نوع مقاله : علمی-ترویجی
نویسندگان
1 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان
2 کارشناس ارشد علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان
چکیده
کودتای سوم اسفند 1299 نقطۀ آغاز حضور رضاخان در عرصۀ سیاسی کشور بود. حضوری که با فرماندهی قزاق‌ها و وزارت جنگ آغاز شد و به تاج‌گذاری او در مقام سلطنت در 1304 منتهی شد و تا 1320 ادامه یافت. رضاشاه در این دوران بیست‌ساله تلاش کرد با شکل‌دادن دولتی مرکزی و مقتدر و الگوبرداری از تحولات کشورهای اروپایی، بخش‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، قضایی، و آموزشی را اصلاح کند و از نو بسازد؛ تا چشم‌اندازها و فرصت‌های داخلی و بین‌المللی تازه‌‌ای برای ایران فراهم شود. اقدامات اصلاحی او در عرصه‌های مختلف آثار، نتایج، و واکنش‌های متفاوتی را درپی داشت. یکی از راه‌های بررسی این پیامدها و واکنش‌ها استفاده از متون و آثار چاپی این دوره در چهارچوب جامعه‌شناسی ادبیات است. در میان متون ادبی، رمان به‌دلیل ساختار و ویژگی‌های خاص خود اهمیت بیش‌تری دارد. پژوهش حاضر در پی آن است که به بررسی بازتاب اصلاحات سیاسی و اجتماعی رضاشاه در رمان‌های اجتماعی1300 - 1320، با استفاده از چهارچوب نظری لوسین گلدمن، بپردازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در سال‌های آغاز سلطنت و اجرای اصلاحات مورد نظر رضاشاه، به رمان و رمان‌نویسی توجه بیش‌تری شد و با گذشت زمان و آشکارشدن نواقص و کاستی‌های اصلاحات تقلیدی این دوره، ادبیات و نوع ادبی رمان به ابزاری برای انتقاد از وضعیت آن زمان تبدیل شد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Political Communications in Iran the Reflex of the Pahlavi-Ι Era Political and Social Evolutions in Social & Historical Novels (1300-1320)
نویسندگان [English]
- Hossein Masoud Nia 1
- Atefe Foroughi 2
1 Assistant Professor, Political Science in University of Isfahan
2 M.A in Political Science, Isfahan University
چکیده [English]
The coup d’état on last days of 1299 was a beginning for Reza khan attendance in Iran’s politic. His attendance was began as Cossack’s commander and after that he became war minister. In 1304 he coronate as Iran’s king and his kingship last until 1320. In his kingship era he tried to build a central and powerful state and did modernization and different political, social, economical, judicial and educational reforms. He did all of his reforms on the base of European countries evolutions and he tried to establish new civil views and international chances for Iran. These reforms had different results and caused different reactions. In sociology of literature framework, texts and books that have been written in this period (1300-1320) can be used as facilities to study this results and reactions. Among various literary texts, novels have more importance because of their structure and specifications. In this article, the reflections of Pahlavi, Its political and social reforms in social novels between 1300-1320 have been studied using the theoretical framework of Lucien Goldman. Results of the study show that in the early years of the reign of Reza Shah's reforms, historical and social novels were considered and with the unveiling of duplication in this period of reform failures, Literature and literary novels became as means to criticize the status quo.
کلیدواژه‌ها [English]
- Reza Shah
- Sociology of Literature
- Lucien Goldman
- sociological novel
- historical novels
منابع
آبراهامیان، یرواند (1378). ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ کاظم فیروزمند، حسن شمس‌آوری، و محسن مدیر شانه‌چی، تهران: نشر مرکز.
آژند، یعقوب (1363). ادبیات نوین ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی، تهران: امیرکبیر.
بالایی، کریستف (1377). پیدایش رمان فارسی، ترجمۀ مهوش قویمی و نسرین دخت خطاط، تهران: معین.
بزرگ بیگدلی، سعید و حسین‌علی قبادی (1379). «چشم‌انداز ادبیات معاصر و نظری بر کتاب از نیما تا روزگار ما»، فصل‌نامة نامۀ علوم انسانی، ش 2، تابستان.
حسام، فرحناز (1382). دولت و نیروهای اجتماعی در عصر پهلوی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
سپانلو، محمدعلی (1374). نویسندگان پیش‌رو ایران (از مشروطیت تا 1350)، تهران: نگاه.
صادقی، فاطمه (1384). جنسیت، ناسیونالیسم و تجدد در ایران (دورۀ پهلوی اول)، تهران: قصیده‌سرا.
طلوعی، وحید و محمد رضایی (1386). «ضرورت کاربست ساختارگرایی تکوینی در جامعه‌شناسی ادبیات جامعه»، فصل‌نامة جامعه‌شناسی ایران، دورۀ هشتم، ش 3، پاییز.
عسگری حسنکلو، عسگر (1387). نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی: با تأکید بر ده رمان برگزیده، تهران: فرزان روز.
علی‌اکبری، محمد (1384). تبارشناسی هویت جدید ایرانی (عصر قاجاریه و پهلوی اول)، تهران: علمی و فرهنگی.
غلام، محمد (1383). «جامعه‌شناسی رمان معاصر فارسی»، مجلۀ زبان و ادبیات دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم، ش 45 و 46.
فاضلی، نعمت‌ا... (1374). «درآمدی بر جامعه‌شناسی هنر و ادبیات»، فصل‌نامۀ علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبائی)، ش 7 و 8 .
قائمی، فرزاد (1386). «ادبیات پلید شهری و داستان معاصر فارسی»، ادبیات فارسی (دانشگاه آزاد مشهد)، ش 13.
قیصری، علی (1379). «بازتاب تجددخواهی و ناسیونالیسم در ادبیات آغاز دوران پهلوی 1300 - 1320»، ایران‌نامه، ش 71.
کاتم، ریچارد (1371). ناسیونالیسم در ایران، ترجمۀ احمد تدین، تهران: کویر.
گلدمن، لوسین (1369). نقد تکوینی، ترجمۀ محمدتقی غیاثی، تهران: بزرگمهر.
گلدمن، لوسین (1371). جامعه‌شناسی ادبیات: دفاع از جامعه‌شناسی رمان، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، تهران: هوش و ابتکار.
مردانی، مهوش (1383). «موانع رشد مدنیت در دورۀ رضاشاه»، فصل‌نامة تاریخ‌پژوهی، س 6، ش 20.
موثقی، احمد (1384). «نوسازی و اصلاحات در ایران معاصر»، مجلۀ دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، ش 69.
میرصادقی، جمال (1366). ادبیات داستانی: قصه، داستان کوتاه، رمان با نگاهی به داستان‌نویسی معاصر ایران، تهران: شفا.
میرعابدینی، حسن (1380). صد سال داستان‌نویسی ایران، ج 1، تهران: نشر چشمه.
میلانی، عباس (1377). «ایران‌شناسی در غرب: پیدایش رمان فارسی»، فصل‌نامة ایران‌شناسی، س 10، ش 4.
والت، ماری (1382). «چندگانگی قرائت رمان: سازمان تفسیر اجتماعی»، ترجمۀ حسن چاوشیان، در دربارۀ رمان (مجموعه مقالات)، والتر بنیامین و دیگران، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
)