زهیر صیامیان گرجی؛ عباس احمدوند؛ سمیه شیرین عظیمی
دوره 6، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 57-82
چکیده
تصوف یکی از جریانهای فکری و اجتماعی جوامع مسلمان است که شیوه تفکر و سبک زندگی متفاوتی را ترویج میکند. با آنکه مبانی زهدگرایانه تفکر تصوف عمدتا در پی پرهیز از دنیا و امور دنیوی است، ضرورت تأمین معاش صوفیان و برآوردهکردن هزینههای مهمترین نهاد صوفیه، خانقاه، صوفیان را بر آن داشت به روشهای گوناگون دست به تأمین هزینههای ...
بیشتر
تصوف یکی از جریانهای فکری و اجتماعی جوامع مسلمان است که شیوه تفکر و سبک زندگی متفاوتی را ترویج میکند. با آنکه مبانی زهدگرایانه تفکر تصوف عمدتا در پی پرهیز از دنیا و امور دنیوی است، ضرورت تأمین معاش صوفیان و برآوردهکردن هزینههای مهمترین نهاد صوفیه، خانقاه، صوفیان را بر آن داشت به روشهای گوناگون دست به تأمین هزینههای مورد نیاز خویش بزنند. علیرغم اینکه تصور میشود حمایتهای سازمانی مانند وقف و منابع دولتی پشتوانه اقتصادی طریقتهای تصوف بوده است اما منابع معیشتی آنان قبل از تثبیت جماعتهای صوفی در قالب طریقتها تا قرن ششم هجری هنوز بهطور مستقل موضوع پژوهشی قرار نگرفته است بنابراین با فرض تطابق شیوههای معیشتی صوفیان با نظام فکری تصوف، میتوان پرسید انواع شیوههای غیرسازمانی تأمین نیازهای معیشتی صوفیان از قرن پنجم تا هفتم هجری در ایران قرون میانه چگونه بوده است؟ دستاورد تحقیق که به روش تاریخی انجام شده است نشان میدهد در کنار منابع سازمانی مانند وقف و عطایای حکومتی، منابع معیشتی صوفیان تحت تاثیر ارزشهای دنیاگریزانه تفکر صوفیانه شامل شیوههای مختلفی مانند فتوح، نذور، توکل، هدیه، دریوزگی، زنبیلگردانی میشد که به نظر میرسد میراث سبک زندگی و معیشت اخوانی صوفیان پیش از گسترش خانقاهها و شکلگیری طریقیتهای صوفیان بوده است.
