نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ/ دانشگاه لرستان

2 کارشناسی ارشد تاریخ/دانشگاه لرستان

چکیده

     دوره رضاشاه دورة جدیدی در ایجاد طرح‌های عمرانی به منظور نوسازی در ابعاد اجتماعی و اقتصادی در مناطق مختلف کشور، از جمله لرستان بود. یکی از این برنامه‌های عمرانی در لرستان، احداث قلعه‌هایی با انگیزه‌هایی متفاوت بود. فرماندهان ارتش به منظور تسریع در عملیات نظامی و تسلط بر لرستان، قلعه‌های متعددی را در آن‌جا احداث یا مرمت نمودند. این مقاله با شیوه‌ توصیفی- تحلیلی، قلعه‌سازی در لرستان و کارکردهای آن در دوره رضاشاه مورد بررسی قرار می‌دهد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در این دوره قلعه‌های زیادی در سه گروه نظامی، رعیتی و غیردولتی در مناطق مختلف لرستان مرمت و احداث شدند که کارکردهای متعدد اداری، نظامی، اجتماعی، امنیتی در زمینه نظارت بر فعالیت مخالفان و شورشیان احتمالی، نگهداری مهمات و تجهیزات نظامی، زندانی نمودن مجرمان، تجمع نظامیان، استقرار ادارات دولتی و تخته‌قاپوی ایلات و عشایر داشتند.

کلیدواژه‌ها

استارک، فریا (1364). سفرنامه الموت، لرستان و ایلام، ترجمه علی‌محمد ساکی، تهران: علمی.
اسناد خرم‌آباد (1395). به کوشش فرید قاسمی، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
امیراحمدی، احمد (1373 الف). خاطرات نخستین سپهبد امیران، به کوشش غلام‌حسین زرگری‌نژاد، تهران: مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی.
امیراحمدی، احمدی (1373 ب). اسناد نخستین سپهبد ایران، به کوشش سیروس سعدوندیان، تهران: مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی.
ایوانف، س. م (1356). تاریخ نوین ایران، ترجمه هوشنگ تیرآبی و حسن قائم‌پناه، تهران: اسلوج.
بازوند، ستار (1392). لرستان تا امضاء ظل‌السلطان، خرم‌آباد: سیفا.
بهار، محمدتقی (1357). تاریخ مختص احزاب سیاسی، ج 1، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
تاریخ ارتش نوین از 1300 تا 1320 (بی‌تا). ج 1، تهران: ستاد بزرگ ارتشتاران.
جغرافیای لرستان، پشتکوه و پیشکوه (1395). به کوشش سکندر امان‌الهی بهاروند، خرم‌آباد: شاپورخواست.
جلایر، مهدی (1376). در راه پشتکوه، به کوشش کاوه بیات، خرم‌آباد: شقایق، افلاک.
چریکف، مسیو (1379). سیاحتنامه مسیو چریکف، ترجمه آبکار مسیحی، به کوشش علی‌اصغر عمران، تهران: امیرکبیر.
خدابخشی، حاجی‌رضا (1384). تاریخ سیاسی لرستان، خرم‌آباد: افلاک.
دالوند، حمیدرضا (1385). انقلاب اسلامی در لرستان، ج 1، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
دالوند، حمیدرضا (1388). تاریخ و معماری دژ شاپورخواست (قلعه فلک‌الافلاک)، تهران: پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری.
رزم‌آرا، حاج‌علی (1320). جغرافیای نظامی(لرستان)، تهران: ستاد بزرگ ارتشتاران.
ساکی، علی‌محمد (1343). جغرافیای تاریخی و تاریخ لرستان، خرم‌آباد: کتاب‌فروشی محمدی.
ستوده، یدالله (1388). شورش لرستان، اسناد و تصاویر، خرم‌آباد: شاپورخواست.
ستوده، یدالله (بی‌تا). مستوفی لرستان، لرستان به روایت اسناد، خرم‌آباد: شاپورخواست.
شاه‌بختی، محمد (1373). عملیات لرستان، اسناد سرتیپ محمد شاه‌بختی (1303 و 1306)، به کوشش کاوه بیات، تهران: شیرازه.
شجره، حسین (1395). سفرنامه حسین شجره به لرستان، تصحیح محمدجعفر محمدزاده، خرم‌آباد: شاپورخواست.
صلاح، مهدی و محمدعلی نعمتی (1395). پیامدهای اسکان عشایر بر حیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی لرستان (1302 تا 1312ش)، مجلة پژوهش‌های تاریخ ایران و اسلام، شماره 19، پاییز و زمستان 1395.
ظل‌السلطان، مسعود میرزا (1362). تاریخ مسعودی، تهران: یساولی.
غضنفری امرایی، اسفندیار (1393). تاریخ غضنفری، ج 2، به کوشش اسعد غضنفری و یدالله ستوده، خرم‌آباد: شاپورخواست.
فوران، جان (1390). مقاومت شکننده، ترجمه احمد تدین، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
فهیمی، مهدی (1388). نقش مسیرهای سیمره در تاریخ لرستان، خرم‌آباد: شاپورخواست.
قاسمی، فرید (1394 ب). دانشنامک خرم‌آباد، تهران: سیدفرید قاسمی.
قاسمی، فرید (1394). الف، سرگذشت خرم‌آباد، تهران: سید فرید قاسمی.
کرونین، استفای (1377). ارتش و حکومت پهلوی، ترجمه غلام‌رضا علی‌بابایی، ویرایش محمد رفیعی مهرآبادی، تهران: خجسته.
کیانی، مصطفی (1382). معماری دوره پهلوی اول، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
مجد، محمدقلی (1389). از قاجاریه به پهلوی، براساس اسناد وزارت خارجه امریکا، ترجمه رضا مرزانی و مصطفی امیری، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
محمدی، ماشاالله (1379). خاطرات من از خرم‌آباد قدیم، خرم‌آباد: افلاک.
واعظ شهرستانی، نفیسه (1388). سیاست عشایری دولت پهلوی اول، تهران: نشر تاریخ ایران.
والیزاده معجزی، محمدرضا (1380)، تاریخ لرستان روزگار قاجار، ویراستار حمیدرضادالوند، تهران: حروفیه.
همو، (1375). ژاندارمری در لرستان، لرستان‌نامه، به کوشش سیدفرید قاسمی، خرم‌آباد: پیغام.
همو، (1382). تاریخ لرستان روزگار پهلوی، ویراستار غلام‌رضا عزیزی، تهران: حروفیه.
یگرنگیان، میرحسین (1326). گلگون‌کفنان، گوشه‌ای از  تاریخ نظامی معاصر، تهران: چاپخانه محمدعلی علمی.
آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، شماره‌های بازیابی 99- 120- 240، 290000577، 12-17-293.
آرشیو سازمان اسناد ملی غرب کشور/ همدان، شماره‌های بازیابی، 103/280/91، 147/280/91، 62/280/91، 40/280/91، 120/280/91، 125/280/91.
اطلاعات، 19 آذر 1307، سال سوم، شماره 651.
اطلاعات، 31 مرداد 1312، سال هشتم، شماره 1977.
ایران، 30 جمادی‌الثانی 1307، شماره 709.
حبل‌المتین، 18 تیر 1308، سال سی‌وهفتم، شماره 25 و 24.
حبل‌المتین، 2 مهر 1308، سال سی‌وهفتم، شماره 41 و 40.
ناهید، 8 آبان 1307، سال هشتم، شماره 29.
مصاحبه با آقای مظفر ساکی، لرستان، 10/6/96.
مصاحبه با آقای سام دالوند، لرستان، 15/4/94.
مصاحبه با آقای یدالله ستوده، لرستان، 14/6/96.
مصاحبه با آقای رحمت دالوند، لرستان، 18/6/96.