نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ/ دانشگاه لرستان

چکیده

با انتخاب هرات به پایتختی تیموری، بر اهمیت خراسان در آن عهد افزوده شد. اقدامات عمرانی شاهرخ تیموری در طول دوران سلطنت نسبتاً طولانی‌اش، اوضاع اقتصادی این ایالت را رونق بخشید. منازعات جانشینی میان شاه‌زادگان تیموری بعد از مرگ شاهرخ به‌شدت بر حیات اقتصادی خراسان تأثیر گذاشت. اگرچه سلطان ابوسعید، که بعد از یک سلسله منازعه به حکومت رسید، تلاش‌های زیادی برای ترمیم ویرانی‌ها و بهبود اقتصاد خراسان انجام داد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد است تا ضمن معرفی عوامل مؤثر در حیات اقتصادی خراسان در این دوره، به تبیین اقدامات اصلاحی ابوسعید و تأثیر آن بر وضعیت اقتصادی خراسان بپردازد. دستاوردهای این مقاله نشان می‌دهد سلطان ابوسعید، در اواخر حکومت خود، اقداماتی در زمینة رونق کشاورزی، تجارت، و اصلاح نظام مالیاتی انجام داد. در نتیجه در اواخر حاکمیت او به واسطة برقراری نسبی امنیت، تنظیم امور تجاری، و احیای کشاورزی وضعیت اقتصادی خراسان بهبود یافت و سلطان توانست برای دوران کوتاهی خراسان را از ثبات، رونق، رفاه، و پیش‌رفت اقتصادی بهره‌مند سازد.

کلیدواژه‌ها

ابن شهاب یزدی تاج الدین حسن،(1987)، جامع التواریخ حسنی بخش تیموریان پس از تیمور، تصحیح حسین مدرسی طباطبایی و ایرج افشار، کراچی: مؤسسه تحقیقات علوم آسیای میانه و غربی.
ابونصری هروی، قاسم بن یوسف،(1346)،ارشادالزراعه، تصحیح محمد مشیری، تهران: دانشگاه تهران.
اسفزاری، معین الدین محمد (1339)، روضات­الجنات فی­اوصاف­مدینه­هرات، جلد2، تصحیح و حواشی سید محمد کاظم امام، تهران: دانشگاه تهران.
اسفزاری،معین­الدین­محمد،(1338)،روضات ­الجنات فی­اوصاف ­مدینه­ هرات، جلد1، تصحیح و حواشی سید محمد کاظم امام، تهران: دانشگاه تهران.
اسناد و مکاتبات تاریخی ایران از تیمور تا شاه اسماعیل، (1341)، گردآوری و تنظیم عبدالحسین نوایی،تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
تتوی ملا احمد – آصف قزوینی(1378)، تاریخ­الفی؛ تاریخ ایران و کشورهای همسایه  در سالهای 850-984، تصحیح علی آل داود، تهران: کلبه- فکر روز.
حافظ ابرو، شهاب­الدین عبدالله (1375)، جغرافیای­حافظ­ابرو، تصحیح صادق سجادی، تهران: میراث مکتوب.
حافظ ابرو، شهاب­الدین عبدالله (بی‌تا)، جغرافیای حافظ­ابرو، قسمت ربع خراسان هرات، به کوشش مایل هروی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ.
حافظ­ابرو، شهاب­الدین عبدالله،(1370)،جغرافیای تاریخی خراسان، تصحیح و تعلیق غلامرضا ورهرام، تهران: انتشارات اطلاعات.
خواند میر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین‌(1317)، دستورالوزراء، به تصحیح سعید نفیسی، تهران: اقبال
خواند­میر، غیاث­الدین بن همام­الدین،(1380)، حبیب السیر، تهران: خیام.
خورشاه بن قبادالحسینی،(1379)، تاریخ ایلچی نظام شاه، تصحیح  محمد رضا نصیری- کوئیجی هانه­دا، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. 
دوغلات­محمدحیدر میرزا،(1383)، تاریخ رشیدی، تصحیح عباسقلی غفاری فرد، تهران: میراث مکتوب.
رحمتی ­محسن و فاطمه یوسفوند (1392)، «سلطان­ حسین بایقرا و حیات اقتصادی خراسان»؛ تاریخ­نامه ایران بعد از اسلام دانشگاه تبریز، سال4، شماره7 (صص79-99).
رساله قسمت­ آب­ از طریق ­قلب...،(1344)، به اهتمام ایرج افشار، فرهنگ ایران زمین، شماره 13،(صص29-67).
رشیدالدین فضل الله،(1367)، جامع التواریخ، تصحیح بهمن کریمی، تهران: اقبال.
رفیعی امیر­تیمور،(1386)،«سیری دراوضاع اقتصادی خراسان­ بزرگ در عهد تیموری»، مجله تاریخ دانشگاه آزاد محلات، سال2، شماره6،(صص61-84).
رویمر،ه.ر.ودیگران، (1379)، تاریخ ایران دوره تیموریان، پژوهش از دانشگاه کمبریج،جلدششم، ترجمه یعقوب آژند،تهران: جامی.
سمرقندی، دولتشاه،(1382)، تذکره­الشعراء، تصحیح ادوارد براون، تهران: اساطیر.
سمرقندی، کمال­الدین عبدالرزاق،(1383)، مطلع­سعدین ­و مجمع­بحرین، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فراگنر برت، (1379)،تاریخ ایران دوره تیموریان، پژوهش از دانشگاه کمبریج، جلدششم، ترجمه یعقوب آژند، تهران: جامی.
فرهانی منفرد، مهدی،(1381)، پیوند سیاست و فرهنگ در عصر زوال تیموریان و ظهور صفویان، تهران: انجمن‌آثار و مفاخر فرهنگی.
کاتب یزدی، احمد بن حسین،(1386)، تاریخ جدید یزد، به کوشش ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
مستوفی بافقی محمد مفید،(1385)، جامع مفیدی، به کوشش ایرج افشار، تهران: اساطیر.
مشکوتی،نصرت­الله،(1342)، از سلاجقه تا صفویه، تهران: چاپخانه بانک بازرگانی ایران.
مولوی، عبد الحمید،(بی­تا)، آثار باستانی خراسان،تهران: انجمن آثار ملی.