نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ/ دانشگاه تهران

چکیده

بررسی تحول و تطور مفهوم و جایگاه تنبیه جسمی کودکان در نظام آموزشی ایران، امری است مغفول مانده. این مقاله در پی آن است تا با توصیف جایگاه تنبیه در نظام سنتی آموزش مکتب خانه ای به تشریح علل و عوامل ایجاد تردید نسبت به کارایی این امور در روند آموزش و تربیت کودکان بپردازد.  مدعای اصلی مقاله حاضر آن است که از میانه عصر ناصری (1313-1264 ق.) و همزمان با آشنایی ایرانیان با افکار نوظهور غربی، نقد تنبیه جسمی و تردید در میزان اثربخشی آن، مورد توجه اندیشه گران متجدد ایرانی قرار گرفته زمینه ساز رواج شیوۀ تربیتی نوینی در مدارس شد که به سان میراثی به دورۀ رضاشاه رسید. در شیوۀ تربیتی جدید، تنبیه جسمی به صورت کامل حذف نشد بلکه تنها تنبیه جسمی لااقل از بعد نظری نهی شده به جای آن تنبیهات جایگزینی پیش‌بینی و پیشنهاد شد.

کلیدواژه‌ها

ابن سینا و تدبیر منزل، (1349). ترجمه و نگارش محمد نجمی زنجانی، تهران: کتابفروشی ابن سینا.
آخوندزاده، میرزا فتحعلی، (1351).مقالات، گردآورنده: باقر مؤمنی، تهران: آوا.
آدمیت، فریدون، (1349).اندیشه های میرزا فتحعلی آخوندزاده، بی جا: بی نا.
بروگش، هینریش، (1389).سفری به دربار سلطان صاحبقران، ترجمه محمدحسین کردبچه، تهران: اطلاعات.
پورفاطمی، سیف، (1388).آئینه عبرت؛ خاطرات سیف پورفاطمی، به کوشش علی دهباشی، تهران: شهاب ثاقب و سخن.
حکیم، محمدتقی خان، (1366).گنج دانش؛ جغرافیای تاریخی شهرهای ایران، به اهتمام محمدعلی صوتی و جمشید کیانفر، تهران: زرین.
خواجه نصیرالدین طوسی، (بی تا).متن کامل اخلاق ناصری، به کوشش وحید دامغانی، تهران: مؤسسه مطبوعاتی فراهانی.
دشتی، محمد، (1307).مبادی علم تربیت، بی جا: بی نا.
دو ششوار، کنت ژولین، (1378).خاطرات سفر ایران، ترجمه مهران توکلی، تهران: نی.
دیوان بیگی، میرزا حسین خان، (1382).خاطرات دیوان بیگی، به کوشش ایرج افشار، تهران: اساطیر.
راوندی، مرتضی، (1364).سیر فرهنگ و تاریخ تعلیم و تربیت در ایران و اروپا، تهران: گویا.
رشدیه، شمس الدین، (1362).سوانح عمر، تهران: نشر تاریخ ایران.
سعدی، مصلح الدین، (1369).گلستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران:خوارزمی.
صدیق، عیسی، (1324).روش نوین در آموزش و پرورش، تهران: چاپخانه بانک ملی.
صنعتی زاده کرمانی، عبدالحسین، (1346).روزگاری که گذشت، رشت: چاپخانه گیلان.
طالبوف تبریزی، عبدالرحیم، (1336).کتاب احمد یا سفینه طالبی، تهران: گام.
عصر پهلوی و تحولات ایران، مخصوص شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، (1346). به کوشش نصرت الله حکیم الهی، تهران: شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران.
عنصرالمعالی کیکاووس، (1390).قابوس نامه، به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: علمی و فرهنگی.
فرمانفرمائیان (رئیس)، مهرماه، (1377).زندگینامه عبدالحسین میرزا فرمانفرما، تهران: توس.
قائم مقامی، ژاله، (1345).دیوان ژاله قائم مقامی، زیر نظر پژمان بختیاری، تهران: کتابخانه ابن سینا.
کرمانی، میرزا آقاخان، (2000).سه مکتوب، به کوشش و ویرایش بهرام چوبینه، آلمان: نیما ورلج.
متین دفتری، احمد، (1370).خاطرات یک نخست وزیر، به کوشش باقر عاقلی، تهران: علمی.
مستوفی، عبدالله، (1384).شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، تهران: زوار.
ممتحنالدوله، حسینقلی خان، (1354).خاطرات ممتحنالدوله، به کوشش حسینقلی شقاقی، تهران: امیرکبیر.
منگنه، نورالهدی، (1335).دیوان نورالهدیمنگنه، تهران: کتابخانه ابن سینا.
مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی، (1387).مثنوی معنوی، تصحیح رینولد الین نیکلسون، تهران: کاروان.
وثوق، احمد، (بی تا).داستان زندگی با خاطراتی از پنجاه سال تاریخ معاصر 1290-1340، بی جا: بی نا.
 اطلاعات
تربیت