Document Type : .

Authors

1 PhD student of History of Islam, Islamic Sects University, Tehran branch

2 PhD student of History of Islam, Imam Khomeini International University

Abstract

Taking advantage of historical and geographical documents, the present paper attempts to investigate the economic status of Isfahan in the 4th century. In this era, Isfahan was playing a highly prominent role in trade and commerce, in a way that its commercial sector outran its agricultural one. The existing stability and security had brought about safe and secure trade roads. The economic stability had also brought about propensity and welfare to the locals. Considering the importance of the region and its role in the economic and political changes, we attempted to explore the following questions through adopting a descriptive-analytic research method: What factors were effective in the economic improvement and prosperity of Isfahan? And what factors contributed to changes in Isfahan’s economy? What was the status and significance of commercial relations and agreements to Buyid governors? Geographical conditions of Isfahan, its position and location in the linking roads connecting the west to the east, and more particularly the Silk Road, were some of the features of the regions which affected its development, and not only added to its trade potentials but also benefited the region by lucrative trade and business.

Keywords

آندره، میکل (1381). اسلام و تمدن اسلامی، ترجمۀ حسن فروغی، تهران: سمت.
ابن‎اثیر، علی‎بن‎محمد (1371). الکامل فی التاریخ، ترجمۀ ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی علمی.
ابن‎بطوطه، محمدبن‎عبد‎الله (1376). رحله، ج 1، ترجمۀ محمدعلی موحد، تهران: آگه.
ابن‎بلخى (1374). فارسنامه، به کوشش منصور رستگار فسایی، شیراز:‏ بنیاد فارس‎شناسى.
ابن‎حوقل، محمدبن‎حوقل (1345). صورةالارض، ترجمۀ جعفر شعار، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ابن‎خردادبه، عبیدالله‎بن‎عبدالله (1370). المسالکوالممالک، ترجمۀ سعید خاکرند، تهران: میراث ملل و مؤسسۀ مطالعات و انتشارات تاریخی.
ابن‎رسته، احمدبن‎عمر (1380). اعلاقالنفیسه، ترجمۀ حسین قره‎چانلو، تهران: امیرکبیر.
ابن‎الفقیه همدانی، احمدبن‎محمد (1349). مختصرالبلدان، ترجمۀ ح. مسعود، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ابن‎کثیر، اسماعیل‎بن‎عمر (1407ق). البدایه و النهایه، بیروت: دارالفکر.
ابن‎مسکویه، احمدبن‎على (1376). تجاربالامم، ترجمۀ‏ ابوالقاسم امامى و على‎نقى منزوى‏، ج 5، تهران: توس.
ابونعیم اصفهانی، اح‍م‍دب‍ن‌‎ع‍ب‍دال‍ل‍ه‌‏‫ (1377). ذکر اخبار اصفهان، ترجمۀ دکتر نورالله کسایی، تهران: سروش.
ارباب اصفهانی، محمدمهدی‎بن‎محمدرضا (1368). نصف جهان فی تعریف الاصفهان، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، تهران: امیرکبیر.
اسحاق‎بن‎الحسین (1408ق). آکام المرجان فى ذکر المدائن المشهورة فى کل مکان، بیروت: عالم‎الکتب.
اصطخری، ابواسحق ابراهیم (1357). المسالکوالممالک، به کوشش ایرج افشار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
انصاری دمشقی، محمد‎بن‎ابی‎طالب (1382). نخبة الدهر فى عجائب البر و البحر، ترجمۀ دکتر سید حمید طبیبیان، تهران: اساطیر.
بارتولد، واسیلی ولادیمیر (1375). جایگاه مناطق اطراف دریای خزر در تاریخ جهان اسلام، ترجمۀ لیلا رُبن‎شه، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بارتولد، واسیلی ولادیمیر (1386). تذکرۀ جغرافیای تاریخی ایران، ترجمۀ حمزه سرداور، تهران: توس.
بلاذرى، احمد‎بن‎یحیى (1337). فتوحالبلدان، ترجمۀ محمد توکل، تهران: نقره.
ثعالبى، عبدالملک‎بن‎محمد (1368). لطائفالمعارف، ترجمۀ على‎اکبر شهابى، مشهد: آستان قدس رضوى.
جابری انصاری، حاج میرزا حسن‎خان (1387). تاریخ اصفهان، به کوشش جمشید مظاهری، اصفهان: مشعل.
چیت‎ساز، محمدرضا (1379). تاریخ پوشاک ایرانیان از ابتدای اسلام تا حملۀ مغول، تهران: سمت.
حاسب کرجی، ابوبکر محمدبن‎حسن (1388). انباط المیاء الخفیه، «استخراج آبهای پنهان»، ترجمۀ حسین خدیوجم، تحقیق و تحلیل هوشنگ ساعدلو، مشهد: مؤسسۀ انتشاراتی آستان قدس رضوی.
حافظ‎ابرو، شهاب‎الدین عبدالله (1375).‏ جغرافیا، ج 1، تهران: میراث مکتوب.
حدودالعالممنالمشرقالىالمغرب (1423ق). قاهره: الدار الثقافیة للنشر.
حمزه اصفهانی، حمزه‎بن‎حسن (1346). سنی ملوکالارض و الانبیاء، ترجمۀ دکتر جعفر شعار، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
حمیرى‏، محمدبن‎عبد‎المنعم (1984م). الروض المعطار فى خبر الاقطار، بیروت: مکتبه لبنان.
خسروی حسینی، غلامرضا (1375). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ج 4، چ 2، تهران: مرتضوی.
لغتنامه (1351). به کوشش علی‎اکبر دهخدا، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، تهران: چاپ سیروس.
دینوری، ابوحنیفه (1371). اخبارالطّوال، ترجمۀ محمود مهدوى دامغانى، چ 4، تهران: نى.
رشیدالدین فضل‎الله همدانی (1368). آثار و احیاء، به کوشش منوچهر ستوده و ایرج افشار، تهران: مؤسسۀ مطالعات دانشگاه مک‎گیل با همکاری دانشگاه تهران.
روح‎فر، زهره (1380). نگاهی به پارچهبافی دورۀ اسلامی، تهران: سمت.
ری‎شهری، محمد (1386). حکمتنامۀ پیامبر اعظم(ص)، ج 13، قم: دارالحدیث.
سهراب (1373). عجایب الاقالیم السبعة الى نهایة العمارة، ترجمۀ حسین قره‎چانلو، تهران: پژوهشکدۀ فرهنگ و هنر اسلامی.
شریف‎الادریسى، محمدبن‎محمد (1409ق). نزهة المشتاق فى اختراق الآفاق، ج 2، بیروت: عالم‎الکتب.
شفقی، سیروس (1353). جغرافیای اصفهان، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
طبرى، محمدبن‎جریر (1375). تاریخ الامم و الملوک، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، ج 5، تهران: اساطیر.
طریحی، فخرالدین (1375). مجمعالبحرین، ج 5، تهران: مرتضوی.
عبدالحق بغدادى، صفى‎الدین عبدالمؤمن (1412ق). مراصد الاطلاع على اسماء الامکنة و البقاع، ج 1، بیروت: دارالجیل.
قدامة‎بن‎جعفر (1370). الخراج، ترجمۀ حسین قره‎چانلو، تهران: البرز.
قزوینی، زکریابن‎محمد‎ (1373). آثار البلاد و اخبار العباد، ترجمۀ جهانگیرمیرزا، تهران: امیرکبیر.
کونل، ارنست (1387). هنر اسلامی، ترجمۀ هوشنگ طاهری، تهران: توس.
لافون، ف. (1372). صنعت نوغان در ایران، ترجمۀ جعفر خمامیزاده، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
لسترنج، گای (1337). جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمۀ محمود عرفان، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مافروخی اصفهانی، مفضل‎بن‎سعد (1385). محاسن اصفهان، ترجمۀ حسین‎بن‎محمد‎ آوی، اصفهان: مرکز اصفهان‎شناسی و خانۀ ملل.
مستوفی، حمدالله (1388). نزهةالقلوب، به کوشش سید محمد دبیرسیاقی، چ 3، قزوین: حدیث امروز.
مسعودی، على‎بن‎الحسین (1365). التنبیه و الإشراف، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، چ 2، تهران: علمى و فرهنگى.
مسعودی، على‎بن‎الحسین (1374). مروجالذهب و معادنالجوهر، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، ج 1، چ 5، تهران: علمى و فرهنگى.
مقدسی، محمد‎بن‎احمد (1361). احسنالتقاسیم، ترجمۀ علی‎نقی منزوی، ج 2، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
مقری تلمسانی، احمدبن محمد (1414ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی‏، چ 2، قم‏: هجرت‏.
مهیار، رضا (1375). فرهنگ ابجدى عربى فارسى، تهران: اسلامی.
ناصرخسرو (1381). سفرنامه، به کوشش سید محمد دبیرسیاقی، چ 7، تهران: زوّار.
نورصادقی، حسین (1316). اصفهان، تهران: چاپخانۀ سعادت.
نهچیری، عبدالحسین (1370). جغرافیای تاریخی شهرها، تهران: مدرسه.
یاقوت حموی، یاقوت‎بن‎عبدالله (1362). برگزیدۀ مشترک، ترجمۀ محمد پروین گنابادی، چ 2، تهران: امیرکبیر.
یاقوت حموی، یاقوت‎بن‎عبدالله (1382). معجمالبلدان، ترجمۀ علی‎نقی منزوی، ج 1 و 2، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
یعقوبی، احمدبن‎ابی‎یعقوب (2536). البلدان، ترجمۀ محمد‎ابراهیم آیتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.