نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی,دانشگاه گیلان
چکیده
یکی از پیش زمینه های انقلابِ مشروطه ایران برآمدنِ گفتاری الاهیاتی بود که بر اقتصاد و سیاستِ آن روزگار تاثیر می گذاشت. ضعف و ناتوانی اقتصادی ایران در برابرِ سرمایه داری گسترش یابنده جهانی در عصرِ امتیازات و خصوصا با امتیازِ تنباکو عیان گشت و به اوجِ خود رسید. رخداد تنباکو صف بندی الاهیات در برابرِ استبداد و استعمار بود. بعد از نهضتِ تنباکو و به پیوستِ آن، گونه ای از الاهیاتِ اقتصادی شکل گرفت که داعیه اش خودکفاییِ اقتصادی در برابرِ بیگانگان، تکیه بر تولیدِ ملی، تاکید بر فرهنگِ کار و تولید ثروت بود. آموزه های آن بی شباهت به آموزه های مذهبِ پروتستان و کنشِ معطوف به رستگاری اینجهانی مومنان و نیز تاثیرِ آن در شکل گیری سرمایه داری و بنگاه های تولیدی غربی نبود. در اینجا هم نظیر آنچه که بر جنبشِ پروتستانتیسم رفت، شاهد شکل گیری گونه ای از الاهیاتِ اقتصادی هستیم که هدف خود را رستگاری اینجهانی و خودکفایی مومنان اعلام می کند. این مقاله با بهره از روش تحلیلی و تبینی ماکس وبر در خصوص آموزه های پروتستانتیسم و شرایطِ امکانِ ظهورِ بنگاه های کسب و کارِ سرمایه دارانه در غرب، تاثیرِ الاهیاتِ اقتصادی سیدجمال الدین واعظ اصفهانی بر شکل گیری کنشی اقتصادی و تجسمِ عینی آن در تاسیسِ «شرکتِ اسلامیه» را مورد بررسی قرار می دهد.
کلیدواژه‌ها
)