محسن(1364).رسوم دارالخلافه، تصحیح و حواشی میخائیل عواد، ترجمه محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
طاهری، رضا (1390) از مروارید تا نفت: تاریخ خلیج [فارس]( از بندر سیراف تا کنگان و عسلویه ), تهران: نشر نخستین‏‫.
عبدالله کاشانی، ابوالقاسم(1386). عرایس الجواهر و نفایس الاطایب، به کوشش ایرج افشار، تهران: انتشارات المعی.
فقیهی، علی اصغر(1357). آل بویه و اوضاع زمان ایشان با نموداری از زندگی مردم آن عصر، گیلان: صبا.
لسترینج، گای(1368). جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، تهران: علمی و فرهنگی.
لوبون، گوستاو(1358  ). تمدن اسلام و عرب، ترجمه هاشم حسینی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
مزارعی،عدنان(1340). تاریخ اقتصادی، اجتماعی ایران و ایرانیان از آغاز تا صفویه، تهران: دهخدا.
مستوفی قزوینی ،حمدالله(1362) . نزهه القلوب، به­اهتمام گای لسترینج، تهران: دنیای کتاب.
مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین( 1370). اخبارالزمان، ترجمه کریم زمانی،ج2، تهران: انتشارات اطلاعات.
مصطفوی، محمدتقی(1343). اقلیم پارس، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
مقدسی، ابوعبدالله محمدبن احمد(1361). احسن التقاسیم فی المعرفه الاقالیم، ترجمه علی­نقی منزوی،ج1و2، تهران: شرکت مولفان و مترجمان.
نادری قره بابا، حسین و دیگران(1388). تجارت ایران در دوره ساسانیان، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی تربیت معلم.
یعقوبی، ابن واضح،(بی تا). البلدان، تاریخ الیعقوبی، المجلد الثانی، بیروت: دار بیروت.