Document Type : .

Authors

1 PhD student of history, Payame Noor University, Iran,Tehran

2 Associate Professor of History. Alzahra. University. Tehran. Iran

Abstract

The meaning of the interpretation of Nowruz is that in the historical and literary texts of different periods until the end of the Safavid period, in accordance with the dominant discourse, Nowruz is assumed to be equal to the great days and according to the authors of these texts, have had and will have an effect on the yesterday, today and tomorrow of the inhabitants of Iran. The proofs of this statement are found in a treatise from the Sasanian era, Athar al-Baghiyyah al-Biruni, and narrations mentioned in some Nowruznameh of the Safavid era. In addition to the mentioned texts, according to the geographical scope of Nowruz culture, some Nowruz narratives written in Transoxiana were also examined, and the difference in the prevailing view from a geographical perspective was also revealed. The difference between the interpretation of Nowruz in the Safavid era Nowruz Nameh and the interpretation of Nowruz in the Nowruz Nameh in the other cultural area of Nowruz, namely Transoxiana, proves the existence of an Iranian type of Nowruz Nameh. In regard to above mentioned discussion, it had been compared the genealogy, three interpretations of Nowruz: the interpretation in terms of Proximity to effective days in historical fate with a descriptive-analytical method and a comparative approach.

Keywords

ابن‌اثیر، علی ‌بن محمد (1371)، تاریخ کامل، ترجمۀ ابوالقاسم حالت، تهران: علمی.
ابن‌بلخی (1374)، فارسنامۀ ابن بلخی: براساس متن مصحح لسترنج و نیکلسن، توضیح و تحشیۀ منصور رستگار فسایی، شیراز: بنیاد فارس‌شناسی.
ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد (1352)، التفهیم لاوایل صناعة‌التنجیم، به‌تصحیح جلال‌الدین همایی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد (1381)، آثارالباقیه عن قرون‌الخالیه، ترجمۀ اکبر داناسرشت، تهران: امیرکبیر.
اسکندر منشی (1314 ق)، تاریخ عالمآرای عباسی، ج 2، تهران: دارالطباعة آقاسیدمرتضی.
امینی، ابراهیم‌ بن میرجلال‌الدین (1383)، فتوحات شاهی، به‌تصحیح محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
اورعی قدیری، مریم و عبدالرحیم قنوات (1400)، «بررسی نوروزنامه‌ها در عصر اسلامی»، دوفصل‌نامة علمی تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری، دورة جدید، ش 27، پیاپی 112.
بدخشانی، محمدشریف بخاری ‌بن داملا دولت محمد (364)، احکام نوروزنامه، آکادمی شرق‌شناسی جمهوری تاجیکستان.
برودل، فرنان (1397)، چهرههای تمدن، ترجمۀ کاظم فیروزمند، تهران: نسل آفتاب.
بشیری، محمود (1385)، «راز ماندگاری عید نوروز در دورۀ ایران اسلامی»، علوم ادبی، س 1، ش 1.
بهار، محمدتقی (1379)، ترجمه چند متن پهلوی، به‌کوشش محمد گلبن، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
تتوی، احمد بن نصرالله (بی‌تا)، تاریخ الفی، بی‌جا: بی‌نا.
ترمذی، عبدالحکیم (بی‌تا)، نوروزنامه، تهران: کتاب‌خانۀ‌ مرکزی دانشگاه تهران، شمارۀ بازیابی: 3687/3.
تفضلی، احمد (1383)، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، به‌کوشش ژاله آموزگار، تهران: سخن.
ثعالبی، عبدالملک‌ بن محمد (1385)، شاهنامۀ ثعالبی در شرح احوال سلاطین ایران، تهران: اساطیر.
الجاحظ‌ البصری، ابی‌عثمان عمرو بن بحر (1324 ق)، المحاسن و الاضداد، قاهره: مطبعة‌الصحافه.
جاماسب‌جی (1393)، متون پهلوی، گردآوری جاماسب‌جی دستور منوچهر جی‌جاماسب آسانا، گزارش سعید عریان، تهران: کتاب‌خانۀ ملی ایران.
جعفریان، رسول (1376)، «نوروز در فرهنگ شیعه»، نامۀ مفید، س 4، ش 9.
حسینی طهرانی، سیدمحمدمحسن (1394)، نوروز در جاهلیت و اسلام، تهران: مکتب وحی.
خاتون‌آبادی، محمدباقر بن اسماعیل اصفهانی حسینی (12599)، تهران: کتاب‌خانۀ مرکزی دانشگاه تهران.
خالصی‌زاده، محمدمهدی (1957)، النیروز، بغداد: مطبعةالمعارف.
خراسانی، محمدجواد (1360)، تاریخچۀ نوروز، قم: شهید.
خیام، عمر بن ابراهیم (1385)، نوروزنامه، به‌تصحیح و تحشیۀ‌ مجتبی مینوی، تهران: اساطیر.
دینوری، احمد بن داود (1371)، أخبارالطوال‌، ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی، تهران: نی.
رازی، محمدتقی‌ بن محمدرضا (3511)، تهران: کتاب‌خانۀ مرکزی دانشگاه تهران.
رضازادۀ ملک، رحیم (1383)، «دیباچۀ شاهنامۀ ابومنصوری»، نامۀ انجمن، ش 13.
زرشناس، زهره و محسن جعفری (1391)، «نوروزیه و نوروزیه‌نویسی در عصر صفوی»، دوفصل‌نامۀ جستارهای تاریخی، س 3، ش 2، پیاپی 6.
زرین‌کوب، روزبه (1386)، «گزارشی کهن از مراسم نوروز در عصر ساسانیان»، مجلۀ بخارا، ش 60.
زمانی محجوب، حبیب (1395)، «بازخوانی سند نوروز در روایات اسلامی؛ مطالعۀ موردی: روایت مُعَلّی‌ بن خُنَیس»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دورۀ 7، ش 25.
سلیم، عبدالامیر (1349)، «نوروز در کتاب‌های مذهبی شیعه و بررسی ریشه‌های آن»، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ش 95-96.
طبری، محمد بن جریر، تاریخالأمم و الملوک، ج ۹، بیروت: بی‌نا.
فردوسی، ابوالقاسم (1366)، شاهنامه، به‎کوشش جلال خالقی مطلق، ج 1، نیویورک: Bibliotheca Persica.
قزوینی، زکریا بن محمد (1390)، عجایب‌المخلوقات و غرایب‌الموجودات، به‌کوشش یوسف‌بیگ باباپور، مسعود غلامیه، قم: مجمع ذخایر اسلامی.
قزوینی، محمد بن حسن (بی‌تا)، رسالۀ‌ نوروزیه، تهران: کتاب‌خانۀ ملی ایران، شمارۀ بازیابی: 11418.
قزوینی، یحیی ‌بن عبداللطیف (1386)، لب‌التواریخ، به‌تصحیح میرهاشم محدث، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
کریستنسن، آرتور امانوئل (1368)، ایران در زمان ساسانیان، ترجمۀ رشید یاسمی، تهران: دنیاى کتاب.
گردیزی، عبدالحی‌ بن ضحاک ‌بن محمود (1363)، زین‌الاخبار، به‌تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (بی‌تا)، اختیارات، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
المختاری، رضا (1395)، «حدیث النوروز فی کلام العلامة ابن فهد الحلی»، کتاب شیعه، ش 13 و 14.
مدرسی، سیدجواد (1366)، «نوروز در تاریخ و اسلام»، نشریۀ نور، ش 20.
مردوخی، دل‌آرا (1398)، «نوروز یا آغاز سال مالی در ایران دورۀ میانه»، جامعه‌شناسی تاریخی، دورۀ 11، ش 1.
مسعودی، علی ‌بن حسین (1382)، مروج‌الذهب و معادن‌الجوهر، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی.
مقدسی، مطهر بن طاهر (1374)، آفرینش و تاریخ، ترجمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی، ج 2، تهران: آگه.
ملاحسن، علی‌اکبر (بی‌تا)، نوروزنامه، کتاب‌خانۀ ملی ایران، شمارۀ بازیابی: 14870-5.
مهریزی، مهدی (1379)، «نوروز در روایات اسلامى»، فصل‌نامۀ علوم حدیث، ش 15.
میرخواند، محمد بن خاوندشاه (1270 ق)، روضةالصفا، بی‌جا: بی‌نا.
میری، وجیهه و مصطفی پیرمرادیان (1398)، «تحلیل تاریخی مقارن‌سازی جشن نوروز و غدیر در عصر صفوی»، دورۀ 13، ش 30.
نظام‌الملک، حسن‌ بن علی (1372)، سیاست‌نامه، به‌کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران: اساطیر.
واله اصفهانی، محمدیوسف (1372)، خلد برین، به‌کوشش سیدمیرهاشم محدث، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
Boyce, Mary (2016), “NOWRUZ I. in the Pre-Islamic Period”, Encyclopædia Iranica, online edition: <http://www.iranicaonline.org/articles/nowruz-i>.