ORIGINAL_ARTICLE
بررسی اوضاع بهداشتی و درمانی بوشهر در دوره ی پهلوی
اوضاع نامطلوب بهداشتی و درمانی استان بوشهر همواره یکی از مواردی بود ه که سبب بروز بحران ها و تلفات سنگینی در این استان می گردید. یکی از مهم ترین راه های رسیدن به این هدف را ارتقاء سطح بهداشتی ودرمانی بنادرکرانه های شمالی و از جمله بوشهر می دانست. در این دوره نظارت بر قرنطینه ی جنوب مستقمیا زیر نظر ایران قرار گرفت. با اقدامات دیگری نظیر آموزش افراد متخصص، پرستار، ماما، تجهیز بیمارستان، گسترش بلدیه، و برپایی انجمن های متعدد، گام موثری در ارتفاء سطح بهداشتی و درمانی کرانه های خلیج فارس و به خصوص بوشهر برداشته شد. این اقدامات در دوره ی پهلوی دوم متوقف نشد و در دوره محمدرضا شاه با شدت بیشتری ادامه یافت. در این پژوهش تلاش شده است تا به بررسی و تببین وضعیت بهداشتی و درمانی استان بوشهر در دوره ی پهلوی و تغییر و تحولات صورت گرفته در این حوزه، پرداخته شود. سوال پژوهش حاضر بر این اساس است که، بهداشت و درمان استان بوشهر در دوره پهلوی چگونه بوده است و آیا در این مقطع تاریخی؛ در این عرصه بوشهر شاهد تغییر و تحول و ارتقاء سطح بهداشتی و درمانی بوده است؟ و فرضیه ایی که در این جا مطرح میشود این است که به سبب اقدامات بهداشتی و درمانی حکومت پهلوی در استان بوشهر سطح بهداشت و درمان این استان ارتقاء فراوانی یافت این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از تکنیک های کتابخانه ای، اسنادی و میدانی انجام شده است.یا
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_6059_c5c4cfe2ec48fafbe81e20ed522d5ccd.pdf
2021-02-19
3
26
10.30465/sehs.2021.28892.1561
خلیج فارس
قرنطینه
بلدیه
پهلوی اول
پهلوی دوم
حمید
اسدپور
asadpour22@gmail.com
1
استادیار گروه تاریخ، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران.
LEAD_AUTHOR
حسینقلی
بهادرپور
bahadorpour2184@gmail.com
2
دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ،دانشگاه خلیج فارس،بوشهر، ایران
AUTHOR
سازمان اسناد و مرکز کتابخانه ملی،شماره سند 21/1219؛30478/4825؛438/20؛8682؛144/10617؛ 3981؛11/39؛ 4835؛21102؛19105؛18109؛18444؛3981؛11/39؛4835؛21102؛19105؛18109؛18444؛1914/201/5912؛5121/901/29190؛27748/4؛13729؛13113؛4266؛14465؛13999؛3326؛5478؛4891؛4947؛8346؛6382؛5984؛30689؛3922-8322؛9715؛2902؛4243؛9199؛235؛.3352؛469؛5996؛31118؛6007،153ک،37 ت7؛4139؛1748؛20103؛9164؛10877؛9658؛14091؛20568؛10877؛23282؛21899؛ 155؛2420؛3898؛20؛2929؛6283؛6283؛5413؛10666؛27033؛19640؛10025؛18879؛24561؛25427؛13468؛21547؛24477؛3799/4؛، 186؛349؛154.گزارشی درباره کپرنشینان شهر بوشهر و پیشنهاد طرح جامعه بهزیستی آنان، مرداد 1351، ص25-5.
1
صورت مذاکرات مجلس سنا، دوره چهارم. روابط عمومی مجلس.
2
الگود، سیریل، تاریخ پزشکی ایران از دوره باستان تا سال 1934م. (ترجمه محسن جاویدان). تهران: انتشارات اقبال.1352.
3
اتابک زاده، سروش،جایگاه دشتستان در سرزمین ایران، شیراز: نوید، 1373.
4
پهلوی، محمد رضا ، انقلاب سفید. تهران: کتابخانه سلطنتی. 1346
5
شمیم، علی اصغر، ایران در دورۀ سلطنت قاجار. تهران: زریاب.1387.
6
دشتی، رضا، تاریخ اقتصادی- اجتماعی بوشهر در دوره قاجاریه با تکیهبر نقش تجار و تجارت، تهران: پازینه،1380.
7
رحمانیان، توکلی،داریوش،آفرین،بهداشت و سیاست در دورهی رضاشاه مطالعهی موردی: قرنطینهی جنوب،مطالعات تاریخ فرهنگی؛ پژوهشنامهی انجمن ایرانی تاریخ سال دوم، شمارهی ششم، زمستان 1389.
8
فلور، ویلم، سلامت مردم ایران در عصر قاجار، ترجمه ایرج نبی پور، بوشهر، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی در بوشهر، 1386. دیولافوا، ژان، ایران، کلده و شوش، علیمحمد فرهوشی، تهران، دانشگاه تهران،1371.
9
کرزن، جورج، ایران و قضیهی ایران، ت غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: علمی و فرهنگی، 1362.
10
مصطفوی، محمدتقی، آثار باستانی در خلیجفارس، سمینار خلیجفارس، جلد دوم، نشر رادیو ایران، سال 1342.
11
مریت، هاکس .(ایران؛ افسانه و واقعیت)خاطرات سفر به ایران؛ ج 2، محمدحسین نظری نژاد، محمدتق اکبری، احمد رضایی، مترجمان. مشهد: چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.1371
12
حاتمی، زهرا، راههای عامیانه پیشگیری و درمان وبا در دوره قاجاریه، مجلّهی طب سنّتی اسلام و ایران، سال چهارم، شمارهی دوم، تابستان 1392.
13
کثیری، مسعود،قرنطینههای ایران در اواخر دورهی قاجار و اوایل دورهی پهلوی،مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، دورهی چهارم، شمارهی 6 ،آذر 1389.
14
روزنامه اطلاعات، 2/10/1342
15
ملایی توانی، علیرضا (1393)،از رحلت آیت الله بروجردی تا تبعید آیت الله خمینی، (در مجموعه مقالات تحوالت سیاسی اجتماعی ایران از سال 1320 تا 1357).مجتبی مقصودی، کوششگر
16
مسکوب محمود (1387)،سیاست اجتماعی ایران درقرن بیستم.کتاب ماه علوم اجتماعی(مجموعه کتابداری و اطلاع رسانی).
17
خیام عزیزی مهر، مترجم(. شمارۀ فروردین 1387).
18
ادهم، محمدهادی؛ مجتبی الفت، (1353)؛ مجله بهداشت ایران، سال اول، شماره 3.
19
شاه حسینی، پروانه(1390)سنجش تطبیقی وقف طی دوزهه ای قاجاریه و پهلوی، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 25 ،زمستان 1390 ،ص28.
20
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر فتح سند بر سودآوری ایالت مکران در عصر عباسی
مکران در قرون نخستین اسلامی هیچگاه ایالتی مهم همانند خراسان و فارس نبوده است اما سیر اهمیت یافتن آن نه تنها در معنای یک تاریخ محلی بلکه در مطالعات تاریخ تجارت جهان نیز جالبتوجه است. فاتحان مسلمان در ابتدای فتوح وضع اقتصادی آنرا نامناسب گزارش کردند، چنانکه منابع قرون نخستین اسلامی این ایالت را سرزمینی کم بازده گزارش کردند. در چنین شرایطی فتح مکران و نواحی پیرامون آن با علاقه مندی و جدیت دنبال نشد اما فتح سند در پایان قرن اول هجری، درآمدهای مالیاتی دستگاه خلافت از مکران را افزایش داد. چنانکه در سال 168 هجری، جهشیاری خراج مکران را چهارصد هزار درهم و پس از آن قدامه بن جعفر و مقدسی خراج آن را یکمیلیون درهم گزارش کردند. پژوهش پیش رو به شیوه توصیفی و تحلیلی و بر پایه مطالعات کتابخانهای صورت گرفته است و در صدد است به این سوال پاسخ دهد که چرا ایالت مکران از سرزمینی کم بازده در عصر فتوحات به سرزمینی نسبتا ثروتمند در عصر عباسی تبدیل شد؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که مکران که در ابتدای فتوح اسلام فاقد ارزش اقتصادی بود. رشد تجارت از طریق سند موجب شد به تدریج به ایالتی سود رسان برای خلافت عباسی تبدیل شود، چنانکه دیوانسالاران آن عصر در آثار خود به افزایش آمار مالیاتهای دریافت شده از مکران پرداختهاند. این تحول متکی بر ارتباطهای تجاری بین سند و مکران بوده است.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_6244_0d5b614d39221bc32c7033e07b973472.pdf
2021-02-19
29
48
10.30465/sehs.2021.32520.1621
عصر عباسی
ایالت مکران
سند
تجارت دریایی
خراج
عبدالرسول
خیراندیش
kheirandish.ar@gmail.com
1
استاد گروه تاریخ دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
AUTHOR
سینا
میرشاهی
sinamirshahii@gmail.com
2
دانشجوی دکتری تاریخ، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
LEAD_AUTHOR
ابناثیر، عزالدین(1371)، تاریخ کامل، ترجمه ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، تهران: مطبوعات علمی.
1
ابنرسته، احمد بن عمر(1892)، الأعلاق النفیسة، بیروت: دارالصادر.
2
ابنفقیه، احمبن محمد(1379)، البلدان، ترجمه محمدرضا حکیمی، تهران: بنیاد فرهنگ.
3
اصطخری، ابواسحق ابراهیم(1368)، مسالک الممالک، به اهتمام ایرج افشار، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
4
اقتداری، احمد(1348)، آثار شهرهای باستانی سواحل و جزایر خلیجفارس و دریای عمان، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
5
بارتولد، واسیلی(1308)، جغرافیای تاریخی ایران، ترجمه حمزه سردادور، تهران: اتحادیه.
6
باستانی پاریزی، محمدابراهیم(1372)، «کلک تاریخ: فلفل روسیاه راهنورد (قدمی کوتاه در راه بلند ادویه – جاده فلفل)»، مجله کلک، شماره 47-48، ص 192-199.
7
بلاذری، احمد بن یحیی(1367)، فتوح البلدان، ترجمه محمد توکل، تهران، نقره.
8
بکری، محمد معصوم(1382)، تاریخ سند، تصحیح داود پوته و عمر بن محمد، تهران: اساطیر.
9
بلعمی، ابوعلی(1378)، تاریخنامه طبری، تصحیح محمد روشن، تهران: سروش.
10
بیرونی، ابوریحان(1403)، تحقیق ما اللهند، بیروت: عالم الکتب،1403.
11
تکتم، محبوب، الهی، حسین(1392)، «جایگاه بندر تیس در تجارت ادویه و پانیذ (نیشکر)»، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، شماره 35، ص 109-130.
12
الجهشیاری، عبدالله بن محمد عبدوس(1408)، کتاب الوزراء و الکتاب، بیروت: دارالفکر الحدیث.
13
حکیم، محمدتقیخان(1366)، «گنج دانش جغرافیای تاریخی شهرهای ایران»، به اهتمام عبدالحسین نوائی محمدعلی صولتی و جمشید کیانفر، تهران: زرین.
14
حموی یاقوت، شهابالدین ابوعبدالله (1995م)، معجم البلدان: بیروت دار صادر.
15
حورانی، آلبرت(1384)، تاریخ مردمان عرب، ترجمه فرید جواهر کلام، تهران: امیرکبیر.
16
خیاط، خلیفه(1415)، تاریخ خلیفه بن خیاط، تحقیق نجیب فواز، بیروت: دارالکتب العلمیه.
17
دریایی، تورج(1388)، شهرستانهای ایرانشهر (نوشتهای به زبان فارسی میانه درباره تاریخ، حماسه و جغرافیای باستانی ایران)، ترجمه شهرام جلیلیان، تهران: توس.
18
دلبری، شهرزاد(1396)، «فعالیتهای تجاری مکران در امتداد جاده ادویه»، فصلنامه مطالعات خلیجفارس، شماره 9، ص 27-37.
19
دولافوز، ث.ف(1316)، تاریخ هند، ترجمه محمد تقی فخر داعی گیلانی، تهران: چاپخانه مجلس.
20
رامهرمزی، بزرگ بن شهریار (1348)، عجایب الهند، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
21
شفیعی، ناهید و دیگران(1397)، تأثیر رقابتهای تجاری فاطمیان و عباسیان بر گرایش عشایر قفص جنوب کرمان به اسماعیلیه فاطمی، مطالعات تاریخ اسلام، شماره 39، ص 51-75.
22
دینوری، ابوحنیفه(1371)، اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدی دامغانی، تهران: نشر نی.
23
طبری، محمد بن جریر(1387)، تاریخ الامم و الملوک، تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: روائع الثرات العربی.
24
قزوینی، زکریا بن محمد(1373)، آثار البلاد و اخبار العباد، تهران: امیرکبیر.
25
قمر، محمود احمد محمد(1396)، جایگاه بحرین در دریانوردی و تجارت دریایی (از صدر اسلام تا سقوط خلافت عباسی)، ترجمه نعمتالله مقصودی، غلامرضا زائری، تهران: انتشارات گیوا.
26
کرمانی، افضل الدین ابوحامد(1373)، سلجوقیان و غز در کرمان، تصحیح محمدابراهیم باستانی پاریزی، تهران: کورش.
27
کوفی، علی بن حامد(1384)، فتحنامه سند (چچ نامه)، تصحیح داود پوته و عمر بن محمد، تهران: اساطیر.
28
مسکویه، احمد بن علی(1376)، تجارب الامم، ترجمه ابوالقاسم امامی و علینقی منزوی، تهران: توس، 1376.
29
مسعودی، علی بن الحسین (1374)، مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
30
میراحمدی، مریم(1369)، «جزیره هرموز در متون جغرافیایی و تاریخی قدیم»، تحقیقات جغرافیایی، شماره 17، ص 101-123.
31
مهر آفرین، رضا، موسوی حاجی، رسول(1388)، «عبور از گدروزیا»، فصلنامه پژوهشهای تاریخی، شماره 3، ص 55-66.
32
وثوقی، محمدباقر، صفت گل، منصور(1395)، اطلس تاریخ بنادر و دریانوردی ایران، به اهتمام محمدباقر وثوقی و منصور صفتگل، تهران: سازمان بنادر و دریانوردی.
33
ویلکنسون، جون(1998)، صحار تاریخ و حضاره، عمان: الطبعه الثانیه.
34
هولت، پی. ام، لمبتون، ان، لوئیس، برنارد (1383)، تاریخ اسلام کمبریج، ترجمه تیمور قادری، تهران: امیرکبیر.
35
یعقوبی، احمد بن یعقوب(1408)، کتاب البلدان، بیروت: دارالتراث العربی.
36
یعقوبی، احمد بن یعقوب ، تاریخ یعقوبی(1382)، ترجمه ابراهیم آیتی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
37
حدود العالم من المشرق الى المغرب، (1423ه.ق). مصحح یوسف الهادی، قاهره: دار الثقافیه للنشر.
38
دانشنامه خلیجفارس(1394)، جلد اول، تهران: بنیاد دانشنامه نگاری.
39
تاریخ شاهی (2535)، تحقیق و تصحیح محمدابراهیم باستانی، تهران: بنیاد فرهنگ.
40
تاریخ سیستان (1366)، تصحیح ملکالشعرا بهار، تهران: پدیده خاور.
41
ندوی، سلیمان(1366)، روابط بازرگانی هند و عرب، نشریه تحتیقات اسلامی، شماره 4، ص 40-70.
42
ORIGINAL_ARTICLE
اهداف و پیامدهای تغییر ساختار بودجه در نخستین دوره مجلس شورای ملی( 1285 -1287 )
یکی از اهداف مهم انقلاب مشروطه، تغییر و بهبود نظام مالی حکومت قاجار بود. با انقلاب مشروطه، مجلس شورای ملی به عنوان نهادی نو ظهور در تشکیلات اداری ایران، در راس تحولات مالی حکومت قرار گرفت. این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش است که اهداف و چالش های مجلس اول شورای ملی در تغییر و تحول نظام بودجه نویسی چه بود و چه نتایج و پیامدهایی داشت. بودجه متمرکز و متوازن هدف اصلی مجلس بود و در راستای آن؛ افزایش درآمد، کاهش مخارج دربار و دولت در دستور کار قرار گرفت. بنابراین مجلس، جهت افزایش درآمد؛ «تیول داری» و «تسعیر جنس» را لغو کرد و مالیات «تفاوت عمل» را جزو مالیات اصلی قرار داد اما چون زمینه ی ساختاری آن آماده نبود نتایج مثبتی به دنبال نداشت. همچنین تاسیس بانک ملی با هدف جلوگیری از استقراض خارجی و جبران کسری بودجه مطرح شد اما چون دولت در تشکیل آن ناکام بود بار دیگر زمینه وام خارجی در دولت های بعدی را به وجود آمد. هر چند مجموعه این برنامه ها با هدف تعادل بودجه رخ داد اما نتوانست روند کاهشی درآمد که از اواخر دوره ی ناصری آغاز و در دوره مظفری همچنان ادامه پیدا کرده بود را متوقف کند، بلکه با سرعت بیشتری ادامه پیدا کرد و کسری بودجه بیشتری را پدید آورد. به این ترتیب اهداف و برنامه مجلس اول به علت عدم آشنایی دولت و مجلس با روش های قدیم و نوین مالی، وجود کابینه های متزلزل و نارضایتی مردم با تحول مثبتی روبرو نشد. روش تهیه و گردآوری تحقیق، اسنادی و کتابخانه ای است و نوع تحقیق تبیینی - تحلیلی است.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_6404_d064cec06b208adcc2b73fcb7db4f5ad.pdf
2021-05-14
51
72
10.30465/sehs.2021.33599.1649
بودجه
مجلس اول شورای ملی
مشروطه
قاجار
مالیات
حسین
احمدی رهبریان
hossein_rahbarian@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری تاریخ ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
AUTHOR
مقصود علی
صادقی گندمانی
m_sadeghi@modares.ac.ir
2
دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
کتابچه جمع و خرج خمسه و طارم علیا، تهران :کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی 14262 .
1
کتابجه دستورالعمل خالصجات آذربایجان، تهران:کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی 14218 .
2
جمع و خرج آذربایجان سال 1267 ق، قم :کتابخانه حضرت آیت الله بروجردی ، شماره اموال 167 .
3
کتابچه جمع خرج آذربایجان 1315 ق، قم :کتابخانه حضرت آیت الله بروجردی، شماره ثبت اموال 1618 .
4
کتابچه دستورالعمل جمع و خرج آذربایجان 1327، تهران: کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. شماره بازیابی،14153/2
5
کتابچه دستورالعمل جمع و خرج گیلان سال 1311 ق. تهران: کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی: 1083 س.
6
کتابچه جمع و خرج گیلان 1328 ق، تهران: کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی 13744.
7
کتابچه جمع و خرج گروس و کرانی، تهران: کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی 14266 .
8
کتابچه جمع و خرج عربستان سال 1302ق ، تهران: کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ، شماره بازیابی 953 س .
9
کتابچه جمع و خرج عربستان سال 1299 ق ، تهران: کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ، شماره بازیابی 951 س.
10
کتابچه جمع و خرج عربستان سال 1322 تا 1327ق. تهران: کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ، شماره بازیابی 431س.
11
کتابچه جمع و خرج کاشان سال 1317 ق، تهران: کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی 1093 س.
12
1393.04.05642/000 کتابچه دستورالعمل کاشان سال 1323 ق، تهران ، کتابخانه و موزه ملی ملک، شماره بازیابی
13
جمع و خرج مالیات قزوین، تهران : کتابخانه مجلس شورای اسلامی ، شماره بازیابی 1311 س .
14
کتابچه جمع و خرج بوشهر ، تهران : کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی 967 س .
15
کتابچه جمع و خرج ابرقو و جرقویه ، تهران : کتابخانه مجلس شورای اسلامی شماره بازیابی 86/1155 .
16
کتابچه جمع و خرج مرند ، تهران : 1323کتابخانه مجلس شورای اسلامی ، 1082 س .
17
کتابچه جمع و خرج سمیرم و نجف آباد ، تهران : کتابخانه مجلس شورای اسلامی شماره بازیابی 1155/98 .
18
کتابچه جمع و خرج قراچه داغ 1322 تهران : کتابخانه مجلس شورای اسلامی شماره بازیابی 5404 .
19
کتابچه جمع و خرج فریدن 1308 ق، تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی ، شماره بازیابی 976س .
20
جمع و خرج حساب کردستان 1301 ق ، تهران : کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی 58/1155 س.
21
آدمیت، فریدون، ( بی تا) مجلس اول و بحران آزادی، تهران : انتشارات روشنگران.
22
آدمیت، فریدون،( 1353 ) فکر دمکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران، نشر پیام .
23
احتشام السلطنه، محمود، خاطرات احتشام السلطنه، ( 1366 ) به کوشش محمد مهدی موسوی ، انتشارات زوار .
24
اعتماد السلطنه ، محمد حسن،( 1356) روزنامه خاطرات اعتماد السلطنه، به کوشش ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
25
اوبن، اوژن،( 1362) ایران امروز؛1906-1907،ایران و بین النهرین،ترجمه علی اصغر سعیدی، تهران: کتابفروشی زوار.
26
پورآرین، فواد، ( 1385) انقلاب فراموش شده ، دولت های عصر مشروطه تا کودتای 1299 ، تهران: چاپار.
27
تقی زاده ، سید حسن ( 1390 ) مقالات تقی زاده ، ج 8 ، به کوشش مصطفی نوری و رضا آذری شهرضایی، تهران: توس .
28
جمالزاده، محمد علی،( 1376 ) گنج شایگان، تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار .
29
دولت آبادی، یحیی ،( 1361 ) حیات یحیی، ج 2 ، تهران : انتشارات عطار.
30
رضوی، محمد نواب، ( 1388 ) خاطرات وکیل التولیه، ج2 ، به کوشش علی اکبر تشکری بافقی، تهران: سخن .
31
شاپوریان، عنایت الله،( 1350) بیست و پنج سده مالیات، تهران: بی جا.
32
عزیز السلطان، ( 1376 ) روزنامه خاطرات ملیجک ثانی، ج 1 ، به کوشش محسن میرزایی، تهران : زریاب.
33
عیسوی، چارلز،( 1388) تاریخ اقتصادی ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران : گسترده.
34
عین السلطنه، قهرمان میرزا،( 1378 ) روزنامه خاطرات عین السلطنه ( قهرمان میرزا سالور) ج3 ، به کوشش مسعود سالور، ایرج افشار.
35
کاتوزیان، محمد علی،( 1385) اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی، کامبیز عزیزی، تهران نشر مرکز.
36
کاساکوفسکی، ولادیمیر، ( 1355 ) خاطرات کاساکوفسکی، ترجمه عباسقلی حلی ، تهران : امیرکبیر.
37
کرزن ،جرج،( 1373 ) ایران و قضیه ایران، ج 2، ترجمه غلامعلی مازندرانی، تهران : علمی و فرهنگی.
38
کرمانی ، مجدالاسلام کرمانی،( 1356 ) تاریخ انحطاط مجلس، اصفهان، دانشگاه اصفهان .
39
لمبتون،ا .ک س، ( 1362 ) مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: علمی و فرهنگی.
40
لمبتون،ا .ک س، ( 1375 ) ایران عصر قاجار، ترجمه سیمین فصیحی، تهران:جاودان خرد.
41
مستوفی، عبدالله،( 1386 ) شرح زندگانی من : تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه ، ج 2، تهران: هرمس .
42
مصدق، محمد، ( 1358) خاطرات و تاملات دکتر محمد مصدق، به کوشش ایرج افشار، تهران :انتشارات علمی.
43
ملک المورخین، عبدالحسین خان،( 1386) مرات الوقایع مظفری، ج1 و 2،تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: میراث مکتوب.
44
ملک زاده ، مهدی،( 1373 )، تاریخ انقلاب مشروطیت ،، جلد 6 و 7 . تهران : علمی.
45
یکتایی، مجید،( 1340) تاریخ دارایی ایران، تهران: پیروز.
46
روزنامه ستاره ایران( 1300)ش 14.
47
روزنامه صبح صادق(1285)ش 49 .
48
روزنامه مجلس( 1285) ش 57
49
صورت مذاکرات مجلس اول شورای ملی، سایت کتابخانه و موزه و اسناد مجلس شورای اسلامی، https://www.ical.ir/
50
صورت مذاکرات مجلس سوم شورای ملی، سایت کتابخانه و موزه و اسناد مجلس شورای اسلامی، https://www.ical.ir/
51
صورت مذاکرات مجلس پنجم شورای ملی پنجم، سایت کتابخانه و موزه و اسناد مجلس شورای اسلامی، https://www.ical.ir/
52
ططری، علی؛ یزدانی، سهراب، ( 1391 ) اداره ی مالی و بودجه مجلس اول شورای ملی، پژوهش های علوم تاریخی ، دوره 4 ، شماره 2 .
53
علم، محمدرضا؛ کاظمی ، سجاد، ( 1396 ) تاثیر انقلاب مشروطه بر زمین داری، پژوهش های تاریخی، ش 1 .
54
ORIGINAL_ARTICLE
نقش نهادهای بهرهکش و چرخه رذیلت در کاستی های فرآیند توسعه در ایران (1304- 1320)
ایران در دهههای 1300 و 1310 شمسی شاهد شکلگیری مراحلی از توسعه و رشد فرآیندهای آن بود. اشغال ایران در شهریور 1320 و سقوط دولت رضاشاه و سپس تبعید وی باعث شد تا عامل خارجی بهعنوان اصلیترین مانع و عامل ناتمام ماندن برنامههای توسعه این دوران برجسته و از عوامل داخلی که در بطن سیاستها و روشهای حاکم وجود داشت، غفلت شود. هدف مقاله حاضر گشودن دریچه جدیدی با بهرهگیری از دو مفهوم نهادهای بهرهکش و چرخه رذیلت از دارون عجم اوغلو و جیمز رابینسون به دلایل و عوامل درونزایی است که فرآیند توسعه را با اخلال همراه کرده و نارضایتی عمومی را از دولت توسعهگرا رضاشاه ایجاد کرد. ازاینرو، پرسش اصلی مقاله این است: فرآیند توسعه در ایرانِ دوره رضاشاه تحت چه شرایطی آغاز شد و کاستیهای این فرآیند چه بوده است؟ کامیابی، ارتقای کارآمدی و تداوم فرآیند توسعه مستلزم رشد نهادهای فراگیر و وجود چرخه فضیلت و ناکامی توسعه حاصل نهادهای بهرهکش و چرخه رذیلت است. در حکومت پهلوی اول، گامهایی در مسیر توسعه برداشته شد اما این فرآیند تحت تأثیر شکلگیری نهادهای بهرهکش و چرخه رذیلت با اختلال روبهرو شد و به نارضایتی جامعه منجر شد. یکی از ابعاد این نارضایتی را می توان عدم حمایت نیروهای اجتماعی از دولت به هنگام اشغال ایران در جنگ جهانی دوم دانست. روش این مقاله، تاریخی- تبیینی بود و دادههای آن از طریق مطالعات کتابخانهای- اسنادی گردآوری شده است
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_6254_191ae15e85791b35df748b9351dc3ff7.pdf
2021-02-19
75
106
10.30465/sehs.2021.32912.1633
پهلوی اول
دولت توسعهگرا
استقلال دولت
نهادهای بهرهکش
چرخه رذیلت
رضا
سرحدی
reza.sarhaddighahri@mail.um.ac.ir
1
دانشجوی دکتری علوم سیاسی (گرایش مسائل ایران) ،دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد، ایران
LEAD_AUTHOR
وحید
سینائی
sinaee@um.ac.ir
2
دانشیار گروه علوم سیاسی ، دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد، ایران
AUTHOR
اتابکی، تورج (1396)، تجدد آمرانه: جامعه و دولت در عصر رضاشاه، ترجمه مهدی حقیقتخواه، چ5، تهران: ققنوس.
1
اکبری، محمدعلی (1384)، تبارشناسی هویت جدید ایرانی (عصر قاجاریه و پهلوی اول)، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
2
الگار، حامد (1369)، دین و دولت در ایران: نقش عالمان در دوره قاجار، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: انتشارات توس.
3
امینی، علیرضا و حبیب ا... ابوالحسن شیرازی (1385)، تحولات سیاسی اجتماعی ایران از قاجاریه تا استقرار رضاشاه، ج 2، تهران: قومس.
4
انتظام، نصرالله (1378)، خاطرات نصرالله انتظام؛ شهریور 1320 از دیدگاه دربار، به کوشش محمدرضا عباسی و بهروز طیرانی، چ 3، تهران: انتشارات سازمان اسناد ملی.
5
آبراهامیان، یرواند (1384)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمدابراهیم فتاحی ولیلایی، چ 11، تهران: نشر نی.
6
آکسورتی، مایکل (1394)، امپراتوری اندیشه، ترجمه شهربانو صارمی، تهران: انتشارات ققنوس.
7
آوری، پیتر (بیتا)، تاریخ معاصر ایران: از تأسیس سلسله پهلوی تا کودتای 28 مرداد 1332، ج 2، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران: موسسه انتشارات عطایی.
8
بازرگان، مهدی (1377)، خاطرات بازرگان: شصت سال خدمت و مقاومت، ج 1، چ 2، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
9
بروجردی، مهرزاد (1389)، تراشیدم، پرستیدم، شکستم؛ گفتارهایی در سیاست و هویت ایرانی، تهران: انتشارات نگاه معاصر.
10
تقی زاده، سید حسن (1368)، زندگی طوفانی (خاطرات سید حسن تقی زاده)، تهران: انتشارات علمی.
11
حافظ نیا، محمدرضا (1387)، مقدمهای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چ 15، تهران: سمت.
12
حامدی، زهرا (1392)، «آسیبشناسی تدوین کتب و مسائل آموزشی درس تاریخ در دورهی رضاشاه»، مطالعات تاریخ فرهنگی، ش 17.
13
دلفروز، محمدتقی (1393)، دولت و توسعه اقتصادی: اقتصاد سیاسی توسعه در ایران و دولتهای توسعهگرا، تهران: آگاه.
14
ذاکر حسین، عبدالرحیم (1375)، مطبوعات سیاسی ایران در عصر مشروطیت، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
15
رشید یاسمی، غلامرضا (1309)، تاریخ ایران برای تدریس در سال پنجم و ششمین ابتدایی، چ 5، تهران: وزارت معارف.
16
رشید یاسمی، غلامرضا و دیگران (1349)، تاریخ برای سال اول دبیرستانها، تهران: شرکت سهامی طبع و نشر کتابهای درسی ایران.
17
سردار بهادر، جعفرقلی خان (1392)، خاطرات سردار اسعد بختیاری، به کوشش ایرج افشار، چ 3، تهران: انتشارات اساطیر.
18
سعیدی، علیاصغر و شیرینکام، فریدون (1384)، موقعیت تجار و صاحبان صنایع در دوره پهلوی (سرمایهداری خانوادگی خاندان لاجوردی)، تهران: انتشارات گام نو.
19
سینائی، وحید (1396)، دولت مطلقه، نظامیان و سیاست در ایران، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
20
شهابی، هوشنگ و لینز، خوان (1380)، نظامهای سلطانی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
21
صالحی، نصرالله (1380)، تبیین تاریخی چیست؟ (مروری بر کتاب «فلسفه تاریخ، روش شناسی و تاریخنگاری»، کتاب ماه و تاریخ و جغرافیا، ش 48.
22
صبوری، منوچهر (1380)، بوروکراسی مدرن ایران، تهران: انتشارات سخن.
23
صدیق، عیسی (1397)، ایران مدرن و نظام آموزشی آن، ترجمه علی نجات غلامی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
24
عاقلی، باقر (1369)، داور و عدلیه، تهران: انتشارات علمی.
25
عاقلی، باقر (1371)، خاطرات یک نخستوزیر (احمد متین دفتری)، چ 2، تهران: انتشارات علمی.
26
عجم اوغلو، دارون، رابینسون، جیمز ای (1394)، ریشه های اقتصادی دیکتاتوری و دموکراسی، ترجمه جعفر خیرخواهان و علی سرزعیم، چ 2 ، تهران: انتشارات کویر.
27
عجم اوغلو، دارون، رابینسون، جیمز ای (1395)، چرا کشورها شکست می خورند: سرچشمه های قدرت، فقر و غنای کشور، ترجمه پویا جبل عاملی و محمدرضا فرهادی پور، چ 2 ، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.
28
عیسوی، چالز (1362)، تاریخ اقتصادی ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران: نشر گستره.
29
غنی نژاد، موسی (1395)، اقتصاد و دولت در ایران، تهران: اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران.
30
فرخ، کاوه (1397)، ایران در جنگ: از چالدران تا جنگ تحمیلی، ترجمه شهربانو صارمی، تهران: ققنوس.
31
فروغی، محمدعلی (1389)، سیاستنامه ذکاء الملک، مقالهها، نامهها و سخنرانیهای سیاسی محمدعلی فروغی، به اهتمام ایرج افشار و هرمز همایون پور، تهران: کتاب روشن.
32
قاسمی، سید فرید (1388)، سیر تاریخی مجموعه قوانین مطبوعاتی ایران، تهران: انتشارات امرود.
33
کاتوزیان، همایون (1394)، ایرانیان؛ دوران باستان تا دورهی معاصر، ترجمه حسین شهیدی، چ 8، تهران: انتشارات مرکز.
34
کارشناس، مسعود (1382)، نفت و دولت و صنعتی شدن، ترجمه علیاصغر سعیدی و یوسف حاجی عبدالوهاب، تهران: گام نو.
35
کرونین، استفانی (1383)، رضاشاه و شکلگیری ایران نوین: دولت و جامعه در زمان رضاشاه، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران: جامی.
36
لفت ویچ، آدریان (1385)، دولتهای توسعهگرا "پیرامون اهمیت سیاست در توسعه"، ترجمه جواد افشار کهن، مشهد: انتشارات مرندیز.
37
لفت ویچ، آدریان (1389)، دموکراسی و توسعه، ترجمه احمد علیقلیان و افشین خاکباز، چ 3، تهران: انتشارات طرح نو.
38
لیتل، دانیل (1388)، تبیین در علوم اجتماعی، ترجمه عبدالکریم سروش، چ 4، تهران: صراط.
39
مجله اطاق تجارت (1309)، ش 17.
40
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی (1392)، 24 دوره متون مشروح مذاکرات (نگارش سوم)، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی: شرکت پارس آذرخش.
41
مکی، حسین (1362)، تاریخ بیستساله ایران، ج 5، تهران: نشر ناشر.
42
مکی، حسین (1362)، تاریخ بیستساله ایران، ج 6، تهران: نشر ناشر.
43
موثقی، احمد (1393)، «ناسیونالیسم، دولت و توسعه»، سیاست (دانشگاه تربیت مدرس)، ش 3.
44
میرزا صالح، غلامحسین (1372)، رضاشاه: خاطرات سلیمان بهبودی، تهران: طرح نو.
45
میلانی، عباس (1392)، نگاهی به شاه، تورنتو: پرشین سیرکل.
46
نورث، داگلاس سیسیل (1377)، نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمه محمدرضا معینی، تهران: سازمان برنامهوبودجه.
47
نورث، داگلاس سیسیل (1379)، ساختار و دگرگونی در تاریخ اقتصادی، ترجمه غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: نشر نی.
48
نورث، داگلاس سیسیل، والیس، جان جوزف، وینگاست، باری آر (1396)، خشونت و نظمهای اجتماعی: چارچوب مفهومی برای تفسیر تاریخ ثبتشده بشر، ترجمه جعفر خیرخواهان و رضا مجید زاده، تهران: انتشارات روزنه.
49
هدایت، مهدی قلی (مخبر السلطنه) (1375)، خاطرات و خطرات، نوشتهای از تاریخ شش پادشاه و گوشهای از دوره زندگانی من، چ 4، تهران: انتشارات زوار.
50
Leftwich, A (1995). “Bringing politics back in: towards a model of the developmental state”, journal of development studies, vol. 31, no 3. 400- 427.
51
Vejdani, farzin (2015), Making history in Iran: education, nationalism, and print culture, Stanford University Press.
52
ORIGINAL_ARTICLE
خلفای راشدین در گفتار صوفیانه و تاریخ اجتماعی ایران دوره میانه: الگوی عارفانه برای همگرایی اجتماعی در جامعه اسلامی
اواخر قرن پنجم هجری در تاریخ خراسان با حضور مشایخ بزرگ صوفیه در جامعه اسلامی، شکلگیری ادبیات تمثیلی صوفیانه، طریقتهای صوفیانه و برآمدن نهاد اجتماعی خانقاه گسترش یافت. در عین حال که در این دوران، منازعات فرقه ای اهل سنت و شیعی با ادبیات حدیثی و جدلی نیز درباره اصول و فروع دین و مذهب به خصوص مساله امامت و افضلیت خلفای راشدین در این ناحیه گسترده شده بود. مسئله مقاله این است که با توجه به مبانی فکری عرفان اسلامی و سبک بیان تمثیلی ادبیات صوفیانه، صوفیان فارسی نویس خراسان که عامه جامعه را مخاطب قرار میدادند چه تصویر و مضامینی درباره شخصیت خلفای راشدین در ادبیات تمثیلی صوفیانه از تاریخ مقدس ایمان اسلامی ارایه میکردند که همسازگرایی اجتماعی را در میان گروههای اخوان صوفی ورای تفاوتهای محلی و عقیدتی دوام میبخشید؛ یافتههای مقاله نشان میدهد با توجه به اینکه تصوف و عرفان داعیه دار وحدت، محبت، برادری و برابری بودهاند، در ادبیات صوفیانه با ارایه سبک تمثیلی به زبان فارسی از تاریخ قدسیِ ایمان اسلامی و با عنایت به کارکرد عاطفی زبان درباره معنای افکار و عملکرد خلفای اربعه در تاریخ صدر اسلام، مقام خلفای راشدین در راستای همطرازی معنوی در مقامات عرفانی به شکلی وحدت گرایانه تعریف میشد.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_6255_3d151fc5d9a83ed055caa0b7ed19bf3d.pdf
2021-02-19
109
136
10.30465/sehs.2021.33231.1643
تصوف
تاریخ اجتماعی
ایران دوران میانه
ادبیات عرفانی
محمدرضا
سعیدی
rezaday49@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
AUTHOR
زهیر
صیامیان گرجی
zohairsiamian@gmail.com
2
استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
سینا
فروزش
s_forouzesh@srbiau.ac.ir
3
استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
AUTHOR
آرکون، محمد(1395). انسانگرایی در تفکر اسلامی. ترجمه احسان موسوی خلخالی. تهران: طرح نقد.
1
آذرنوش، آذرتاش (۱۳۸۷). چالش میان فارسی و عربی. نشر نی.
2
ابراهیمی مهر، عباسعلی (1396). جلوه های تعالیم حکمی و اخلاقی اهل بیت (ع) در متون عرفانی ادب فارسی (تا پایان قرن ششم)، فصلنامه علمی- ترویجی بهارستان سخن، سال چهاردهم، شماره 37 .
3
ابن ابی یعلی، محمد (1350). طبقات الحنابله. تصحیح احمدعبید. دمشق: المکتبه العربیه.
4
ابن جوزی، عبدالرحمن 1417، المنتظم فی التاریخ الملوک و الامم، تحقیق محمد مصطفی عبدالقادر. بیروت، دارلکتب العلمیه.
5
ابن جوزی، ابوالفرج (۱۳۶۷). تلبیس ابلیس. ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
6
ابن حنبل، احمد بن محمد (۱۴۱۶ ق). مسند الإمام أحمد بن حنبل. بیروت.
7
ابن طیب (۱۳۹۲). اسلام متصوفان، ترجمه کبری روشنفکر. تهران: کتاب توت.
8
ابن عمرانی، محمد (۱۴۲۱ ق). الانباء فی التاریخ الخلفاء. به کوشش قاسم سامرایی. قاهره.
9
ابن کثیر، أبوالفداء(1407). البدایه و النهایه. بیروت: دارالفکر.
10
ابن ماجه، حافظ ابوعبدالله محمد (۱۴۱۸ ق). سنن ابن ماجة. بیروت.
11
ابن وهب، اسحاق بن ابراهیم (۱۳۸۶ ق). البرهان فی وجوه البیان. به کوشش احمد مطلوب و خدیجه الحدیثی. بغداد.
12
اصغری، پروین و دیگران (1396). بررسی عملکرد متکلمان شیعه امامی در مواجهه با چالش تقریب مذاهب در عصر سلجوقی، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهراء، سال 27، دوره جدید، ش 33، بهار 1396.
13
الیاده، میرچا (۱۳۹۴). رساله در تاریخ ادیان. ترجمه جلال ستاری. سروش.
14
انصاری، خواجه عبدالله (1352). مجموعه رسائل. به کوشش محمد شیروانی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
15
همو (۱۳۹۶). طبقات الصوفیه. به کوشش محمدسرور مولائی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
16
انصاری، قاسم (۱۳۸۲). مبانی عرفان و تصوف. تهران: نشر طهوری.
17
امینی، نوروز (1387). روایات اهلبیت (ع) در منـابع اهـل سـنت، نشـریه علـوم حـدیث، دوره 13، شماره 1(47)، .184 -146.
18
ایزوتسو، توشیهیکو (۱۳۸۰). مفهوم ایمان در کلام اسلامی. ترجمه زهرا پورسینا. سروش.
19
برتلس، ادوارد (۱۳۸۱). تصوف و ادبیات تصوف. ترجمه سیروس ایزدی. تهران: امیرکبیر.
20
بی­من، ویلیام (1395). زبان، منزلت و قدرت در ایران. ترجمه رضا مقدم کیا. تهران: نشر نی.
21
پاکتچی، احمد (۱۳۹1). جریانهای تصوف در آسیای مرکزی. قم: انتشارات بینالمللی الهدی.
22
پورجوادی، نصرالله (1364). زندگی و آثار شیخ ابوالحسن بستی. تهران: موسسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
23
جابری، محمد عابد (۱۳۸۱). جدال کلام، عرفان و فلسفه. ترجمه رضا شیرازی. تهران: نشر یادآوران.
24
حلاق، وائل (۱۳۸۶). تاریخ تئوریهای حقوقی اسلامی. ترجمه محمد راسخ. تهران: نشر نی.
25
خانقاهی، ابونصر طاهربن محمد (1374). گزیده در اخلاق و تصوف. به کوشش ایرج افشار. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
26
خرقانی، علیبن احمد (۱۳۸۹). نور العلوم: کتابی یکتا از عارف بیهمتا شیخ ابوالحسن خرقانی همراه با شرح احوال و آثار و افکار او. به کوشش عبدالرفیع حقیقت. تهران: نشر بهجت.
27
خطیب بغدادى، ابوبکر احمد بن على (1407). تاریخ بغداد أو مدینه السلام. بیروت: دارالکتبالعلمیه.
28
دارمی، عبداللّه (1434). مسند. بیروت: دار البشائر.
29
زرینکوب، عبدالحسین (۱۳79). جستجو در تصوف. تهران: انتشارات امیرکبیر
30
همو. (1390). تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن. ترجمه دکتر مجدالدین کیونی، تهران: سخن.
31
همو. (1356). ارزش میراث صوفیه، تهران: امیرکبیر.
32
ستاری، جلال (۱۳۷۴). عشق صوفیانه. تهران: نشر مرکز.
33
سزگین، فواد (1387). تاریخ نگارش­های عربی. مترجم موسسه نشر فهرستگان. تهران: طبع و نشر.
34
سلیمان حشمت، رضا (۱۳۸۸). تاریخ و جغرافیای تصوف: مستشرقان و تصوف. تهران: نشر مرجع.
35
سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر (۱۴۱۷). تاریخ الخلفاء. بیروت.
36
شاخت، یوزف (۱۳۸۸). دیباچهای بر فقه اسلامی. ترجمه اسدالله نوری. تهران: نشر هرمس.
37
شفیعی کدکنی، محمدرضا (۱۳۷۴). تصوف اسلامی و رابطۀ انسان و خدا. تهران: سخن.
38
همو(۱۳۸۵). مجموعه میراث عرفانی ایران، چشیدن طعم وقت (ابوالسعید ابوالخیر). تهران: نشر سخن.
39
همو(۱۳۸۶). قلندریه در تاریخ: دگردیسیهای یک ایدئولوژی. تهران: نشر سخن.
40
همو(۱۳۸۸). مجموعه میراث عرفانی ایران، دفتر روشنایی (بایزید بسطامی). تهران: نشر سخن.
41
همو(۱۳۹۲). زبان شعر در نثر صوفیه. تهران: نشر سخن.
42
شووان، فریتیوف (۱۳۸۱). گوهر و صدف عرفان اسلامی. ترجمه مینو حجت. تهران: سهرودی.
43
شیبی، مصطفی کامل (۱۳۵۹). همبستگی میان تشیع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجری، به کوشش علیرضا ذکاوتی قراگزلو. تهران: امیرکبیر.
44
شیمل، آنه ماری (1391). ابعاد عرفانی اسلام. ترجمه عبدالرحیم گواهی. تهران: مشر فرهنگ اسلامی.
45
صفی، امید (۱۳۸۹). سیاست/دانش در جهان اسلام، ترجمه مجتبی فاضل.، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
46
عمری، اکرم (۱۴۳۰ ق). عصر الخلفاء الراشده محاوله لنقد الروایه التاریخه وفق منهج المحدثین. ریاض.
47
غزالی، امام محمد. (1380و1361). کیمیای سعادت. به کوشش حسین خدیو جم. تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
48
غنی، قاسم (۱۳۶۶). بحثی در تصوف. تهران: زوار.
49
فاخوری، حنا؛ جر، خلیل (۱۳۷۳). تاریخ فلسفه در جهان اسلام. تهران: نشر علمی فرهنگی.
50
فخری، ماجد (۱۳۸۸). سیر فلسفه در جهان اسلام. زیر نظر نصرالله پورجوادی. تهران: نشر مرکز دانشگاهی.
51
فدایی مهربانی، مهدی (۱۳۸۸). پیدایی اندیشه سیاسی عرفانی درایران، از عزیز نسفی تا صدرالدین شیرازی. تهران: نشر نی.
52
فیرحی، داود (۱۳۹۷). قدرت دانش و مشروعیت در اسلام. تهران: نی.
53
قزوینی رازی، عبدالجلیل (1358). النقض. تصحیح سید جلالدین محدث ارموی. تهران: انجمن آثار ملی.
54
قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1374). رساله قشیریه. ترجمه ابوعلی حسن ابن احمد عثمانی، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: شرکت علمی و فرهنگی.
55
همو. (1391). رساله قشیریه. ترجمه ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، تهران: زوّار.
56
کاهن، کلود (۱۳۸۲). «قبایل، شهرها و سازمانبندی اجتماعی». تاریخ ایران کیمبریج. ۴: از ظهور اسلام تا آمدن دولت سلجوقیان. ترجمه حسن انوشه. تهران: امیرکبیر.
57
کربن، هانری (۱۳۹9). تاریخ فلسفه اسلامی. ترجمه جواد طباطبایی. تهران: مینوی خرد.
58
کرون، پاتریشیا (۱۳۹۴). تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام. ترجمه مسعود جعفری. تهران: نشر سخن.
59
کسائی، نورالله، (1363). مدارس نظامیه و تأثیرات علمی و اجتماعی آن. تهران: بینا
60
کیانینژاد، زینالدین (۱۳۶۶). سیر عرفان در اسلام. تهران: اشراقی.
61
گلدزیهر، ایگناتس(1383). گرایش­های تفسیری در میان مسلمانان. ترجمه سید ناصر طباطبایی. تهران: ققنوس.
62
لاپیدوس، آیراماروین (۱۳۹۴). تاریخ جوامع اسلامی. ترجمه علی بخیتاریزاده. تهران: نشر اطلاعات.
63
لینگز، مارتین (۱۳۷۸). عرفان اسلامی چیست؟. ترجمه فروزان راسخی. تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی
64
مادلونگ، ویلفرد (۱۳75). مکتب­ها و فرقه­های اسلامی در سده­های میانه. ترجمه جواد قاسمی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
65
متز، آدام (۱۳۹۴). تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، یا، رنسانس اسلامی. ترجمه علی ذکاوتی قراگزلو. تهران: امیرکبیر.
66
مستملی بخاری، ابوابراهیم اسمعیل محمد (1363). شرح التعرف لمذهب التصوف. تصحیح محمد روشن. تهران: اساطیر.
67
مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین(1409). مروج الذهب و معادن الجوهر. تحقیق اسعد داغر. قم: دارالهجره، چاپ دوم.
68
مقدسی، ابوعبدالله محمد (1362). احسن التقاسیم فی معرفه القالیم . ترجمه علینقی منزوی. تهران: علمی.
69
مک رایلد و تیلور(1397). نظریۀ اجتماعی و تاریخ اجتماعی. ترجمه کحمد غفوری. تهران: سمت.
70
مهرآوران، محمود (1389). سـیما و سـیرة علـی و اهـل بیـت (ع) در کشـف المحجـوب هجـویری، پژوهشنامه علمی- پژوهشی علوی، سال اول پاییز و زمستان 1389 ،شماره .2
71
نامعلوم (1354). منتخب رونق المجالس و بستان العارفین و تحفه المریدین. تصحیح دکتر احمد علی رجایی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
72
نصر، سید حسین (۱۳۸۸). گلشن حقیقت، ترجمه انشاءالله رحمتی. تهران: نشر صوفیا.
73
همو (۱۳۹۳). جلوه­های معنویت در جهان اسلام. ترجمه فاطمه شاه­حسینی. تهران: دانشگاه ادیان و مذاهب.
74
نفیسی، سعید (۱۳۴۳). سرچشمه تصوف در ایران. تهران: چاپخانه اتحاد.
75
نویا، پل(1373). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی. ترجمه اسماعیل سعادت. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
76
نیکلسون، رینولد (۱۳۷۴). تصوف اسلامی و رابطه انسان و خدا. ترجمه محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: نشر سخن.
77
واده، ژان کلود (1372). حدیث عشق در شرق. ترجمه جواد حدیدی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
78
هجویری، علی بن عثمان (۱۳93). کشف المحجوب. با اهتمام قاسم انصاری. تهران: نشر طهوری.
79
هرمانسن، مارشا (۱۳۸۸). تاریخ و جغرافیای تصوف: تصوف در غرب. ترجمه فاطمه رحیمی. تهران: نشر مرجع.
80
همدانی، خواجه یوسف. (1362). رتبه الحیات(ورساله الطیور نجم الدین رازی)، تصحیح دکتر محمد امین ریاحی، تهران: توس.
81
یوسف پور، محمد کاظم (1396). نقد صوفی(بررسی انتقادی تاریخ تصوف با تکیه بر اقوال صوفیان تا قرن هفتم هجری). تهران: روزنه.
82
ORIGINAL_ARTICLE
واردات کالای خارجی و بروز بحران درتولیدات پیشهوری در دوره پهلوی اول
روابط ایران و غرب صنعتی در سده 12ق/ 18م آثار و نتایج گوناگونی درپی داشت؛ از جمله در حوزه اقتصادی، این نتایج کاملا محسوس و قابل توجه بود.از نیمه دوم قرن 13ق، اصناف تولیدی بیشترین تأثیرپذیری را از روابط اقتصادی ایران و غرب داشتند و در روند تدریجی دگرگونی ساختار اقتصاد ایران، از امکان تحول و نوسازی در سازمان و فنآوری تولیدی برخوردار نشدند.در نهایت در دوران پهلوی اول جهتگیری مناسبات اقتصادی و اجتماعی حاکم بر جامعه ایران موجب تغییر معنادار یا زوال تدریجی برخی حوزههای تولید پیشهوری را پدید آورد.در این بررسی چگونگی بروز دگرگونیها در تولید پیشهوری، کنشهای پیشهوران در انطباق یا مقابله با شرایط جدید و در نهایت پیامدهای اقدامات صورت گرفته در عرصه واردات کالا، مورد توجه است. این پژوهش از روش جمعآوری دادهها به شکل کتابخانهای و خاصه آرشیوی سود جسته است و به تحلیل مناسبات تولید پیشهوری و تقابل آن با تولید صنعتی توجه دارد.نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که پیشهوران در برابر وضعیت دشواری که با آن روبهرو شده بودند، راهکارهایی در حوزه سیاستگذاری اقتصادی، کنشهای مقابله جویانه و مقطعی درپیش گرفتند که در نهایت ناکارآمد بود و ورود کالای خارجی همچنان به عنوان یکی از چالشهای پیش روی اصناف تولیدی باقی ماند.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_6268_659d794ba728452646e3a5a0c31aa591.pdf
2021-02-19
139
156
10.30465/sehs.2021.27520.1542
واردات
پهلوی اول
اصناف
صنعتی شدن
زهره
شیرین بخش
zohreh.shirinbakhsh@gmail.com
1
دکتری تاریخ و پژوهشگر بنیاد ایرانشناسی، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
اشرف، احمد و بنوعزیزی، علی (1387)، طبقات اجتماعی دولت و انقلاب در ایران؛ ترجمه سهیلا ترابی فارسانی، چاپ اول، تهران: نیلوفر.
1
اشرف، احمد (1359)، موانع تاریخی رشد سرمایهداری در ایران؛ تهران: زمینه.
2
آفاری، ژانت (1379)، مشروطه ایران؛ ترجمه رضا رضایی، تهران: بیستون.
3
پورشافعی، مجید (1385)، اقتصاد کوچه؛ چاپ اول، تهران: گام نو.
4
پیردیگار، ژان، برنار هورکاد و یان ریشار (1378)، ایران در قرن بیستم؛ تهران: البرز.
5
تحویلدار، میرزا حسین خان ابن محمد ابراهیم؛ (1388)، جغرافیای اصفهان؛ به کوشش الهه تیرا، تهران: اختران.
6
رزاقی، ابراهیم (1381)، اقتصاد ایران؛ تهران: نی.
7
سیف، احمد (1373)، اقتصاد ایران در قرن نوزدهم؛ تهران: چشمه.
8
سیف، احمد (1387)، قرن گمشده؛ تهران: نی.
9
عیسوی، چارلز (1362)، تاریخ اقتصادی ایران؛ ترجمه یعقوب آژند، تهران: گستره.
10
فلور، ویلم (1393)، صنایع کهن در دوره قاجار؛ ترجمه علیرضا بهارلو، تهران: پیکره.
11
فوران، جان (1392)، مقاومت شکننده؛ ترجمه احمد تدین، چاپ چهاردهم، تهران: رسا.
12
فیوضات، ابراهیم (1372)، بررسی تحولات استاد شاگردی در ایران؛ تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
13
فیوضات، ابراهیم (1374)، توسعه صنعتی و موانع آن در ایران؛ تهران: آگه.
14
کاتوزیان، محمد علی همایون (1374)، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی؛ تهران: مرکز.
15
کرزن، جرج ناتانیل، ایران و قضیه ایران (1387)، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی؛ تهران: علمی و فرهنگی.
16
کوزنتسوا، ن.آ (1358)، اوضاع سیاسی و اقتصادی ـ اجتماعی ایران در پایان سده هجدهم تا نیمه نخست سده نوزدهم؛ ترجمه سیروس ایزدی، تهران: بینالملل.
17
کیهان، مسعود (1311)، جغرافیای مفصل ایران؛ تهران: ابن سینا.
18
مختاری اصفهانی، رضا (1380)، اسنادی از انجمنهای بلدی تجار و اصناف 1300-1320ش؛ تهران: خدمات مدیریت و اطلاعرسانی دفتر ریاست جمهوری.
19
مختاری اصفهانی، رضا (1383)، گزارشهای ایالات و ولایات از اوضاع اجتماعی ـ اقتصادی ایران در سال 1310ش؛ تهران: مرکز اسناد ریاست جمهوری.
20
موسائی، میثم (1390)، تجارت خارجی ایران در عهد قاجار و پهلوی؛ تهران: جامعه شناسان.
21
میرجلیلی، حسین و دیگران (1389)، تجارت در جهان اسلام؛ ترجمه موسی احمدیان و دیگران، تهران: کتاب مرجع.
22
نوربخش، مسعود (1381)، تهران به روایت تاریخ؛ جلد چهارم، تهران: علم.
23
یوسفیفر، شهرام (1389)، سرگذشت بازار بزرگ تهران، بازارها و بازارچههای پیرامونی آن در دویست سال اخیر؛ تهران: بنیاد ایران شناسی.
24
ربیعی رودسری، منیژه، جنبش تحریم امتعه خارجی در تاریخ معاصر، مجله تحقیقات اسلامی، ش 1 و 2، بهار و تابستان 1375.
25
غلامی، شهرام، نظام اقتصاد جهانی و صنعتی سازی جایگزین واردات در دوره رضا شاه: اهداف و پیامدها، مجله پژوهشهای علوم تاریخی، ش 1، دوره 6، 1393.
26
روزنامه اطلاعات: 2 بهمن 1308، ش 955
27
9 دی 1305، ش 111
28
2 مرداد 1306، ش 267
29
5 اسفند 1307، ش 712
30
14 اردیبهشت 1308، ش 756
31
15 اردیبهشت 1308، ش 757
32
19 فروردین 1308، ش 736
33
6 شهریور 1308، ش 796
34
10 اسفند 1308، ش 948
35
روزنامه حبل المتین: س 32، ش 21، جمادی الاول 1343ق
36
اسناد کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی (کمام):
37
30/1/24/51/6، 549ج/6/16/28/6، 570/6/16/28/6، 41/1/16/23/6، 8ج/1/22/46/6، 116/2/16/24/6، 75/1/16/23/6، 26/1/23/48/6 69/2/27/59/6
38
14ج/1/35/155/7، 102/2/28/142/7، 13/1/35/155/7، 89/2/14/102/7
39
لوح مشروح؛ مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی و اسلامی، مرکز پژوهشهای کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
40
ORIGINAL_ARTICLE
مهاجرتهای روستایی در فارس (1340-1355)
مهاجرت از روستا به شهر بهعنوان شکل غالب مهاجرت در ایران، بر دو وجه است؛ یک وجه آن، شرایط طبیعی است که منجر به مهاجرت جمعیت اضافی یا اصطلاحاً سرریز شدن جمعیت روستاها می­شود، وجه دیگر آن ناشی از سیاست­های حکومتی و اجرای اصلاحاتی ناقص در روستاهاست، نظیر اصلاحات ارضی. فروپاشی شیوههای تولیدی سنتی در جامعه ایرانی که نقطه اوج آن به اصلاحات ارضی در دهه چهل برمیگردد، بهعنوان نقطه عطفی در تسریع روند مهاجرت­های داخلی روستا به شهر و رشد شهرنشینی در کشور قابلبررسی است. در این پژوهش سعی بر آن است تا شرایطی که موجب تسریع روند مهاجرت­های روستایی در فارس در دهه چهل و پنجاه شد، بررسی شود. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و با تکیهبر اسناد و منابع تاریخی است. مهم­ترین رویدادی که در آغاز دهه چهل از سوی دولت برای بهبود زندگی اجتماعی روستاها صورت گرفت اصلاحات ارضی بود. طبق یافته­های پژوهش در فارس بعد از اصلاحات ارضی، درگیری­های زیادی بر سر نسق زراعی و نوع تقسیم زمین و آب وجود داشت. زمین­های فارس در نواحی مختلف استان وضعیت متفاوتی داشت. در بیشتر نواحی کشاورزان صاحب زمین شده بودند؛ ولی با نبود آب عملاً بهره چندانی از اراضی خود نداشتند. از سوی دیگر خشکسالیهای پی­درپی از مشکلات عمده در این استان بود. در کنار این شرایط بعضی از طرح­های دولتی (احداث سد و تشکیل شرکت­های سهامی زراعی) نیز باعث بدتر شدن شرایط شد که نتیجه آن شکلگیری مهاجرت­های روستایی گسترده­ و رشد شهرنشینی در استان بود.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_6512_e562fad5c7b104bce76fe54458a4be2c.pdf
2021-06-13
159
181
10.30465/sehs.2021.36395.1712
مهاجرت روستایی
اصلاحات ارضی
محمدرضاشاه
فارس
دهقانان
زینب
قنبری نژاد
ghanbaryzeynab@yahoo.com
1
دانش آموخته دکتری تاریخ، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر
LEAD_AUTHOR
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ( ساکما): 011189-230.
1
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی (کمام): 26/1/405/137/2 س.
2
اطلاعات (25 تیر1329)، «تقسیمات جدید کشوری»، ش 7276.
3
اطلاعات (24دی1341)، ش 10998.
4
بهار ایران (10فروردین1350)، «سد داریوش»، ش 2448.
5
بهار ایران (21 دی 1351)، «تا 1400: ایران نباید بیش از 5000 واحد روستایی داشته باشد.»
6
ش 2525.
7
پارس (29بهمن1341)، «بیانات شاهنشاه هنگام گشایش کنفرانس اقتصادی»، ش 2683.
8
پیغام امروز (14فروردین1350)، «دولت به یاری عشایر جنوب شرقی فارس شتافت برای نجات
9
دو میلیون سر گوسفند عشایر فارس از خشکسالی و بیآبی»، ش 32044
10
آیتاللهی، علیرضا و محمدحمصی (2537)، گزارش مقدماتی بررسی انگیزه­ها و پیامدهای مهاجرت
11
روستائیان به شهر در استان فارس، دانشگاه شیراز: مرکز جمعیتشناسی.
12
اسنادی از مهاجرت داخلی در ایران 1311- 1357(1390)، مرکز پژوهش و سنجش و اسناد ریاست
13
جمهوری، به کوشش ایرج محمدی، تهران: انتشارات خانه کتاب.
14
اشرف، احمد (1361)، مسائل ارضی و دهقانی، «دهقانان زمین و انقلاب»، مجموعه کتاب آگاه، تهران:
15
انتشارات مؤسسه آگاه.
16
اشرف، احمد و علی بنوعزیزی (1372)، «طبقات اجتماعی در دوره پهلوی»، ترجمه عماد افروغ، مجله
17
راهبرد، ش 2.
18
اشرف، احمد و علی بنوعزیزی (1393)، طبقات اجتماعی- دولت و انقلاب در ایران، ترجمه سهیلا ترابی
19
فارسانی، تهران: انتشارات نیلوفر.
20
اوضاع اقتصادی و اجتماعی استان فارس (1371)، سازمان برنامهوبودجه فارس، مرکز دادهورزی و
21
مطالعات توسعه جنوب، دفتر برنامهریزی.
22
حسامیان، فرخ و دیگران (1363)، شهرنشینی در ایران، تهران: انتشارات آگاه.
23
حمصی، محمد و علیرضا آیتاللهی (1357)، گزارش طرح بررسی علل و عواقب مهاجرت روستائیان به
24
شهرها در استان فارس، مرکز تحقیقات وزارت تعاون و امور روستا، مرکز جمعیتشناسی دانشگاه شیراز.
25
خسروی، خسرو (1357)، جامعه دهقانی در ایران، تهران: انتشارات پیام.
26
خسروی، خسرو (2535)، جامعهشناسی روستایی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
27
خسروی، خسرو (1367)، بررسی آماری وضعیت ارضی ایران، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
28
رجال عصر پهلوی، دکتر امینی به روایت اسناد ساواک (1379)، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت
29
اطلاعات.
30
زاهدی مازندرانی، محمدجواد و دیگران (1366)، «مهاجرت روستایی و روند یکصد ساله اخیر آن در
31
ایران»، مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی، ش 12
32
زاهدی مازندرانی، محمدجواد (1373)، «مروری­ تحلیلی راتبهگیر تحقیقات روستایی و عشایری در ایران»،
33
اقتصاد کشاورزی و توسعه، ش 6 .
34
سرشماری عمومی نفوس و مسکن، سازمان برنامه مرکز آمار ایران، آبان 1355، استان فارس.
35
سرشماری عمومی نفوس و مسکن، سازمان برنامه مرکز آمار ایران، آبان 1345، ج 150، استان فارس.
36
سرشماری عمومی نفوس و مسکن، سازمان برنامه مرکز آمار ایران، 1355، شهرستان شیراز استان فارس، ش 73.
37
عجمی، اسماعیل (1346)، سه مقاله درزمینۀ شناخت جامعه روستایی ایران، ارائهشده در درس گروهی
38
بینالمللی خانواده، تهران: بینا.
39
عجمی، اسماعیل (1348)، ششدانگی- پژوهشی درزمینۀ جامعهشناسی روستایی، شیراز: انتشارات دانشگاه
40
شیراز.
41
عجمی، اسماعیل و دیگران (1353)، اثرات اقتصادی و اجتماعی سد داریوش کبیر (بررسی دهات نمونه
42
زیر سد)، شیراز: دانشگاه عمران ملی و مطالعات اجتماعی.
43
عمید، محمدجواد (1381)، کشاورزی، فقر و اصلاحات ارضی در ایران، ترجمه رامین امینی نژاد، تهران:
44
نشر نی.
45
فریدی­مجید، فاطمه (1390)، سرگذشت تقسیمات کشوری 1285-1385، جلد دوم، تهران: بنیاد ایران
46
شناسی.
47
فقیری، امین (1383)، داستان­هایی از روستا، تهران: نشر قصه و نشر چشمه.
48
قرخلو، مهدی (1369)، «مسائل و مشکلات ایل قشقایی و طایفه دره شوری و آیندهنگری، مسئله ایل راه
49
(ال یولی)»، فصلنامه عشایری، ش 12.
50
کیا کجوری، سعید (1366)، «بررسی علل مهاجرت از روستا به شهر»، پایاننامه کارشناسی ارشد، شیراز:
51
گروه جامعه­شناسی.
52
گراهام، رابرت (1358)، ایران سراب قدرت، ترجمه فیروز نیا، تهران: سحاب کتاب.
53
لمتون، آن (1345)، مالک و زارع، ترجمه منوچهر امیری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
54
لمتون، آن (1394)، اصلاحات ارضی در ایران 1345-1340، ترجمه مهدی اسحاقیان، تهران: امیرکبیر.
55
لهسایی زاده، عبدالعلی (1368)، تحولات اجتماعی در روستاهای ایران، شیراز: نشر نوید.
56
لهسایی زاده، عبدالعلی (1372)، جامعه­شناسی کشاورزی، تهران: انتشارات اطلاعات.
57
محرمی، ﻧﻌﻤﺖاﷲ و حسن ﻣﻬﺮﺑﺎن (1385). ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﺼﻮﺑﺎت ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ﮐﺸﻮری 1285-1363،
58
تهران: انتشارات گوهرشاد.
59
مطالعات روستایی در ایران (1351)، تهران: گروه تحقیقات اقتصادی.
60
مؤمنی، باقر (1359)، مسئله ارضی و جنگ طبقاتی در ایران، تهران: انتشارات پیوند.
61
نجفی، بهاءالدین (1367)، «تجدید سازمان تولید کشاورزی در استان فارس»، مجله علوم اجتماعی و
62
انسانی دانشگاه شیراز، ش 7، ص 55-68.
63
وزارت اقتصاد مرکز بررسی­های توسعه صنعتی و بازرگانی، امکانات توسعه صنعتی استان فارس، فروردین
64
1347.
65
هوگلند، اریک (1381)، زمین و انقلاب در ایران 60-1340، ترجمه فیروز مهاجر، تهران: انتشارات شیرازه.
66
همایون پور، هرمز (1361)، «روستاهای ایران و انقلاب»، مسئله ارضی و دهقانی، مجموعه کتاب آگاه، تهران: موسسه انتشارات آگاه.
67
ORIGINAL_ARTICLE
کارکرد تاریخ شفاهی در انعکاس صدای طبقات اجتماعی خاموش
از مهمترین ویژگیهای تاریخ شفاهی دموکراتیک بودن آن است، بنابراین میتواند دربرگیرنده مسائل طبقات مختلف اجتماعی باشد. نیز از آنجا که تاریخ شفاهی دچار تنگناهای سایر گرایشات تاریخ در حیطه پوششیِ موضوع نیست، میتواند از تاریخنگاری مرکزیتزدایی کرده و آن را به سمت مردم معمولی توسعه دهد. تا پیش از دهه دوم قرن بیستم میلادی و ظهور فعال مکتب آنال، تاریخنگاری توجه چندانی به مردم معمولی و گروههای فرودست جامعه نداشته است. از آن پس بهویژه طی هفت دهه گذشته تاریخ شفاهی به همراه دیگر سبکهای روزآمد، تلاش بسیاری صورت داده است تا تاریخنگاری را از نخبهگرایی و مرکزیت گرایی به سویههای متکثر اجتماعی راهبری کند. هدف این پژوهش روشن نمودن جای و جایگاه تاریخ شفاهی در تاریخ اجتماعی است، از اینرو با دو پرسش اساسی مواجه بوده است که: ۱. چرا باید طبقات فرودست و گروههای نادیده و یا کمتر دیده شده جامعه را به کانون توجه تاریخ بازگرداند؟ ۲. تاریخ شفاهی چگونه میتواند فرایند آزادسازی (democratisation of history) و مرکزیت زدایی (decentralization of history) تاریخ را عملی کند؟ برای این منظور به سراغ تعدادی از این طبقات مغفول در تاریخ رفته و وضع و موقعیت آنها و نحوه تعامل تاریخ شفاهی با آنان را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_6360_90eb4b668d38c0d2abbdcfd7b4f155f0.pdf
2021-02-19
185
213
10.30465/sehs.2021.34893.1674
تاریخ شفاهی
تاریخ اجتماعی
مرکزیت زدایی
طبقات فرودست
تاریخ درمانی
بهداشت تاریخی
محسن
کاظمی
mkazemi69@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران،تهران، ایران
AUTHOR
مرتضی
نورائی
m.nouraei@ltr.ui.ac.ir
2
استاد گروه تاریخ، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
LEAD_AUTHOR
رضا
شعبانی صمغآبادی
m4.rezashabani@gmail.com
3
استاد گروه تاریخ و باستانشناسی، دانشگاه آزاداسلامی، واحـد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
AUTHOR
آبرامز، لین (1397). نظریه تاریخ شفاهی. ترجمه علی فتحعلیآشتیانی. تهران: سوره مهر.
1
استنفورد، مایکل (1388). درآمدی بر تاریخ پژوهی. ترجمهی: دکتر مسعود صادقی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) و دانشگاه امام صادق (ع). چ 4.
2
دوس، فرانسوا (1396). تاریخ تکهتکه. ترجمه: عبدالله ناصری طاهری و سمیه سادات طباطبایی. تهران: سمت.
3
رضوی، سید ابوالفضل (1386). «اهمیت و جایگاه رویکرد شفاهی در مطالعات تاریخی». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. شماره 118. اسفند 1386. صص16-25.
4
ریچی، دونالد (1387). «مسأله روش در تاریخ شفاهی». ترجمه: اردلان جوادی. رادیو مهر. ماهنامه علمی تخصصی صدای جمهوری اسلامی ایران. سال دهم، شماره 63. صص 126-142.
5
شارپلس، ربکا (1394). «تاریخچه تاریخ شفاهی». ترجمه: فرحناز اسماعیلبیگی. در: تاریخ شفاهی. سال اول، شماره اول، بهار و تابستان 1394. سازمان اسناد و کتابخانهی جمهوری اسلامی ایران – پژوهشکده اسناد. صص 9-36.
6
صفری، روحاله، (1391). تاریخ شفاهی مهاجران افغان در اصفهان ( با تکیه بر کارکردهای آموزشی). پایان نامه کارشناسی ارشد ایرانشناسی. گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی.
7
کاظمی، محسن (1388). یادداشتهای سفر شهید صیاد شیرازی. تهران: سوره مهر. چ چهارم.
8
کاظمی، محسن (1397). شبهای بیمهتاب.خاطرات اسیر آزاد شده ایرانی سرهنگ شهابالدین شهبازی. تهران: سوره مهر. چ هفتم.
9
کاظمی، محسن (1398). «تاریخ شفاهی کرونا». خبرگزاری تسنیم. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/12/13/2216030
10
گریل. رونالد جی. (1396). «تاریخ شفاهی شاهدی در تاریخ». ترجمه: فرحناز اسماعیلبیگی. در: تاریخ شفاهی. سال سوم، شماره دوم، شماره پیاپی6. پاییز و زمستان 1396. سازمان اسناد و کتابخانهی جمهوری اسلامی ایران – پژوهشکده اسناد. صص 13-53.
11
مختاری، مجید (1398). تاریخ شفاهی دفاع مقدس: روایت احمد غلامپور. تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز اسناد دفاع مقدس.
12
نورائی، مرتضی (1392). «تاریخ شفاهی؛ افقها و انتظارات». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. شماره 180. اردیبهشت 1392. صص 2-6.
13
“Projects”, August 2013, http://oral.history.ufl.edu/projects/, (Accessible: 01/07/2014).
14
ACRPS Conference Announcement. “Oral History: Concepts, Methods, and Research Agendas in the Arab Context”. https://www.dohainstitute.org/en/lists/ACRPS-PDFDocumentLibrary/Oral_History_Concepts_Methods_and_Research_Agendas_in_the_Arab_Context.pdf. (Accessible: 12/06/2020).
15
Bornat, Joanna (2012). ‘Oral History and Qualitative Research’. TIMESCAPES METHODS GUIDES SERIES.Guide No. 12
16
Christian, Wright & Bush, Jacob (2020), “The Covid-19 Oral History Project”, https://scholarworks.moreheadstate.edu/covid_oral_history_project/, (Accessible: 14/01/2021).
17
Danielson, Larry (1980). “The Folklorist, the Oral Historian, and Local History,” in Oral History Review.
18
Dunaway, D. K. (1996). “The Interdisciplinarity of Oral History.” In D. K.
19
EKU Libraries, “Special Collections & Archives: Share How COVID-19 Impacts You”, https://libguides.eku.edu/share-covid-impacts, (Accessible: 10/10/2020).
20
Griffin, T. (June 1989). “Is History Dead? Old Debate Gains New Life.” The University Report, University of Washington, 4.
21
Lagrand, James (1997). “Whose Voices Count? Oral Sources and 20th Century American Indian History,” in American Indian Culture and Research Journal 21:1 (1997).
22
Lopez-Villafana, Andrea (2020), “Oral histories will be stored at the UC San Diego library in 2021”. https://www.sandiegouniontribune.com/communities/san-diego/story/2020-04-30/oral-histories, (Accessible: 07/02/2021).
23
Lynn, Theo (2020), “The Irish COVID-19 Oral History Project”, https://covid19oralhistory.ie/, (Accessible: 16/11/2020).
24
McCubbin, Carol (2010). 'Oral history as a research methodology: advice and guidance'. https://www.healthcare.ac.uk/oral-history-as-a-research-methodology-advice-and-guidance/. (Accessible: 2019/08/14)
25
Mucke, Pavel (2013). “THE PLEASURES AND SORROWS OF CZECH ORAL HISTORY (1990–2012)”. Oral History Journal of South Africa VOL 1 • NO 1 • 2013. pp 111–130 (Received by M. Kazemi. 19/06/2015).
26
Nishimoto, Warren (2007). “Introduction: Oral History in Educational Research”. Educational Perspectives, Volume 40. Number 2. College of Education, University of Hawai‘i at Mänoa.
27
Oral History Society, “Advice on oral history interviewing during the Covid-19 pandemic”, https://www.ohs.org.uk/advice/covid-19/, (Accessible: 10/10/2020).
28
Passerini, L. (1979). ‘Work, Ideology and Consensus under Italian Fascism’. History Workshop Journal,(8), 82-108.
29
Portelli, A. (1991). The Death of Luigi Trastulli, and Other Stories: Form and Meaning in Oral History SUNY Series in Oral and Public History. Albany: State University of New York Press.
30
Schwarb, John (2020), “Personal stories of COVID-19 recorded by IUPUI graduate students in IAHI oral history project”, https://news.iu.edu/stories/2020/04/iupui/inside/08-personal-stories-covid-19-iahi-oral-history-project.html, (Accessible: 05/09/2020).
31
Springer, Kimberly (2020), “Interested in contributing oral histories of the COVID pandemic?” https://blogs.cul.columbia.edu/rbml/2020/04/15/covid-oral-histories/, (Accessible: 12/09/2020).
32
Thompson, P. (1988). The Voice of the Past: Oral History, Oxford, Oxford University Press, 1988 (second edition) by permission of Oxford University Press. In: Perks, Robert & Thomson, Alistair (1998). The oral history reader. London and New York: Routledge.
33
University of Kentucky (2014), “Docudrama Brings 'Voices of Student Veterans' Alive across Kentucky”, https://www.newswise.com/articles/docudrama-brings-voices-of-student-veterans-alive-across-kentucky?sc=rsln, (Accessible: 07/02/2021).
34
Allen, Barbara C. Interviewed by M. Kazemi. 10/06/2015.
35
Barland, Ryan. Interviewed by M. Kazemi. 22/06/2015.
36
Bruley, Sue. Interviewed by M. Kazemi. 01/06/2015.
37
Candida Smith, Richard. Interviewed by M. Kazemi. 08/07/2015.
38
Custance, Mike Interviewed by M. Kazemi. 14/07 /2015.
39
Dombrowski, Diana. Interviewed by M. Kazemi. 09/06/2015
40
Dunnavant, Justin. Interviewed by M. Kazemi. 13/06/2015.
41
Gray, Judith. Interviewed by M. Kazemi. 01/06/2015.
42
Hannan, Leonie. Interviewed by M. Kazemi. 29/05/2015.
43
Kneitz, Peter. Interviewed by M. Kazemi. 30/05/2015.
44
Lev, Lawrence. Interviewed by M. Kazemi. 26/05/2015.
45
Lichtblau, Albert. Interviewed by M. Kazemi. 01/06/2015.
46
Lubar, Steven. Interviewed by M. Kazemi. 06/06/2015.
47
McCartney, Leslie. Interviewed by M. Kazemi. 23/05/2015.
48
Medrano, Manuel. Interviewed by M. Kazemi. 26/05/2015.
49
Polsky, Debra. Interviewed by M. Kazemi. 27/05/2015.
50
Raeburn, Bruce Boyd. Interviewed by M. Kazemi. 20/06/2015.
51
Schultz, Elizabeth. Interviewed by M. Kazemi. 09/06/2015.
52
Shafaie, Shirin. Interviewed by M. Kazemi. 06/07/2015.
53
Stave, Bruce M. Interviewed by M. Kazemi. 19/06/2015.
54
Vay, Robert L. Interviewed by E-Mail on 20/06/2015.
55
ORIGINAL_ARTICLE
نقش عوامل اقتصادی در اسکان عشایر غرب ایران (1320-1300ش)
تاکنون پدیده تاریخی اسکان عشایر بیشتر از جنبه سیاسی مورد توجه قرار گرفته و در چهارچوب مواضع سیاسی و نظامی حکومت رضاشاه بررسی شده است. تحقیق حاضر قصد دارد -بر پایه عوامل اقتصادی- تحلیلی نوین از سیاست اسکان عشایر ارائه کند. مسئلۀ اصلی مقاله تبیین عوامل اقتصادی برنامه اسکان عشایر و نیز اشارهای به آثار و پیامدهای آن است. دادهها از مراکز اسناد و منابع کتابخانهای بر پایۀ نمونهگیری هدفمند گردآوری شده و برای تجزیه و تحلیل دادهها، روش گراندد تئوری مورد استفاده قرار گرفت. مقاله به یک سوال اصلی پاسخ میدهد: آیا در پشت سیاست اسکان عشایر نیروی پیشرانی وجود داشت؟ فرض بنیادین تحقیق این است که -در این برهه- یک عامل اقتصادی عمده جامعه و دولت را برای تغییر تحت فشار گذاشته بود. یافتهها نشان میدهد، تغییر سیاستهای کلان اقتصادی دولت از توزیع به تولید محوری، عمدهترین عامل اقتصادی سیاست اسکان عشایر بود. همپای تغییر سیاستهای اقتصادی، تقاضای دولت برای خرید خدمات نیروهای شبه نظامی ایلی به شدت کاهش یافت. از طرفی، ایجاد محدودیتهای شدید برای شیوۀ سنتی کوچنشینی و از طرف دیگر، ارائه تسهیلات کشاورزی رایگان عمدهترین راهبردهای اجرایی دولت برای اجرای برنامه اسکان بود. فروپاشی نظام ایلی، تغییر هویت عشایری، چپاول سازمانی، رواج کار مزدی و ارتقاء طبقه اجتماعی عشایر از جمله عمدهترین پیامدهای برنامۀ اسکان عشایر در غرب ایران بود.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_6593_a0822282bb0304e49e4c7e0692c95872.pdf
2021-06-21
217
238
10.30465/sehs.2021.33778.1651
"کرمانشاه"
"لرستان"
"اسکان عشایر"
"اقتصاد غیر تولیدی"
سیاوش
یاری
siavash839@gmail.com
1
دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
AUTHOR
شایان
کرمی
shayan_karami99@yahoo.com
2
دانش آموخته دکتری تاریخ، مدرس مدعو دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
LEAD_AUTHOR
استارک، فریا، (1377)، سفر به دیار الموت، لرستان و ایلام، (علیمحمد ساکی، مترجم)، تهران: علمی.
1
اشرف، احمد و بنوعزیزی، علی، (1388)، طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، (سهیلا ترابیفارسانی، مترجم)، تهران: نیلوفر.
2
اشرف، احمد و بنوعزیزی، علی، (زمستان1372)، «طبقات اجتماعی در دوره پهلوی»، (عماد افروغ، مترجم). راهبرد، شماره2، صص 126-102.
3
افشارنادری، نادر، (1362)، «اسکان عشایر و آثار اجتماعی و اقتصادی آن»، در کتاب ایلات و عشایر، تهران: آگاه.
4
امانالهی بهاروند، سکندر، (1384)، «فرآیند نوسازی و دگرگونی در ساختهای اجتماعی و اقتصادی و سیاسی ایلات»، مجموعه مقالات همایش ملی ساماندهی جامعۀ عشایری ایران، (ج1)، تهران: سازمان امور عشایری.
5
امانالهی بهاروند، سکندر، (1388)، کوچنشینی در ایران؛ پژوهش درباره عشایر و ایلات، تهران: علمی و فرهنگی.
6
آپتون، جوزف ام، (1361)، نگرشی بر تاریخ ایران نوین، (یعقوب آژند، مترجم)، تهران: نیلوفر.
7
بادامچی، حسین، (پاییز 1395)، «سواره­نظام بابلی در ارتش هخامنشی: تحلیل یک سند بابلی درباره زمین اسب»، تحقیقات حقوقی، شماره 75، صص 273-253.
8
بشیریه، حسین، (1378)، دولت عقل: ده گفتار در فلسفه و جامعه شناسی سیاسی، تهران: علوم نوین.
9
خانجان، میر ناصر، (1387)، از سیمره تا سیمره، قم: دارالنشر اسلام.
10
خلیلیخو، محمدرضا، (1373). توسعه و نوسازی ایران در دوره رضاشاه، تهران: جهاد دانشگاهی.
11
رزمآرا، علی، (1322)، جغرافیای نظامی ایران (لرستان)، تهران: سازمان انتشارات ارتش.
12
رواسانی، شاهپور، (بیتا)، دولت و حکومت در ایران، تهران: نشر شمع.
13
سعیدیرضوانی، نوید، (تابستان1371)، «شهرنشینی و شهرسازی در دوره بیست ساله1320-1300ش(دوران حکومت رضاخان)، تحقیقات جغرافیایی، شماره25، صص140-165.
14
سنجابی، ناصرخان، (1380)، ایل سنجابی و مجاهدتهای ملی در ایران، به کوشش کریم سنجابی، تهران: نشر شیرازه.
15
سوداگر، محمدرضا، (1378)، رشد روابط سرمایهداری در ایران؛ مرحله گسترش، تهران: فرزین.
16
صورت مشروح مذاکرات مجلس، (24 تیرماه1312)، دورۀ نهم تقنینیه، جلسه11، ص400.
17
فخیمی، مهدی، (1388)، نقش میرهای سیمره در تاریخ لرستان، لرستان: شاپور خواست.
18
فوران، جان، (1386)، مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال­های پس از انقلاب اسلامی، ترجمه احمد تدین، تهران: رسا.
19
فیروزان، ت. (1362)، «درباره ترکیب و سازمان ایلات و عشایر ایران»، در کتاب ایلات و عشایر، تهران: آگاه.
20
کیاوند، عزیز، (1380)، سیاست، حکومت و عشایر، تهران: صنم.
21
کشاورز، هوشنگ و همکاران، (1350)، شرکت سهامی زراعی رضا پهلوی، تهران: وزارت تعاون و امور روستاها.
22
لمبتون، آن، (1362)، مالک و زارع در ایران، (منوچهر امیری، مترجم)، تهران: علمی و فرهنگی.
23
مجموعه قوانین موضوعه و مصوّبات دورۀ هشتم قانونگذاری، (1326)، تهران: مجلس شورای ملی.
24
محمدپور، احمد، (1392)، روش تحقیق کیفی ضد روش، (ج1)، تهران: جامعهشناسان.
25
مستوفی، عبدالله، (1326)، شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، (ج2)، تهران: علمی.
26
مکی، حسین، (1380)، تاریخ بیست سالۀ ایران، (ج1)، تهران: علمی.
27
میرزاصالح، غلامحسین، (1372)، رضاشاه: خاطرات سلیمان بهبودی، شمس پهلوی، علی ایزدی، تهران: طرح نو.
28
نقیبزاده، احمد، (1379)، دولت رضاشاه و نظام ایلی (تأثیر ساختار دولت قدرتگرای رضاشاه بر نفوذ قبایل و عشایر)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
29
واعظ شهرستانی، نفیسه، (1385)، سیاست عشایری دولت پهلوی اول، تهران: نشر تاریخ ایران.
30
واعظ شهرستانی، نفیسه، (تابستان1393)، «تحلیل مبانی نظری و رویّۀ سیاستگذاری برای انتقال اجباری ایلات و عشایر در دوره پهلوی اول بر پایه اسناد»، گنجینه اسناد، شماره24، صص28-59.
31
یزدانپناه، ناصر، (1354)، بررسی امکانات گسترش کشاورزی و دامپروری استان ایلام، بانک توسعه کشاورزی ایران، کتابخانه ملی، شماره 4850- 49.
32
سازمان اسناد و کتابخانه ملی (ساکما): 1045/230؛ 1937/230؛ 4242/230؛ 6048/240؛ 8522/240؛ 9581/240؛ 15123/240؛ 15486/240؛ 15996/240؛ 25836/240؛ 31759/240؛ 31952/240؛ 57107/240؛ 916/291؛ 503/296؛ 20643/297؛ 164/370
33
Garthwaite, Gene R. (1977) “The Bakhtyari Ilkhani: an illusion of Unity” The International Journal of Middle East Studies, No.2, V.8, Pp145-160.
34
Glaser, Barney and Anslem Strauss (1967), Discovery of Grounded Theory, Translation Publishers.
35
ORIGINAL_ARTICLE
نقش و کارکرد اسناد مالی در مناسبات اقتصادی عصر صفوی
تاریخ اقتصادی یکی از موضوعات مهم پژوهشهای تاریخی تلقی میشود. این اهمیت ازآنجا ناشی میشود که شناخت مفاهیم اقتصادی وویژگیهای نهاد مالی هر دوره به درک بهتر ساختارهای اجتماعی و سیاسی و بهطورکلی وضعیت عمومی آن دوره کمک خواهد کرد؛ علاوه بر این، میتواند راهگشای برنامهریزیهای اقتصادی آینده باشد. اسناد مالی در زمره منابع معتبر تاریخ اقتصادی محسوب میشوند. در دوره صفویه به دلایل مختلف ازجمله تمرکز سیاسی و وحدت سرزمینی، رونق نسبی در اقتصاد و تجارت، افزایش مناسبات خارجی به همراه بهبود عملکرد تشکیلات دیوانی، اسناد مالی جایگاه و نقش قابلتوجهی در نظام اداری سیاسی آن دوره پیدا کردند. این دسته از اسناد، اطلاعات کاملی از مبادلات تجاری، زراعی، کالایی بین مردم را روشن میسازند. در تشکیلات دیوانی صفویه، اسناد مربوط به معاملات ملکی و تجاری، محصولات کشاورزی و شیوه خرج کرد و هزینههاآنها ثبت میشده است. اسناد مالی مزبور براساس نقش و کارکردی که داشتند تحت عناوین دیوانی مختلف دستهبندی گشتهاند. مسئله مقاله حاضر شناسایی و فهم چگونگی تفکیک و بازشناسی این دسته از اسناد بر اساس نقش و کارکرد آنهاست. این مقاله برآن است تا با تکیه بر منابع آرشیوی به بررسی ماهیت اسناد مالی عصر صفوی بپردازد و نقش آنها را در مطالعات اقتصادی عصر مربوطه موردتوجه قرار دهد.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_6362_1173b966293b07e980f2fd59185c7158.pdf
2021-02-19
241
265
10.30465/sehs.2021.34098.1657
اسناد مالی
دفاتر مالی
پژوهشهای اقتصادی
صفویه
الهه
محبوب فریمانی
e.88.mahboob@gmail.com
1
دانش آموخته دکترای تاریخ و پزوهشگر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی،مشهد،ایران.
LEAD_AUTHOR
رسول
عربخانی
rasoularabkhani@yahoo.com
2
استادیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور،تهران،ایران
AUTHOR
اسناد موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی44897، 32086، 33407، 32521، 33475، 32849، 22804، 28686، 45121، 35129، 32387، 53809، 33186، 35329، 32417، 32577، 31826، 31803، 32224، 32514، 44982.
1
احمد غلام، جنگ، نسخه خطی، تهران: کتابخانه مجلس، شماره3455.
2
اسکندر بیک منشی(1377). تاریخ عالمآرای عباسی ، (محمد اسماعیل رضوانی، مصحح)، ،ج1، تهران: دنیای کتاب.
3
برن،رهر(1349). نظام ایالات در دوره صفویه، (کیکاوس جهانداری)، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
4
بوداق منشی قزوینی،(1378).جواهر الاخبار (بخش تاریخ ایران از قراقویونلو تا سال ۹۸۴ ه. ق).(محسن بهرام نژاد، مصحح)،تهران: مرکز نشر میراث مکتوب.
5
بوسه،هربرت(1367).پژوهشی در تشکیلات دیوان اسلامی بر مبنای اسناد دوران آققوینلو و قراقویونلو و صفوی(غلامرضا ورهرام،مترجم)تهران: موسسه مطالعات فرهنگی.
6
حسن بن علی(زنده در 691).المرشد فی الحساب،کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی،شماره21852.
7
خوارزمی، محمد بن احمد(1362).مفاتیح العلوم،(حسین خدیو جم، مترجم)،تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
8
خوزانی صفاهانی، فضلی بیگ (2015). افضل التواریخ، ج 3، (تصحیح کیومرث قرقلو و چارلز ملویل)، بریتانیا: Gib Memorial Trust
9
رضایی، امید (1387). درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، توکیو: موسسه مطالعات زبان ها و فرهنگ های آسیا و آفریقا دانشگاه توکیو.
10
شاد،محمد پادشاه، (1363).آنندراج،فرهنگ جامع فارسی،(زیر نظر محمد دبیر سیاقی)، تهران: خیام.
11
شاردن،(1372).سفرنامه شاردن، (اقبال یغمایی، مترجم)، ج3، تهران: توس.
12
عمید زنجانی، عباسعلی(1389). دانشنامه فقه سیاسی، ج 1، تهران: دانشگاه تهران
13
فلور، ویلم (1394). تاریخچه مالی – مالیاتی ایران از صفویه تا قاجاریه، ترجمه مرتضی کاظمی یزدی، تهران: نشر تاریخ ایران.
14
قائم مقامی، جهانگیر(1394). مقدمهای بر شناخت اسناد تاریخی، ( مقدمه : محمدرضا نصیری)، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
15
کرمانی، ابواسحاق غیاثالدین (951ق.). سریع الحساب، نسخه خطی، تهران: کتابخانه مجلس،شماره6544.
16
کرمانی، ابواسحاق غیاثالدین.(1398). رسالهای در سیاق، تصحیح: علیرضا نیک نژاد، تهران: نگارستان اندیشه.
17
مته، رودی ودیگران(1396). تاریخ پولی ایران از صفویه تا قاجاریه، (ترجمه جواد عباسی)، تهران: نامک.
18
محبوب فریمانی، الهه (1396). « بررسی سیر هزینه ها و مخارج در تشکیلات اداری آستان قدس رضوی در عصر صفوی بر اساس مدل اقتصادی ABC» فصلنامه مطالعات تاریخ اجتماعی و اقتصادی شرق جهان اسلام، سال اول ، شماره 1.
19
محقق داماد، مصطفی(1381)، «برات»، دائره المعارف بزرگ اسلامی ،ج 11، تهران: مرکزدائره المعارف بزرگ اسلامی.
20
منشی قمی، احمد بن حسین(1359). خلاصه التواریخ، (احسان اشراقی، مصحح)،تهران: دانشگاه تهران.
21
میر جلیلی، حسین (1386). « آموزههای مکتب تاریخی برای تحلیل اقتصاد ایران»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، دوره 7، شماره 3.
22
میرزا رفیعا،محمد رفیع(1380).دستور الملوک،دفتر تاریخ،(به کوشش ایرج افشار)،ج اول،تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
23
میرزا رفیعا،محمد رفیع (1397). دستور الملوک، (به کوشش نوبواکی کندو)، توکیو، فوچو.
24
میرزا سمیعا، محمد سمیع(1368). تذکره الملوک سازمان اداری حکومت صفوی یا تعلیقات مینورسکی برتذکره الملوک،(مسعود رجب نیا ، مترجم،)،(محمد دبیر سیاقی، به کوشش)، تهران: امیرکبیر،چاپ سوم.
25
نصیری، میرزاعلی نقی(1371).القاب و مواجب دوره سلاطین صفویه(یوسف رحیم لو،مصحح)، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
26
ed. V. Puturidze.AkademiaNaoukGrouznskoy SSR.SumptibusAcademiaescieniarumGeorgiae.Tbilisiis, 1961.
27
ORIGINAL_ARTICLE
سیاست ها و برنامه های دولت های ایران در بحران قند وشکر در جنگ جهانی دوم
جنگ جهانی دوم از مهم ترین ادوار تاریخ جهان به شمار می آید . اثرات و نتایج نامطلوب این جنگ همه کشورها را، چه کشور های متخاصم ودر گیر جنگ و چه دیگر کشورها که بی طرف بودند، از لحاظ اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی تحت تاثیر قرار داد . عرصه سیاسی ایران در طی چهار سال حضور متفقین بطور مداوم در حال تغییر و تحول بود . در عرصه اقتصادی و اجتماعی نیز وضع به همین منوال آشفته و غیرقابل کنترل بود. کمبود غلات از جمله گندم ، قند وشکر و حبوبات و غیره.... موجب اغتشاشاتی در سراسر شهرهای ایران شد . اتخاذ سیاست ها و برنامه های مفید و کارساز برای بهترکردن اوضاع، در زمانی که سراسر جهان دچار بحران و جنگ بود، می توانست موجب بهترشدن اوضاع و حتی برون رفت از بحران ها شود. بحران قند وشکر یکی از بحرانهای این دوره است. مصارف قندوشکر علاوه بر مصرف روزانه مردم همراه با چای در مصارف صنعتی نظیر داروسازی ، کارخانه های مواد غذایی و شیرینی پزیها مورد استفاده بود. از این رو سیاست ها و بر نامه هایی از سوی دولت های ایران برای رفع این بحران و کاهش اثرات جنگ برکمبود قند وشکر صورت گرفت ، با اتخاذ سیاست هایی چون : انحصاری کردن قند وشکر، جیره بندی اقلام اساسی و مورد نیاز مردم از اقداماتی بود که دولتمردان ایران برای رفع بحران قند وشکر انجام دادند. انحصار قرار دادن تجارت قند وشکر نشان از مصرف بالای این محصول و میزان صادرات واردات آن دارد. آوردن نام قندو شکر در لیست اقلام ضروری جهت جیره بندی، که در شرایط خاص و بحرانی این اقدام جهت توزیع اقلام ضروری و مهم صورت می گیرد، خود گواهی است بر آشکار ساختن بحران قند وشکر در بین دولتیان و اهمیت مصرف آن در بین مردم ایران. بنابراین آنها با این اقدامات سعی بر توزیع عادلانه آن در بین مردم داشتند . مقاله پیش رو سعی بر این دارد با روش تحلیلی -اسنادی برنامه و سیاست های به کار گرفته شده از سوی دولت ها را مورد تجزیه تحلیل قرار گیرد. بنابراین سوال اصلی پژوهش این است که دولت ایران برای برون رفت از بحران و کمبود قند وشکر در این دوره زمانی چه اقداماتی انجام داد؟ و با تجزیه و تحلیل دادها میزان کار آمدی یا نا کار آمدی اقدامات مورد بررسی قرار گیرد. آیا اقدامات انجام گرفته در بهبود اوضاع موثر واقع شده است یا خیر ؟ مقاله براین فرضیه استوار است که این اقدمات نه تنها به بهبود اوضاع کمک نکرد بلکه به بحرران قند وشکر نیز دامن زد.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_6513_0dc60dd6054734370fede100424fafeb.pdf
2021-02-19
269
297
10.30465/sehs.2021.34237.1658
ایران
جنگ جهانی دوم
بحران قند وشکر
قحطی
انحصارکالاهای اساسی
مرضیه
منصوری
marziyemansori125@gmail.com
1
کارشناسی ارشد تاریخ، دانشکده ادبیات دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
اسماعیل
حسن زاده
ihassanzadeh111@gmail.com
2
دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات دانشگاه الزهرا، تهران ، ایران
AUTHOR
اسناد سازمان کتابخانه ملی ایران (ساکما ) :
1
16082/240 ؛20796/240 ؛ 24095/240 ؛ 16088/240 ؛ 40691/240 ؛3637/240 .
2
روزنامه اطلاعات س16 و س17 و س18 و س19 و س20 .(1320 – 1325 )
3
روزنامه کیهان
4
کیهان ، س2 ، ش370
5
روزنامه عصر اقتصاد
6
روزنامه کوشش
7
روزنامه داد
8
نامه اقتصاد و بازرگانی
9
روزنامه پرچم .
10
روزنامه کوشش .
11
روزنامه اخبار روز .
12
ایرملو، محمد( 1388)، یادواره های یک بچه قزاق، تهران، نشر البرز.
13
اسکرین،سرکلارمونت(1363)، جنگ جهانی در ایران، ترجمه غلامحسین صالحیار، تهران، سلسله.
14
افضل الملک، غلامحسین( 1361)، افضل التواریخ، به کوشش منصوره اتحادی و سیروس سعدوندیان ، تهران، نشر تاریخ ایران، ج3.
15
بولارد، سرریدر(1363)، شترها باید بروند، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران، نشر نو.
16
تفضلی، ابوالقاسم(1381)، سرگذشتی پیش نوشته و ناگفته های تاریخ معاصر، تهران، عطائی.
17
دولت آبادی، یحیی( 1336)، حیات یحیی، تهران، تهران مصور.
18
سالکی، حسین(1366)،"احتکار"، مجله حسابداری، خرداد، شماره31، ص23.
19
سیف پور فاطمی، نصراله ( 1378 )، آئینه عبرت، به کوشش علی دهباشی، تهران، انتشارات سخن، نشر شهاب.
20
طاهراحمدی، محمود( 1384)، روابط ایران و شوروی در دوره رضا شاه، تهران، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی.
21
عاقلی، باقر(1358)، ذکاء الملک فروغی و شهریور 20، تهران، انتشارات علمی، سخن.
22
عظیمی، فخرالدین(1372)، بحران دموکراسی در ایران، ترجمه، هوشنگ مهدوی و بیژن نوذری، تهران، نشر البرز.
23
کسروی، احمد( 1363)، تاریخ مشروطه، تهران، امیرکبیر.
24
مجد، محمدقلی(1395)، ایران پل پیروزی، سرزمین قحطی، ترجمه علی فتحعلی آشتیانی، تهران، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
25
مرضیه منصوری(1398)، " بررسی علل بحران قند وشکر در دوره قاجاره قبل از انقلاب مشروطه " ، ماندگار ،سال سوم ، تابستان 1398 ، ص105.
26
مهدی نیا، جعفر(1382)، زندگی سیاسی حکیم الملک، تهران، امید فردا
27
میلسپو، آرتور(1370)، مأموریت آمریکاییها در ایران، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران، پیام .
28
Joon Beaumont ( Great Britain and the Rights of Neatral Countries : The Cose of Iran) , 1941, Journal of Contemporary History , copyright @2002 , SAGE Publications London
29
ORIGINAL_ARTICLE
پیوندهای خویشاوندی در دورۀ اشکانی
آگاهیها و دانستههای ما دربارۀ بسیاری از مباحث تاریخ ایران در دورۀ اشکانی ناچیز، مبهم و غیرشفاف است. ساختار خانواده و پیوندهای خویشاوندی در این دوران نیز از این قاعده پیروی میکند. از طریق برخی منابع، از جمله چرمنبشتۀ اورامان، اسناد بابلی، سکههای شاهان اشکانی و منابع یونانی و رومی، با برخی زنان خاندان سلطنتی در دورۀ اشکانی آشنا میشویم. همچنین همین منابع چگونگیِ پیوندهای خویشاوندی میان شاهان و زنان سلطنتی را آشکار میکنند. با این حال، قرائتهای مختلف و گاه متناقضی که از متن این منابع صورت میگیرد، زمینۀ شکلگیری تفسیرها و نتایج متفاوتی در زمینۀ پیوندهای خویشاوندی در این دوره را فراهم میکند. مسالۀ بنیادین این جستار، بررسی و تحلیل پیوندهای خویشاوندی از گونۀ همخونی در دورۀ اشکانی است. روش کار بر بنیاد استخراج آگاهیها و تحلیل آنها در بستر تاریخ ایران در دورۀ اشکانی و نیز مطالعۀ تطبیقی منابع استوار است. در این راستا پرهیز از مطالعۀ این مساله به گونهای مقطعی و منفرد و توجه به تاریخ این دوران در چارچوب تاریخ اجتماعی ایران باستان و نیز توجه به فرایند مرتبط با استمرار و تداوم سنتهای ایرانی در این دوره اهمیت اساسی دارد. بر اساس نتایج به دست آمده، در تداوم و پویایی سنتهای کهن ایرانی و در پیوند با اهمیت حفظ و تداوم دوده و لزوم پاکی نسل و نیز چیرگی سنت ازدواجهای درونخانوادگی، دستکم سه نمونه از پیوندهای خویشاوندی از گونۀ همخونی در میان برخی از هموندان خاندان سلطنتی اشکانی روی داده است. دربارۀ رواج و چگونگی چنین پیوندهایی در میان تودۀ مردم، آگاهیهای موثقی در دست نیست. برخی آگاهیهای موجود در داستان عاشقانۀ ویس و رامین و نیز متن حماسی ایادگار زریران، به عنوان متونی که ریشهها و آبشخور اشکانی آنها مورد تایید است، شواهدی را در تایید و تقویت مدعای اصلی مقاله به دست میدهند.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_6514_8461d99debd7815582807b30ac340117.pdf
2021-06-12
301
319
10.30465/sehs.2021.35264.1687
اشکانی
پیوندهای خویشاوندی
چرمنبشتۀ اورامان
اُرد یکم
ویس و رامین
ایادگار زریران
فرشید
نادری
farshid.naderi@yahoo.com
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
LEAD_AUTHOR
بروسیوس، ماریا، (1381)، زنان هخامنشی، ترجمۀ هایده مشایخ، تهران، انتشارات هرمس.
1
بویس، مری (1380)، «نوشتهها و ادب پارتی»، در: تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، صص 753-735، جلد سوم - قسمت دوم، پژوهش دانشگاه کیمبریج، گردآورنده احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، تهران، انتشارات امیرکبیر
2
بیوار، ا. د (1380)، «تاریخ سیاسی ایران در دورۀ اشکانیان»، در: تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، صص 200-123، جلد سوم - قسمت اول، پژوهش دانشگاه کیمبریج، گردآورنده احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، تهران، انتشارات امیرکبیر.
3
پاکباز، هانیه، مهشید میرفخرایی و محسن ابوالقاسمی (1379)، «بررسی نقش مغان در آیین و تاریخ ایران»، معرفت ادیان، سال نهم، شمارۀ دوم، پیاپی 34، بهار، صص 142-127.
4
پلوتارک (1369)، حیات مردان نامی، ترجمۀ رضا مشایخی، جلد سوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
5
پیرنیا، حسن (1391)، تاریخ ایران باستان (تاریخ مفصل ایران قدیم)، جلد سوم، تهران، انتشارات نگاه.
6
خانمرادی، مژگان (1396)، «زنان خاندان سلطنتی در دورۀ اشکانی»، فصلنامۀ علمی پژوهشی تاریخ اسلام و ایران، سال بیست و هفتم، دورۀ جدید، شمارۀ 36، پیاپی 126، زمستان 1396، صص: 67-49.
7
بینام (1369)، حیات اجتماعی زن در تاریخ ایران، دفتر اول: قبل از اسلام، تهران، انتشارات امیرکبیر.
8
دوبواز، نلسون (1396)، تاریخ سیاسی پارث، ترجمۀ علیاصغر حکمت، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
9
دیاکونف، م.م (1378)، اشکانیان، ترجمۀ کریم کشاورز، تهران، انتشارات پیام.
10
رجبی، پرویز(1381)، هزارههای گمشده جلد چهارم (اشکانیان)، تهران، انتشارات توس.
11
زرینکوب، عبدالحسین (1377)، تاریخ مردم ایران، جلد اول، تهران، انتشارات امیرکبیر، تهران.
12
سرخوشکرتیس، وستا (1392)، «تجدید حیات ایران در دورۀ پارتیان»، در: شاهنشاهی اشکانیان، ویراستۀ وستا سرخوشکرتیس و سارا استوارت، ترجمۀ مانی صالحی علامه، بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه، صص 51-27.
13
شاهپورشهبازی، علیرضا، «افسانه ازدواج با محارم درایران باستان»، مجلۀباستانشناسیوتاریخ،پاییز و زمستان 1379و بهار و تابستان 1380، دورۀ 15، شمارۀ 2-1، پیاپی (30-29)، صص 28-9.
14
شیپمان، کلاوس (1384)، مبانی تاریخ پارتیان، ترجمۀ هوشنگ صادقی، تهران، نشر و پژوهش فرزان روز.
15
فخرالدین اسعدگرگانی(1389)، ویس و رامین، با مقدمه و تصحیح و تحشیۀ محمد روشن، تهران، انتشارات صدای معاصر.
16
کامبخشفرد، سیفالله (1377)، گورخمرههای اشکانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
17
گوتشمید، آلفرد (1379)، تاریخ ایران و ممالک همجوار آن از زمان اسکندر تا انقراض اشکانیان، ترجمۀ کیکاوس جهانداری، تهران، انتشارات ققنوس.
18
مالکوم، کالج (1374)، پارتیان، ترجمۀ مسعود رجبنیا، تهران، دنیای کتاب.
19
محمدیفر، یعقوب (1389)، باستانشناسی و هنر اشکانی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.
20
مظاهری، علی اکبر (1377)، خانواده ایرانی در دوران پیش از اسلام، ترجمۀ عبداله توکل، تهران، نشر قطره.
21
معیری، هایده (1381)، مغان در تاریخ باستان، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
22
مینورسکی، و (1389)، «ویس و رامین، داستان عاشقانۀ پارتی»، در: فخرالدین اسعدگرگانی، ویس و رامین، با مقدمه و تصحیح و تحشیۀ محمد روشن، صص 474-415، تهران، انتشارات صدای معاصر.
23
نادری، فرشید، (1397الف)، «مبانی و ریشههای مشروعیت شاه در دورۀ اشکانی»، فصلنامۀ علمی-پژوهشی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا(س)، سال بیست و هشتم، دورۀ جدید، شمارۀ 39، شمارۀ پیاپی 139، پائیز، صص 131-107.
24
نادری، فرشید، (1397ب)، «بررسی و نقد نوشتههای یوزف ولسکی دربارۀ تاریخ و فرهنگ ایران اشکانی»، پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ماهنامۀ علمی-پژوهشی، سال هجدهم، شمارۀ دهم، دی ماه، صص 290-271.
25
نوابی، ماهیار (1387)، یادگار زریران، متن پهلوی با ترجمه فارسی و آوانویسی لاتین و سنجش آن با شاهنامه، تهران، انتشارات اساطیر.
26
وامقی، ایرج (بیتا)، «بحثی در باره واژه اوستایی خویت ودثه»، در: جشن نامه محمد پروین گنابادی ، تهران، انتشارات توس، صص: 472- 455.
27
وان در اشپک، روبارتوس. ج (1392)، «اسناد میخی درباره تاریخ اشکانیان: آرشیو رحیمسو، دادههایی برای مطالعۀ زندگی معمول»، در: امپراتوری اشکانی و اسناد و منابع آن»، گردآوری یوزف ویسهوفر، ترجمۀ آرزو رسولی (طالقانی)، تهران، نشر و پژوهش فرزانروز.
28
ولسکی، یوزف (1383)، شاهنشاهی اشکانی،ترجمۀ مرتضی ثاقبفر، تهران، انتشارات ققنوس.
29
یارشاطر، احسان (1380)، «پیشگفتار»، در: تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، صص 101-9، جلد سوم - قسمت اول، پژوهش دانشگاه کیمبریج، گردآورنده احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، تهران، انتشارات امیرکبیر.
30
Bigwood, J.M, (2004), “Some Parthian Queens in Greek and Babylonian Documents”, Iranica Antiqua, XLIII, 236-274
31
Brosius, Maria, (2000), “Women i. in pre-Islamic Persia”, Encyclopedia Iranica, edited by Ehsan Yarshater
32
Dabrowa, E, (2018), “Arsacid dynastic marriages”, Electrum, vol. 25, pp. 73-83
33
Hjerrild, Bodil. (2002), studies in zoroastrian family low, university of Copenhagen
34
Gregoratti, L, (2012), “Parthian women in Flavius Josephus”, in Martina Hischberger (ed), Jüdisch-hellenistische literature in ihrem interkulturellen context, Peter lang vergal: 183-192
35
Safaee, Yazdan, (2018). “Achaemenid women: putting the Greek image to the test”, Talanta, XLVIII-XLIX (2016-2017), PP. 101-132
36
Shaki, Mansour, (1999),”Family law, i. in Zoroastrianism” Encyclopedia Iranica, v. IX, edited by Ehsan Yarshater, bibliotenca Persian press
37
Spooner, B. (1966), “Iranian kinship and marriage”, Iran journal of the British Institute of Persian studies. Vol 4
38
Strugnell, E, (2008), “Thea Mousa: Roman Queen of Parthia”, Iranica Antiqua, XLIII, PP. 275-298
39
Unvala, N.R, (1922), Darab Hormazyar, S Rivayat, 2Vol, Bambay
40