Document Type : .

Author

MA in History, ShahidBeheshti University

Abstract

Hirmand River has played a crucial role in the economic and social life of Siestan and is one of the prominent reasons for the historical continuity of this region. In fact, this border river gained its importance upon the separation of the eastern part of Iran, formation of Afghanistan and role-playing of the Englishmen in the eastern borders. In the meanwhile, the issue of Hirmand water has played a significant role in the relationships of the two countries during various eras. In this vein, the present paper, through adopting a descriptive method and a historical analysis of available sources, aims to study the status of the boarder river of Hirmand in the political and economic geography of Siestan during the Pahlavi era. The paper has mainly been organized based on elucidation in historical research, with emphasis on the effect of the geographical factor of “water” on political and economic changes of the eastern Iran, and through relying on documents and other archival sources. The findings of the study reveal that Hirmand River had a direct impact on the life or death of Siestan in a way that upon its water reduction, the economic significance of Siestan decreased—as the river provided the water for farming and fishing in the region.

Keywords

آوری، پیتر (1370). تاریخ معاصر ایران، ترجمۀ محمد رفیعی مهرآبادی. تهران: عطایی.
احمدی، حسن (1387). جغرافیای تاریخی سیستان، تهران: مؤلف.
اسناد کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
اسناد سازمان اسناد و کتابخانة ملّی ایران.
اسناد مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه سال 1313: کارتن 33؛ 1315: کارتن 33؛1317: کارتن 14؛ 1317: کارتن 33؛1321: کارتن 18؛1321: کارتن 31؛1336:کارتن 16؛1350:کارتن 347.
اسناد مرکز پژوهش و سنجش اسناد ریاست جمهوری، پروندۀ نخست‌‎وزیری.
براقی، فضل‌الله (1391). «مسئلۀ آب هیرمند در مناسبات ایران و افغانستان در دورۀ رضاشاه»، رسالۀ دکتری تاریخ، دانشگاه تهران.
بهمنی، محمدعلی (1385). ایران و افغانستان از یگانگی تا تعیین مرزهای سیاسی، تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی.
بویکو، ولادیمیر(2009). دولت و اپوزیسیون. ترجمة عزیز آریانفر، مسکو: پژوهشگاه علوم روسیه.
حاجیان، ح (1370). « نگرش بر تاریخ دیپلماسی افغانستان» مجموعه‎‎ مقالات پیرامون افغانستان، تهران: مرکز تحقیقات افغانستان.
حیدری مکرر، حمید (1380). سیستان انبار غلۀ آسیا، زابل: دانشگاه زابل.
رحمانیان، داریوش؛ و فضل‌الله براقی (1389). «جایگاه مسئلۀ آب هیرمند در مناسبات ایران و افغانستان در دورۀ رضاشاه»، تاریخ ایران، ش 6 (پیاپی 64).
رخشانی، محمدعلی (1385). مرزبندی‌های سیستان در تاریخ معاصر ایران، زاهدان: تفتان.
روزنامه اطلاعات (3/2/1328).ش6937 .1؛ (15/6/1338).ش 21.10004؛ (17/1/1346).ش12246. ش 15؛ (28/1/1350). ش 13469. 4؛ (28/6/1351). ش 13905. 24؛ (10/11/1351). ش 14014. 4؛ (21 /12/1351).  ش 14049. 20؛  (6/ 5/ 1353). ش 14468. ش 4؛ 8/2/1354). ش 14692. ش 4؛ (16/3/1356). ش 15329. ش 32؛ (25/12/1315). ش 2593، 4؛ (27/2/1328). ش6943 ، 1؛ (10/11/1351). ش 14014، 4؛ (3/4/1351) . ش 13527، 22؛
روزنامۀ رسمی کشور شاهنشاهی ایران (18/4/1336). ش 2591. 2.
رییس طوسی، رضا ( 1385). سرزمین سوخته، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
زند رضوی، سیامک (1386). بررسی تغییرات ساختارهای اقتصادی ـ اجتماعی در جامعۀ روستایی سیستان، زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.
زند، فریدون (1335). «‌مسئلۀ آب هیرمند»، نشریة وزارت امور خارجه، ش 2، س2.
سرگزی، زهرا (1391). «نقش رودخانۀ هیرمند در حیات اجتماعی ـ اقتصادی و مسائل مرزی سیستان»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی.
سپاهی، عبدالودود (1385). بلوچستان در عصر قاجار، تهران: گلستان معرفت.
سیستانی، محمد اعظم(1367). سیسستان سرزمین ماسه‌ها و حماسه‌ها. جلد اول و دوم. کابل: مطبعه دولتی.
فخاری، غلامرضا (1371). اختلاف دولتین ایران و افغانستان در مورد رود هیرمند، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
فرخ، مهدی (1314). نظری به مشرق، ج 1، تهران: مجلس.
کرمانی، ذوالفقار (1369). جغرافیای نیمروز، مشهد: عطارد.
کیهان، مسعود (1311). جغرافیای مفصل ایران، تهران: ابن‎سینا.
لمبتون، آن کاترین سواین فورد (1362). مالک و زارع در ایران، ترجمۀ منوچهر امیری، تهران: علمی و فرهنگی.
متولی حقیقی، یوسف (1383). افغانستان و ایران، مشهد: آستان قدس.
مجتهدزاده، پیروز (1378). امیران مرزدار و مرزهای خاوری ایران، ترجمۀ حمیدرضا ملک‎محمدی، تهران: شیرازه.
محمود، محمود (1378). تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در قرن نوزدهم، ج 3، تهران: اقبال.
مصطفوی، علی‎اصغر (1361). سرزمین موعود، تهران: ندا.
مهندسین مشاور فرپاک (1369). گزارش مرحلۀ اول تأمین و احداث شبکۀ آب مشروب کلیۀ قرای سیستان، ج 1، بی‌جا: سازمان منطقه‌ای بهداری سیستان و بلوچستان مدیریت بهداشت محیط استان.
مهندسین مشاور کشاورزی و عمران منطقه. مطالعات توجیهی مدیریت. جلد یازدهم. بی‌جا: وزارت کشاورزی.
نوری، غلامرضا (1386). تالاب هامون حیات سیستان، تهران: سپهر.
هدین، سون (بی‌تا). کویرهای ایران، ترجمۀ پرویز رجبی، تهران: توکا.