نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ /دانشگاه ایلام.ایلام، ایران

2 دکترای تاریخ ایران اسلامی و پژوهشگر پژوهشکده کردستان‌شناسی دانشگاه کردستان.سنندج، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر به بازکاوی عرصۀ فعالیت زنان کُرد در زمینه‌های گوناگون اجتماعی و اقتصادی، نه‌تنها از زبان خود کُردها، بلکه از زبان ناظران بی‌طرف پرداخته می شود و مقایسه‌ای تطبیقی میان عرصۀ اجتماعی زنان کُرد و زنان دیگر مناطق ایران و آسیای میانه صورت می گیرد. مسئلۀ اساسی پژوهش این است که آیا می‌توان میان جایگاه و وضعیت اجتماعی زنان کُرد در مقایسه با مناطق پیرامون تفاوتی قائل شد؟ و چه عواملی بر حضور زنان کُرد در عرصه‌های اجتماعی اثرگذار بود؟. روش مورداستفاده در این پژوهش روش توصیفی-تحلیلی است. مؤلفه‌های موردنظر حضور زنان در مراسم خاص و لباس زنان بود. برای گردآوری اطلاعات هم از روش کتابخانه‌ای استفاده‌شده است.
بررسی‌های به‌عمل‌آمده نشان می‌دهد که در جامعۀ سنّتی کُرد سه عامل محیط زندگی، نحوۀ معیشت و آداب قبیله‌ای بر نحوۀ حضور زنان کُرد در عرصه‌های اجتماعی اثرگذار بود. همچنین بر اساس شواهد تاریخی و از نگاه سیاحان اروپایی زنان کُرد در مقایسه با بسیاری از دیگر مناطق پیرامون از جایگاه اجتماعی بهتری برخوردار بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

آموزگار، ژاله (1395)، تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.
اوبن، اوژن (1362)، سفرنامه و بررسی‌های سفیر فرانسه در ایران، ترجمه و حواشی از علی اصغر سعیدی، چاپ اول، تهران: زوار.
ایازی، برهان (1360)، آئینه سنندج، تهران: پیام.
بایزیدی، محمود افندی (1368)، آداب و رسوم کردان، ترجمه عزیر محمد پور داشبندی، بی‌جا: میعاد.
بایندر، هنری (1370)، سفرنامة بایندر: کردستان، بین‌النهرین و ایران، ترجمة کرامت‌االله افسر، تهران: یساولی.
برویین‌سن، مارتین‌وان (1378)، جامعه‌شناسی مردم کرد: آغا، شیخ و دولت، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: پانیز.
جکسن، ویلیامز (1357)، سفرنامة جکسن، ایران در گذشته و حال، ترجمة منوچهر امیری و فریدون بدره‌ای، تهران: خوارزمی.
دلاواله، پیترو (1370)، سفرنامه: بخش مربوط به ایران، ترجمه شعاع‌الدین شفا، تهران: علمی و فرهنگی.
دروویل، گاسپار (1364)، سفر در ایران، ترجمۀ منوچهر اعتماد مقدم، بی‌جا: شباویز.
راوندی، مرتضی (1371)، تاریخ اجتماعی ایران، جلد ششم، تهران: نگاه.
رجبی، محمد حسن (1387)،  گذری بر حیات فرهنگی و اجتماعی زن در تاریخ ایران تا قبل از دورۀ تجدد، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا.
رستمی‌نژادان، دیانا (1395)، مردم‌شناسی و باستان‌شناسی نمادهای نوسنگی در کُردستان، نامۀ انسان‌شناسی، س13، ش 23.
ریچ، کلودیوس جیمز (2002)،  گه‌شتی ریچ بو کوردستان در 1820، ترجمۀ محه‌مه‌د حه‌مه باقی، اربیل: آراس.
زارعی مهرورز، عباس (1390)، بررسی جایگاه سیاسی و اجتماعی زنان ایالت کُردستان در آغاز سدۀ 14ه.ق، مجلۀ تحقیقات تاریخ اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی، س1، ش1.
سازمان برنامه و بودجه (1979)، مقدمه­ای بر شناخت مسائل اقتصادی و اجتماعی جامعه عشایری کُردستان، سازمان برنامه.
سجادی، علاءالدین (1381)، تاریخ جنبش‌های کردستان، ترجمة رئوف کریمی، سنندج: کردستان.
سفرنامة برادران شرلی (1362)، ترجمة آوانس، به کوشش علی دهباشی، چاپ اول، تهران: نگاه.
سنندجی، میرزاشکراالله (فخرالکُتّاب) (1366)، تحفة ناصری، بـه کوشـش حشمت‌االله طبیبی، تهران: امیرکبیر.
سون، ای.بی (2007)، سلیمانی ناوچه‌یه‌ک له کوردستان، ترجمه مینه (محمد امین حسین)، سلیمانیه: کردولوژی.
شمیم، علی اصغر (1370)، کُردستان، چاپ اول، بی‌جا: مدبر.
عظیم‌پور، پوپک (1389)، آئین‌های باران‌خواهی، تهران: انتشارات نمایش.
کینان، درک (1376)، کردها و کُردستان، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: نگاه.
موده‌رریسی، محه‌ممه‌د عارف (1385)، که‌له‌پووری کوردی، سنندج: کتیب فروشی شیخی
موکریانی، هیمن (2708: 2008)، دیوان ماموسا هیمن موکریانی، ویرایش وریا حبیب، سلیمانیه: آزادی.
مینورسکی، ولادیمیر (1379)، کردها، ترجمه و توضیح حبیب‌االله تابانی، تهران: گستره.
نیکیتین، واسیلی (1378)، کرد و کُردستان. ترجمۀ محمد قاضی. تهران: نیلوفر.
ویشارد، جان (1363)، بیست سال در ایران، ترجمة علی پیـرنیا، چاپ اول، بی‌جا: نوین.
Bois, T., The Kurds (1966), Beirut: Khayats.
Cooper, D.J., Mithras (1996), Mysteries and Inititation Rediscovered. Weiser Books.
Hay, W R (1921), Two Years in Kurdistan: Experiences of a Political Officer 1918–1920. Sidgwick and Jackson Ltd., London.
Kasraian, N and Arshi, Z, et al (1990), Kurdistan. Oriental Art Pub., O¨ stersund, Sweden.
Martin van Bruinessen (2001), ‘From Adela Khanun to Leyla Zana: Women as Political Leaders in Kurdish History’. published in: Shahrzad Mojab (ed.), Women of a Non-State Nation: The Kurds, Costa Mesa, CA: Mazda Publishers, Inc, pp. 95-112.
Martin van Bruinessen (2013), ‘Kurds and the City’, in: Hamit Bozarslan and Clémence Scalbert-Yücel (eds), Joyce Blau, l'éternelle chez les Kurdes, Paris: Institut Kurde de Paris, pp. 273-95.
O’Shea, M T (1996), Kurdish costume: regional diversity and divergence. In Kurdish Culture and Identity, P G Kreyenbroek and C Allison (eds.), pp. 135–155. Zed Books in Association with The Centre of Near and Middle Eastern Studies, London.
Yeni Ülke (1991), (published in Istanbul: In the Turkish-language weekly) no 33.