نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسنده

دکتری تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی و پژوهشگر موسسه مطالعات تاریخ معاصر.

چکیده

بیان مساله: در این مقاله به یکی از حوادث مخرّب و اسفناک طبیعی پرداخته خواهد شد که طی دورة معاصر در یکی از مناطق شرقی ایران اتفاق افتاد یعنی زلزله مهیبی که تربت حیدریه در شرق ایران را در بهار1302ش لرزاند. در این راستا، دو هدف اصلی مقاله، پیامدها و آثار این زلزله از منظر اجتماعی و اقتصادی، و همچنین عملکرد و عکس­العمل نهادهای حکومتی و غیرحکومتی نسبت به این واقعه ناخوشایند در داخل و خارج از کشور است.روش پژوهش: با رویکرد کیفی بر مبنای داده­های نشریات، اسناد و مدارک آرشیوی، و با روش توصیفی-تحلیلی به دو مبحث اصلی مقاله پرداخته خواهد شد.نتایج پژوهش: یافته­ها دالِّ بر این است که این واقعه که یکی از مهیب­ترین بلایای طبیعی در تاریخ معاصر ایران بود، جدای از این­که مانند همة بلایای همجنس خود، پیامدهای زیانباری از منظر مر­گ­­ومیر، آسیب­های روحی و خسارات ابنیه، در پی داشته، از برخی معضلات فرهنگی در جامعه نیز پرده برداشت. با این­حال، در سویی دیگر، نمی­توان از نگرش­های نوع­دوستانه و احساس مسئولیّت در قبال زلزله­زدگان در داخل و خارج از کشور ایران طی آن برهة زمانی چشم­پوشی نمود.

کلیدواژه‌ها

امیربهادر، جعفرقلی خان. خاطرات سرداراسعد بختیاری، به کوشش: ایرج افشار، تهران: اساطیر، 1372ش.
بهار، محمدتقی. تاریخ مختصر احزاب سیاسی،  جلد1، تهران: امیرکبیر، 1321ش.
مجلات و روزنامه­ها
الحق، سال 1302ش، شماره5.
ایران آزاد، سال1302ش، شماره3.
ایران، سال1302ش، شماره1462.
شفق سرخ، سال1302ش، شماره­های 147، 150، 151، 152، 157، 158، 162.
فکر آزاد، سال1302ش، شماره­های74، 75، 76، 77، 78،
قشون، سال1302ش، شماره­های 10، 11.
نوبهار، سال 1302ش، شماره­های 29، 30، 31، 32.
مرد آزاد، سال 1302ش، شماره96، 106،
منابع اسنادی و آرشیوی
اسناد موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
123-1479-12م ؛ 112-1479-12م؛ 117-1479-12م؛ 155-1479-12م؛ 115-1479-12م؛ 7-1873-11م؛ 10074-0-0ن؛
اسناد وزارت امور خارجه ایران :
سال 1302، کارتن30، پوشه 1 ؛   سال1302، کارتن44، پوشه1؛
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی
دوره چهارم، جلسات282، 288، 293،