نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

1 استاد تاریخ/ دانشگاه لرستان

2 دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی/ دانشگاه لرستان

چکیده

تولید پارچه و پوشاک در طول تاریخ ایران از اهمیت ویژه­ای برخوردار بوده است. به دلیل اهمیت منسوجات در حیات اجتماعی و اقتصادی مردم و نقش حفاظتی آن در مصون نگه داشتن بدن انسان در برابر عوامل طبیعی و اقلیمی و سپس برجسته شدن کارکرد اجتماعی و فرهنگی آن، این صنعت مورد توجه ایرانیان بود و در سده­های چهارم و پنجم هجری قمری نیز جایگاه برجسته­ای از جنبه اقتصادی (تولید و صادرات) پیدا کرد. این مقاله با هدف بررسی جایگاه صنعت نساجی ایران در سده­های ذکر شده، به روش کتابخانه­ای با واکاوی منابع مکتوب تاریخی و جغرافیایی، در صدد ارائة تصویری بسنده از مراکز تولیدی، انواع پوشاک و پارچه­ها و صادرات آن می­باشد. یافتة پژوهش نشان می­دهد که صنعت نساجی در این دوره از شکوفایی و رشد خاصی برخوردار بوده و وفور مراکز تولیدی در شهرهای مختلف، کمیت و کیفیت پارچه­های تولیدی، رونق صادرات پارچه و پوشاک و توجه جغرافی­نگاران به این مقوله در نوشته­های خود، حاکی از این مدعا است.

کلیدواژه‌ها

ابن‌‌ابراهیم، محمد (1343).سلجوقیان و غز در کرمان، تصحیح محمدابراهیم باستانی پاریزی، تهران: کتابخانه طهوری.
ابن‌‌اثیر، عزالدین علی (1371).تاریخ کامل، ترجمه حمیدرضا آژیر، تهران: اساطیر.
ابن‌‌اسفندیار، بهاءالدین محمد کاتب (1366).تاریخ طبرستان، تصحیح عباس اقبال، به اهتمام محمد رمضانی، بی‌‌جا: پدیده «خاور».
ابن‌‌بلخی (1313).فارس‌‌نامه، به اهتمام جلال‌‌الدین طهرانی، تهران: مهر تهران.
ابن‌‌حوقل، ابوالقاسم محمد (1345).صوره‌‌الارض، ترجمه جعفر شعار، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ابن‌‌خردادبه، عبیدالله (1370).مسالک الممالک، ترجمه حسین قره‌‌چانلو، تهران: چاپخانه مهارت.
ابن‌‌رسته (1365). الاعلاق‌‌النفیسه، ترجمه حسین قره‌‌چانلو، تهران: امیرکبیر.
ابن‌‌فقیه همدانی، ابوبکر احمدبن محمدبن اسحاق (1349).مختصرالبلدان، ترجمه ح. مسعود، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ابن‌‌مسکویه، احمدبن‌‌علی (1376).تجارب‌‌الامم، ترجمه ابوالقاسم امامی و علی‌‌نقی منزوی، تهران: سروش.
ابودلف خزرجی، مسعربن مهلهل (1342).سفرنامه ابودلف در ایران، ترجمه ابوالفضل طباطبایی، تعلیقات و تحقیقات ولادیمیر مینورسکی، تهران: فرهنگ ایران‌‌زمین.
ادریسی، محمدبن محمدبن عبدالله (1388). ایران در کتاب نزهه‌‌المشتاق، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: بنیاد ایران‌‌شناسی.
استخری، ابواسحق ابراهیم (1368).مسالک و ممالک، به اهتمام ایرج افشار، چ3، تهران: علمی و فرهنگی.
اشپولر، برتولد (1373).تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ج2، ترجمه مریم میراحمدی، تهران: علمی و فرهنگی.
بارتولد، و.و. (1308).تذکره جغرافیایی ایران، ترجمه حمزه سردادور، تهران: چاپخانه اتحادیه ایران.
بارتولد، و.و.  (1366). ترکستان‌‌نامه، ترجمه کریم کشاورز، ج1، چ2، تهران: آگاه.
بارتولد، و.و.  (1375).جایگاه مناطق اطراف دریای خزر در جهان اسلام، ترجمه لیلا ربن‌‌رشه، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بارتولد، و.و.  (1392). هفت‌‌آب، ترجمه محسن رحمتی، شیراز: نوید شیراز.
باسورث، ادموند (1381).سلسله‌‌های اسلامی، ترجمه فریدون بدره‌‌ای، تهران: مرکز بازشناسی ایران و اسلام.
بلوک‌‌باشی، علی (1382). «مقدمه» بر: پوشاک در ایران‌‌زمین، تألیف گروه نویسندگان، زیر نظر احسان یارشاطر، ترجمه پیمان متین، تهران: امیرکبیر.
بهشتی‌‌پور، مهدی (1343). تاریخچه صنعت نساجی ایران، تهران: تهران اکونومیست.
بیهقی، ابوالفضل‌‌محمدبن‌‌ حسین (1390).تاریخ بیهقی، تصحیح علی‌‌اکبر فیاض، به اهتمام محمدجعفر یاحقی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
ثعالبی نیشابوری، ابومنصور عبدالملک‌‌بن محمدبن اسماعیل (1368).لطائف‌‌المعارف، ترجمه و نگارش علی‌‌اکبر شهابی خراسانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
تاجبخش احمد (1381).تاریخ تمدن و فرهنگ ایران از اسلام تا صفویه، شیراز: نوید شیراز.
تاریخ سیستان (2535).[بی‌‌نام]، تصحیح ملک‌‌الشعراء بهار، تهران: پدیده «خاور».
جرفادقانی، ابوالشرف ناصح (1374).تاریخ یمینی، تصحیح جعفر شعار، تهران: علمی و فرهنگی.
  جیهانی، ابوالقاسم‌‌بن احمد (1368).اشکال‌‌العالم، ترجمه علی‌‌بن عبدالسلام کاتب، مقدمه و تعلیقات فیروز منصوری، مشهد: به‌‌نشر.
  حدو