الهه محبوب فریمانی؛ رسول عربخانی
چکیده
تاریخ اقتصادی یکی از موضوعات مهم پژوهش‌های تاریخی تلقی می‌شود. این اهمیت ازآنجا ناشی می‌شود که شناخت مفاهیم اقتصادی وویژگی‌های نهاد مالی هر دوره به درک بهتر ساختارهای اجتماعی و سیاسی و به‌طورکلی وضعیت عمومی آن دوره کمک خواهد کرد؛ علاوه بر این، می‌تواند راهگشای برنامه‌ریزی‌های اقتصادی آینده باشد. اسناد مالی در زمره منابع معتبر ...
بیشتر
تاریخ اقتصادی یکی از موضوعات مهم پژوهش‌های تاریخی تلقی می‌شود. این اهمیت ازآنجا ناشی می‌شود که شناخت مفاهیم اقتصادی وویژگی‌های نهاد مالی هر دوره به درک بهتر ساختارهای اجتماعی و سیاسی و به‌طورکلی وضعیت عمومی آن دوره کمک خواهد کرد؛ علاوه بر این، می‌تواند راهگشای برنامه‌ریزی‌های اقتصادی آینده باشد. اسناد مالی در زمره منابع معتبر تاریخ اقتصادی محسوب می‌شوند. در دوره صفویه به دلایل مختلف ازجمله تمرکز سیاسی و وحدت سرزمینی، رونق نسبی در اقتصاد و تجارت، افزایش مناسبات خارجی به همراه بهبود عملکرد تشکیلات دیوانی، اسناد مالی جایگاه و نقش قابل‌توجهی در نظام اداری سیاسی آن دوره پیدا کردند. این دسته از اسناد، اطلاعات کاملی از مبادلات تجاری، زراعی، کالایی بین مردم را روشن می‌سازند. در تشکیلات دیوانی صفویه، اسناد مربوط به معاملات ملکی و تجاری، محصولات کشاورزی و شیوه خرج کرد و هزینه‌هاآن‌ها ثبت می‌شده است. اسناد مالی مزبور براساس نقش و کارکردی که داشتند تحت عناوین دیوانی مختلف دسته‌بندی گشته‌اند. مسئله مقاله حاضر شناسایی و فهم چگونگی تفکیک و بازشناسی این دسته از اسناد بر اساس نقش و کارکرد آن‌هاست. این مقاله برآن است تا با تکیه بر منابع آرشیوی به بررسی ماهیت اسناد مالی عصر صفوی بپردازد و نقش آن‌ها را در مطالعات اقتصادی عصر مربوطه موردتوجه قرار دهد.
الهه محبوب فریمانی؛ مهری ادریسی
دوره 6، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 107-123
چکیده
بررسی دقیق واژگانی که در منابع تاریخی و اسناد آمده، می تواند راهگشای کاربرد آن در بستر زمان باشد. و سیر تغییر و تحولات نظام مربوط به اصطلاح مورد بررسی را روشن سازد. یکی از واژگانی که درمنابع و اسناد در کنار سایر اصطلاحاتی چون اخراجات و تکالیف دیوانی آمده است، استصوابیات یا استصوابی است.
اینکه کلمه مزبور اصطلاح است یا خیر و تغییر ...
بیشتر
بررسی دقیق واژگانی که در منابع تاریخی و اسناد آمده، می تواند راهگشای کاربرد آن در بستر زمان باشد. و سیر تغییر و تحولات نظام مربوط به اصطلاح مورد بررسی را روشن سازد. یکی از واژگانی که درمنابع و اسناد در کنار سایر اصطلاحاتی چون اخراجات و تکالیف دیوانی آمده است، استصوابیات یا استصوابی است.
اینکه کلمه مزبور اصطلاح است یا خیر و تغییر و تحولات معنایی و کاربردی آن در بستر زمان در نظام اداری و مالی ایران به چه صورت بوده، مساله اصلی مقاله است.
این مقاله با روش توصیفی- تطبیقی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد آرشیوی به کنکاش موضوع مورد بحث می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که با توجه به تغییرات مفهومی استصوابیات در متون، این واژه، غیر از معنی رایج لغوی آن، اصطلاحی در حوزه نظام اداری و مالی ایران بوده که در طول زمان کارکرد آن تغییر یافته است. و به مجموعهای از مالیاتها به ویژه مالیات های غیر رسمی گفته می شود که بیشتر در احکام واگذاری معافیت مالیاتی سیورغالات رواج داشته است. هم چنین به عنوان نوعی هزینه خاص دردفتر توجیهات ثبت می گردید و در دوره قاجار به صورت حواله دیوانی و گونه ای پرداخت مواجب بوده است.
