تحقیقات تاریخ اقتصادی ایران
تحقیقات تاریخ اقتصادی ایران

پارادوکس سیاستگذاری توسعه پایدار در ایران: بررسی نسبت محیط زیست و توسعه در برنامه دوم توسعه (1374-1378)

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

مهدی رفعتی پناه مهرآبادی

استادیار گروه مطلعات تاریخی و محیطی پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی (سمت)

10.30465/ehs.2025.50337.2014
چکیده
هم‌زمانی تدوین برنامه دوم توسعه (1374-1378) با برگزاری کنفرانس ریو ۱۹۹۲ دو پرسش را پیش می‌کشد: آیا کنفرانس ریو بر تدوین برنامه دوم تأثیر گذاشت؟ و اصولاً چه نسبتی بین توسعه پایدار با برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات اجرایی در این برنامه می‌توان برقرار کرد؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که به رغم گنجاندن اصطلاح توسعه پایدار در اصلاحیۀ برنامه و نیز قانون آن، از آنجا که تمرکز دولت معطوف به کنترل تورم و کاستن از هزینه‌های غیرضروری-ای بود که می‌توانست در مسیر کنترل تورم، رشد نقدینگی و افزایش رشد اقتصادی و نیل به توسعه یاری‌رسان باشد، حفاظت محیط زیست در جهت‌گیری‌های «سیاست ثبات اقتصادی» مورد غفلت قرار گرفت. به حاشیه رفتن محیط زیست در برنامه دوم، سبب شد که اصطلاح توسعه پایدار در این برنامه عملاً در سطح حرف باقی بماند و هیچ گام عملی مؤثری در جهت حرکت به سوی توسعه پایدار برداشته نشود. از این منظر، برنامه دوم توسعه واجد پارادوکسی بنیادین بود: در حالی که مدعی حرکت به سوی توسعه پایدار بود، الزامات محیط زیستی آن نادیده گرفته شد. این تناقض منجر به تداوم روند تخریب منابع طبیعی، تشدید آلودگی‌های محیط زیستی شد و نشان داد که تحقق توسعه پایدار در ایران مستلزم بازاندیشی در سیاست‌گذاری است.

کلیدواژه‌ها

توسعه پایدار
برنامه دوم توسعه
محیط زیست
کنفرانس ریو
ایران

موضوعات

تحقیقات تاریخ اقتصادی ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از 06 آذر 1404

  • تاریخ دریافت 05 آبان 1403
  • تاریخ بازنگری 23 مهر 1404
  • تاریخ پذیرش 06 آذر 1404

صفحه اصلی

راهنمای نویسندگان

ارسال مقاله

داوران

تماس با ما