نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
عضو هیات علمی گروه آموزشی تاریخ، دانشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دانشگاه قرهنگیان، تهران، ایران.
چکیده
دینار، واحد پایدار و با ارزش‌ترین پول در قلمرو سلجوقیان بود. با کاهش عرضه نقره، سلاطینِ سلجوقی با بهره‌مندی از غنایمِ فتوحات و مالیات، به ضرب دینار روی آوردند.آنها در اوج قدرت با تعیین استانداردهای سکه‌زنی و میزان عرضه طلا، وضعیت پولی را کنترل می‌کردند. بحران با کاهش ذخایر طلا، جایگزینی دینار با پول مسی، و پیامدهای اقتصادی این تغییرات پدیدار شد. پژوهش با این سوال روبروست: جایگزینی دینار طلا با مسکوکات مسی چگونه منجربه بحران پولی، افزایش تورم، و بی‌ثباتی اقتصادی در دوره سلجوقی شد؟ کاهش دسترسی به معادن نقره، توقف فتوحات، ذخیره‌سازی طلا توسط نخبگان، سیاست‌های نادرست ضرب سکه با خروج پول باارزش از گردش، موجب کاهش طلا، جایگزینی آن با مسکوکات کم‌عیار، افزایش ضرب مسکوکات مسین و نوسان‌های نرخ تسعیر شد که بحران پولی و تورم را تشدید کرد. مقاله از تحلیل تاریخی با تکیه بر منابع سکه‌شناسی، متون تاریخی، و تطبیق داده‌ها با نظریه‌های اقتصادی مانند قانون «گرشام» و نظریه مقداری پول، بهره‌گرفته است. بنابر یافته‌های پژوهش، بحران پولی سلجوقیان نتیجه ترکیبی از عوامل داخلی (سیاست‌های ضرب سکه و تجمل‌گرایی) و خارجی (کاهش نقره و تراز تجاری منفی) بود که اقتصاد را به سمت معاملات پایاپای و فروپاشی سوق داد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)