Document Type : .

Author

PhD in the History of Islam, Alzahra University

Abstract

In this paper, the economic decline of Baghdad in the second period of the Abbasid caliphate is examined. Historical data indicate that variouspolitical, social, religious, economic and geographic factorswere at work in thisdecline. In this paper, the two variables of climate conditions and economic policies have been studied due to their direct impact on the economic decline of Baghdad. Using data extracted from historical and geographical documents, and based on an analytic-interpretive method, the present paper attempted to investigate impacts of climate conditions and economic policies on the economic decline of Baghdad. The findings of the study revealed that the climate conditions of Baghdad—which in the era of political stability of Abbasid caliphate and under supervision of the government was one of the main factors in the economic prosperity of Baghdad—was itself the cause of trade and economic downturn and turbulence  during the Buwayhid and Seljuk eras. Climatic features like rivers’ overflow or their water reduction, climate changes, etc. resulted in drought, famine, shortage of crops, and inflation, andgradually led to Baghdad’s economic decline. On the other hand, ineffectiveeconomic policies of taxes and tribute, propertyconfiscation, market monitoring, and lack of due attention to linking routes—which were the main crossroads for importing and exporting goods—resulted in Baghdad’s commercial and economic downturn.

Keywords

ابن‎اثیر، علی‎بن‎محمد (1994). الکامل فی التاریخ، ج 4، 5، 6، 7، 8، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
ابن‎تغری بردی، یوسف‎بن‎تغری (1992). النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، به اهتمام محمدحسین شمس‎الدین، ج 2، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن‎الجوزی، عبدالرحمن‎بن‎علی‎ (بی‎تا). المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، به اهتمام محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، مصحح نعیم زرزور، ج 11، 13، 14، 15، 16، 18، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن‎الخلدون، عبدالرحمن (1366). العبر، ترجمۀ عبدالمحمد آیتی، ج 3، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ابن‎الفقیه الهمدانی (1997). بغداد مدینۀ السلام، به اهتمام صالح احمد العلی، عراق: سلسله التراث.
ابن‎فوطی، عبدالرزاق‎بن‎احمد (1381). الحوادث الجامعه (رویدادهای قرن هفتم هجری)، ترجمۀ عبدالمحمد آیتی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ابن‎کثیر دمشقی، اسماعیل‎بن‎عمر (1998). البدایه و النهایه و معه نهایه البدایه و النهایه فی الفتن و الملاحم، به کوشش یوسف الشیخ محمد البقاعی، صدقی جمیل العطار، ج 7، 8، بیروت: دارالفکر.
ابن‎مسکویه رازی، احمدبن‎محمد (1376). تجاربالامم، ترجمۀ علی‎نقی منزوی، تهران: توس.
احمد العلی، صالح (1985). بغداد مدینۀ السلام الجانب الغربی، بغداد: مطبعه المجمع العلمی العراقی.
التنوخی، محسن‎بن‎علی (1971). نشوارالمحاضره و اخبارالمذاکره، به اهتمام عبود الشالجی، ج 2، بی‎جا: بی‎نا.
خطیب البغدادی، ‎احمدبن‎علی (بی‎تا). تاریخ بغداد او مدینه السلام، ج 1، قاهره: دارالفکر.
دوری، عبدالعزیز (1375). «بغداد»، دانشنامۀ جهان اسلام، ج 3، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران: بنیاد دایرۀالمعارف اسلامی.
دوری، عبدالعزیز (1969). مقدمه فی التاریخ الاقتصادی العربی، بیروت: دارالطلیعه للطباعه و النشر.
دوؤما، ا (1375). «جغرافیای بغداد»، بغداد ـ چند مقاله در تاریخ و جغرافیای تاریخی، ترجمۀ ایرج پروشانی، تهران: بنیاد دایرۀالمعارف اسلامی.
ذهبی، شمس‎الدین محمدبن‎احمد (1998). تاریخ الاسلام او وفیات المشاهیر و الاعلام، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، ج 24، 25، 26، 31، 40، بیروت: دارالکتاب العربی.
سوردل، دومینیک (1375). «بغداد پایتخت عباسیان»، بغداد ـ چند مقاله در تاریخ و جغرافیای تاریخی، ترجمۀ ایرج پروشانی، تهران: بنیاد دایرۀ‎المعارف اسلامی.
فقیهی، علی‎اصغر (1366). آلبویه و اوضاع زمان ایشان، با کرداری از زندگی مردم آن عصر، بی‎جا: دیبا.
صولی، محمدبن‎یحیی (1935). الاوراق ـ اخبارالراضی بالله و المتقیللهـ، به اهتمام هیومرث دن، ج 1، مصر: مطبعه الصاوی.
طهماسبی، ساسان (1382). «کرخ در دورۀ آل‎بویه»، تاریخ اسلام، ش 13.
طبری، محمدبن‎جریر (1966). تاریخ الطبری (تاریخ الامم و الملوک)، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، ج 7، 9، 10، بیروت: روائع التراث العربی.
لائوست، هانری (1354). سیاست و غزالی، ترجمۀ مهدی مظفر، بی‎جا: بنیاد فرهنگ ایران.
لائوست، هانری (1355). «ابن‎جوزی»، دانشنامۀ ایران و اسلام، ج 3، زیر نظر احسان یارشاطر، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
لائوست، هانری (1355). «ابن‎فراء»، دانشنامۀ ایران و اسلام، ج 5، زیر نظر احسان یارشاطر، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
کاهن، کلود (1355). «آل‎بویه»، دانشنامۀ ایران و اسلام، ج 1، زیر نظر احسان یارشاطر، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
کاهن، کلود (1375). «بغداد در روزگار آخرین خلفای عباسی»، بغداد ـ چند مقاله در تاریخ و جغرافیای تاریخی، ترجمۀ ایرج پروشانی، تهران: بنیاد دایرۀ‎المعارف اسلامی.
الکبیسی، عبدالمجید (1979). اسواق بغداد حتی بدایۀ العصر البویهی، بغداد: دارالحریه للطباعه.
کوک، ریچارد (1962). بغداد مدینۀ السلام، ترجمۀ فواد جمیل و مصطفی جواد، بغداد: جامعه البغداد.
مادلونگ، ویلیام (1355). «ابواسحاق شیرازی»، دانشنامۀ ایران و اسلام ، ج 7، زیر نظر احسان یارشاطر، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مقدسی، جورج (1355). «ابن‎عقیل»، دانشنامۀ ایران و اسلام، ج 5، زیر نظر احسان یارشاطر، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مقدسی، محمدبن‎احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفۀ الأقالیم، ترجمۀ علی‎نقی منزوی، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
موسوی، سید حسن (1381). زندگی سیاسی، فرهنگی شیعیان بغداد، قم: بوستان کتاب.
یاقوت حموی، یاقوت‎بن‎عبدالله (1990). معجمالبلدان، به اهتمام فرید عبدالعزیز الجندی، ج 3، 4، بیروت: دارالکتب العلمیه.
یعقوبی، احمدبن‎ابی‎یعقوب (1356). البلدان، ترجمۀ محمدابراهیم آیتی، زیر نظر احسان یارشاطر، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
یعقوبی، احمدبن‎ابی‎یعقوب (1371). تاریخ یعقوبی، ترجمۀ محمدابراهیم آیتی، ج 2، تهران: علمی و فرهنگی.
 Laoust, H. (1973). “Les Agitaions Religieuses a Baghdad Aux IV et V Siecles De L, Hegira”, in Islamic Society 950-1150, p 169-185
H. Laoust (1986). “Hanabella”, EI, Vol. III, ed E. g. Brill, Leid