نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ،واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد گروه تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 استادیار گروه تاریخ،واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

10.30465/sehs.2023.45424.1917

چکیده

حضورزنان در جنبش‌های سیاسی اجتماعی تاریخ معاصر از اوان مشروطه با حرکت‌های تأثیرگذاری چون جنبش تنباکو آغاز و با اوج گیری تحولات مشروطه حضورزنان درجنبشهای سایر شهرها گسترش یافت . مسأله این پژوهش درمورد بررسی چگونگی قدرت زنان و حضور آنان درجنبش های اجتماعی دوره مشروطه است ؟ هدف از این پژوهش با توجه به گفتمانهای تاریخی دوره مشروطه نحوه حضور و مشارکت زنان درجنبش های اجتماعی ، سیاسی چگونه می باشد؟از سویی زنان ایلاتی که از نقاط مختلف ایران دراندرونی شاهانی مانند ناصرالدین شاه، با استفاده از نفوذ بر شاه درجنبش تنباکو توانستند درمسیر جنبش نقش موثری داشته باشند . در ادامه حضور زنان درتحولات دوره مشروطه، نفوذ آنان و ارایه مطالبات آنان درجنبش های شهری گوناگون دراین پژوهش تبیین شده است. این پژوهش با روش تحلیلی – توصیفی می باشد. نتایج یافته‌ها نشان می‌دهد که حرکت زنان در جنبش تنباکو و سایر کنشهای زنان دردوره مشروطه  ، از اقتدار و نفوذ پنهان آنان در درون ساختار قدرت همراه بوده است وهمراهی مردان با زنان معترض تا نبردهای نظامی بسیار برجسته نیز ظاهر شد و درواکاوی مبانی نظری قدرت ،زنان با استفاده از" ستیز آشکار" درحوزه مبارزه با حکومت  توانستند درمدلهای متعدد بست نشینی و اعتراض و نبرد نظامی بطور آشکار درتحولات دوره مشروطه تأثیر گذار بودند

کلیدواژه‌ها

آدمیت ، فریدون؛ ناطق، هما (1356 ) افکار اجتماعی و سیاسی در آثار منتشر نشده دوران قاجار ، تهران : آگاه.
اجتهادی، مصطفی (۱۳۸۲) دایره المعارف زن ایرانی، ج ۱، تهران: مرکز امور مشارکت زنان.
 اعتمادالسلطنه، محمد حسن خان (۱۳۶۷) تاریخ منتظم ناصری، ج۳، تصحیح محمداسماعیل رضوانی، تهران: دنیای کتاب.
اعظام قدسی، حسن (۱۳۴۲) خاطرات من، روشن شدن تاریخ صدساله، تهران :ابوریحان .
امین الدوله، میرزا علی اصغرخان (۱۳۴۱) خاطرات امین الدوله، به کوشش حافظ فرمانفرمائیان، تهران: امیر کبیر.
بصیرالملک شیبانی (۱۳۷۴) روزنامه خاطرات بصیرالملک شیبانی، به کوشش ایرج افشار و محمدرسول دریاگشت، تهران: دنیای کتاب.
پولاک، یاکوب ادوارد (۱۳۶۱) سفرنامه پولاک؛ ایران و ایرانیان، ترجمه ی کیکاوس جهانداری، تهران: خوارزمی.
تاج السلطنه (۱۳۷۱) خاطرات تاج السلطنه، به کوشش منصوره اتحادیه، تهران: نشر تاریخ ایران.
حجازی، بنفشه (1383 ) تذکره اندرونی، تهران : قصیده .سرا .
دلریش ، بشری (1375 )زن در دوره ی قاجار، تهران : دفتر مطالعات دینی هنر.
دیولافوا ، مادام (1332 )سفرنامه مادام دیولافوا، ترجمه ی وفره ، شی تهران : خیام.
راش،مایکل ، (1386)جامعه و سیاست :مقدمه ای بر جامعه شناسی سیاسی،انتشارات سمت.
روشه، گی (۱۳۷۹) تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، تهران: نشر نی.
ریتزر،جورج(1398)نظریه جامعه شناسی،تهران،نشر نی.
زوار ملک زاده، مهدی (۱۳۶۳) تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، جلد ۲، تهران
شیرودی، مرتضی (۱۳۸۴) «نقش اجتماعی سیاسی زنان در جامعه ی معاصر ایرانی»، پژوهش زنان، دورهی سوم، شماره ۲، صص۹۳-۷۵.
فوکو،میشل(1378) مراقبت و تنبیه –تولد زندان ، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهان دیده ،تهران :نشر نی.
کارلاسرنا (۱۳۶۲) ،سفرنامه مادام کارلاسرنا؛ آدمها و آیین ها در ایران، ترجمه ی علی اصغر سعیدی، تهران : نشرنو.
گاساکوفسکی (۱۳۲۴) خاطرات کلنل کاسا کوفسکی، ترجمه ی عباسقلی جلی، تهران: امیر کبیر.
کسروی ،احمد (1380)تاریخ مشروطه ایران ، تهران ، انتشارات  صدای معاصر.
لسان الملک سپهر ، محمدتقی (1337 ) ناسخ التواریخ، به اهتمام جهانگیرقائم مقامی، تهران : امیرکبیر.
لوکس ، استیون (1375)، قدرت نگرشی رادیکال ،انتشارات خدمات فرهنگی رسا .
معیرالممالک، دوستعلی خان (۱۳۶۱) یادداشت هایی از زندگی خصوصی ناصرالدین شاه، تهران: نشر تاریخ ایران.
ملک زاده ، مهدی (1363 ( تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، جلد ، 2 تهران : سقراط.
ویلربنجامین، ساموئل گرین (۱۳۶۳) خاطرات و سفرنامه ساموفق گرین ویلر بنجامین، ترجمه محمدرضازاد ملک، تهران: گلبانگ.
یزدانی ، سهراب،(1376) کسروی و تاریخ مشروطه ، تهران ، نشر نی .