نوع مقاله : علمی-ترویجی
نویسنده
دانشجوی دکتری تاریخ/ دانشگاه اصفهان
چکیده
در دورة ساسانی جامعة ایران به طبقات گوناگونی تقسیم شده بود. هر چند در بسیاری از منابع از ممکن نبودن تحرک طبقاتی در این دوره سخن رفته است، اما شواهدی مبنی بر امکان تحرک و ارتقای طبقاتی وجود دارد. هم‌چنین، به نظر می‌رسد که جامعة طبقاتی عهد ساسانی بیش‌تر به منظور تخصص‌‌گرایی و هویت خاص هر طبقه مطرح بوده است. این موضوع سبب می‌‌شد مشاغل در خاندان‌‌ها موروثی شود و فرزندان تجارب نیاکان و پدران خود را به ارث برند و آن را به نسل‌‌های بعد از خود انتقال دهند. این امر تا حدودی در دورة اسلامی نیز (مانند موروثی بودن پزشکی در خاندان بختیشوع) حفظ شد. هدف از نگارش مقالة حاضر، با استناد به منابع و با روش تحلیلی، شرح و بسط موارد پیش‌گفته است.
کلیدواژه‌ها
آذرنوش، آذرتاش (1374). «آلبختیشوع»، دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنودی، تهران: مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، ج1، ص 603- 602.
آذرنیوشه/ صالحی، عباسعلی / کورش (1391).«دهقانان ایرانی در روند گذار از دورهی ساسانی به دورهی اسلامی»،مجله پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، شماره 11، پاییز و زمستان.
ابن حوقل، محمدبن علی (1345).صوره الارض، ترجمه جعفر شعار، بنیاد فرهنگ ایران: تهران.
ابنابیاُصیبعه (1349).عیونالانباء فی طبقاتالاطباء،به کوشش سیدجعفر غضبان و محمود نجمآبادی، جلد1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
اشپولر، برتولد (1369).ایران در قرون نخستین، جلد 1و2، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
افلاطون (بیتا).جمهور، فؤاد روحانی، تهران: بنگاه نشر و ترجمه کتاب.
اینوسترانسف، کنستانتین (1384). تحقیقاتی دربارهی ساسانیان، ترجمهی کاظم کاظم‌زاده، تهران.
براون، ادوارد (1351).طب اسلامی، ترجمه رجبنیا مسعود ، تهران: انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
بلعمی، ابوعلی (1343).شاهکارهای ادبیات فارسی، (بهرام چوبین)، تهران: موسسه مطبوعاتی امیرکبیر.
بهار، مهرداد (1373). «دیدگاههای تازه دربارهی مزدک» جستاری چند در فرهنگ ایران، تهران: فکر روز.
بهار، مهرداد (1375).ادیان آسیایی، تهران: نشر چشمه.
پطروشفسکی، ایلیا پاولیچ (1363).اسلام در ایران از هجرت تا پایان قرن نهم هجری، تهران: پیام.
تفضلی، احمد (1354).مینوی خرد، تهران: انتشارات بنیاد و فرهنگ ایران.
جاحظ، عمربنبحر (1332). التاج، ترجمه حبیبالله نیکبخت، تهران: نشر آشیانه کتاب.
جلیلیان، شهرام (1392).تاریخ جندیشاپور، اهواز: دانشگاه علوم پزشکی جُندیشاپور اهواز.
جلیلیان، شهرام (1393).«جایگاه پزشکان جندیشاپوری خاندان بختیشوع در شکوفایی پزشکی اسلامی»، مجله مطالعات ایرانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال دوازدهم، شمارهی بیست و چهارم، پاییز و زمستان.
حلبی، علی اصغر (1365).تاریخ تمدنِ اسلام،تهران: چاپ و نشر بنیاد.
خنجی، امیرحسین (بیتا). بخش ششم، شاهنشاهی ساسانی، گفتار نخست، سایت ایران تاریخ.
دریایی، تورج (1392).ساسانیان، ترجمه شهرناز اعتمادی، تهران: انتشارات توس.
دینوری، ابنقتیبه (1418).عیونالاخبار، بیروت: دارالکتب العلمیه.
رضایی، رمضان و دیگران (1389).«نقش دبیران ایرانی در تأسیس و تکوین دیوانسالاری اسلامی در قرن اول هجری»،پژوهشنامهی تاریخ تمدن اسلامی، سال چهل و سوم، شمارهی یکم، پاییز و زمستان.
روشه، گی (1368).تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، تهران: نشر نی.
زیدان، جرجی (1372).تاریخ تمدن اسلام، ترجمه و نگارش علی جواهرکلام، تهران: امیرکبیر.
سرمدی، محمدتقی (1379).پژوهشی در تاریخ پزشکی و درمان جهان از آغاز تا عصر حاضر، تهران: سرمدی.
طبری، محمدبن جریر (1375).تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، جلد دوم، تهران: اساطیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1386).شاهنامه، بکوشش محمد- دبیر سیاقی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
فریدونی، علی (1380).اندیشهی سیاسی اخواناصفا، تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
قفطی، ابوالحسنعلیبن یوسف بن ابراهیم (1371).تاریخالحکما، به کوشش بهین دارائی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کولسنیکف، آ. ای (2537). ایران در آستانهی یورش تازیان، ترجمه یحیایی، تهران: آگاه.
کاتوزیان، ناصر (1377).فلسفه حقوق، تهران: شرکت سهامی انتشار.
گرشاسب چوکسی، جمشید (1381).ستیز و سازش، نادر میرسعیدی، تهران: ققنوس.
محمدی ملایری، محمد (1380).تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانى به عصر اسلامى، جلد 3و4، تهران: انتشارات توس.
محمدی/ سلطانی، مقصود/ مهدی (1390).«درآمدی بر سهم ایرانیان در پیدایش و گسترش قلمرو فلسفه»، فصلنامه حکمت و فلسفه، 1390، شماره دوم، زمستان، 80- 44.
مسعودی، علی بن حسین(1344).مروج الذهب، ترجمه ابواقاسم پاینده، تهران: انتشارت علمی و فرهنگی.
منشی، نصراله (1383)، کلیله و دمنه،تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
مینوی، مجتبی (1354).نامهی تنسر به گشنسپ، تهران: انتشارات خوارزمی.
نجمآبادی، محمود (1353).تاریخ طب در ایران پس از اسلام، جلد دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نظامالملک، ابوعلی حسن توسی (1347).سِیرالملوک (سیاستنامه)، به اهتمام هیوبرت دارک، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
هانری ماسه و چند تن از خاورشناسان (1339).تمدن ایرانی، ترجمه دکتر عیسی بهنام، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
Ahmad, Ashraf.and Ali,Banuazizi (1992). CLASS SYSTEM iv. Classes In Medieval Islamic Persia, EncyclopadiaIranica, Vol. V, Fasc. 6, pp. 658-667
M. Boyce (1957)."The Parthian Gōsān and Iranian Minstrel Tradition,"JRAS, pp. 10-15.
M. Shaki (1983)."Revertible and Irrevertible Grants in Sasanian Law",StudiaIranica12/2, , pp. 183-94.
N. Pigulevskaya (1963). Les villes de l’étatiranien aux époques partheetsassanide. Contribution à l’histoiresociale de la basseantiquité, Paris.
)