تحقیقات تاریخ اقتصادی ایران
تحقیقات تاریخ اقتصادی ایران

روایت ملیت در شرکت نفت ایران و انگلیس (1332-1287 ش/1953-1908 م)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

مریم بلندی 1
کاظم میقانی 2
فؤاد پورآرین 3
میرهادی حسینی 4

1 دانشجوی دکترای رشته تاریخ ایران پس از اسلام، دانشگاه خوارزمی

2 دانشگاه خوارزمی

3 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی

4 دانشیارگروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی

10.30465/sehs.2025.49506.1994
چکیده
در چرخه صنعت نفت، سرمایه‌گذاری بر روی نیروی انسانی و امور مربوط به جذب کارکنان هدف‌گذاری شده است و همواره به صورت جزئی جدایی‌ناپذیر، این صنعت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

با کشف نفت در مسجدسلیمان (۱۲۸۷ ش/۱۹۰۸ م) و ساخت پالایشگاه در آبادان، مسئله استخدام گسترده نیروی کار، به یکی از جدی‌‌ترین چالش‌های پیش روی شرکت نفت ایران و انگلیس بدل شد. این امر، موجب اشتغال‌زایی و حضور جمعیتی متشکل از اقوام و ملیت های گوناگون با جایگاه های اجتماعی و شغلی متفاوت در حوزه های نفتی جنوب ایران شد.

نیروهای ایرانی که با صنعت نفت آشنا نبودند، پس از استخدام، در مشاغل غیرفنی شرکت نفت و به موازات نیروهای ایرانی، خارجی‌ها با شرایط بهتر، در مشاغل فنی و نیمه‌فنی مشغول به کار شدند. با افزایش به کارگیری نیروهای غیرایرانی، موضوع ایرانی شدن نیروی کار که در امتیازنامه دارسی نیز آمده بود، مطرح و با تمدید قرارداد در سال ۱۳۱۲ ش/۱۹۳۳ م. با جدیت بیشتری پیگیری شد.

اساس این نوشتار بر این محور است که به شیوه توصیفی-تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و اسناد معتبر، به ملاحظه در خاستگاه اجتماعی و هویّت ملی کارکنان شرکت نفت ایران و انگلیس در سالهای ۱۳۳۲-۱۲۸۷ ش/۱۹۵۳-۱۹۰۸ م. بپردازد؛

یافته‌های پژوهش، بیانگر این است که هویّت ملی کارکنان شرکت نفت ایران و انگلیس، با مواد قرارداد دارسی مغایر بوده و در پی اعتراضات و آموزش متخصصین ایرانی، به ایرانی‌سازی تدریجی نیروی کار منتج شد.

کلیدواژه‌ها

ایران
انگلیس
دوره پهلوی
شرکت نفت ایران و انگلیس
نیروی کار
ملیت

  • تاریخ دریافت 30 تیر 1403
  • تاریخ بازنگری 01 دی 1403
  • تاریخ پذیرش 28 اسفند 1403

صفحه اصلی

راهنمای نویسندگان

ارسال مقاله

داوران

تماس با ما