نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد و مربی تاریخ /دانشگاه پیام نور

2 استادیار گروه معارف اسلامی/ دانشگاه آزاد اسلامیِ شیراز.

چکیده

رضاشاه تحت تاثیر پیشرفت علمی و اقتصادی دول اروپایی به منطور ترقی ایران اقداماتی چون خلع سلاح،تخته قاپو(یکجانشین) نمودن ایلات و عشایر و اخذ مالیاتهای جدید را اعمال کرد. وی چون وجود عشایر و شیوه معیشت آنان را مایه سرافکندگی خود و کشور می دانستت، مبارزه با آنان را سرلوحه امور ترقی خواهانه خویش قرار داد ومأموران خود را روانه مناطق عشایرنشین کرد. این پژوهش با رویکردی توصیفی- تحلیلی بر پایه استفاده از روش کتابخانه­ای و اسنادی بر آنست تا به بررسی ­سیاستهای عشایری رضاشاه(سیاست مالیاتی) در کنترل ایلات و عشایر در استان پهناور فارس(استان هفتم) بپردازد و نتایج حاصله از اقدامات ماموران حکومت رضا شاه را در اوضاع سیاسی و اقتصادی استان فارس روشن و مبرهن سازد. یافته­های تحقیق حاکی از آنست که مأموران رضاشاه به تعدیات مالیاتی خود بر ایلات و عشایر فارس ادامه دادند. همچنین در این راستا اداره مالیه فارس و حکومت نظامی قشقایی برای کنترل ایلات و عشایر تأسیس گردید. این اقدامات نه تنها وصول مالیات در این استان را با مشکل مواجه ساخت؛ بلکه زمینه­ساز بروز اختلاف بین اداره مالیه قشقایی و حکومت نظامی قشقایی و تحمیل فشار بر ایلات و عشایر فارس و سرانجام نارضایتی و شورش آنها در این استان شد.

کلیدواژه‌ها

آبراهامیان، یرواند(1376). استبداد شرقی: بررسی ایران عصر قاجار، ترجمه ی سهیلا ترابی فارسانی، تهران:انتشارات شیرازه.
اشرف، احمد (1359)، موانع تاریخی رشد سرمایه داری در ایران در دوره ی قاجاریه، تهران: زمینه.
اعظام قدسی، حسن(1345)، کتاب خاطرات من یا روشن شدن تاریخ صد ساله،جلد دوم، بی جا، بی نا.
بیات، کاوه(1365)، شورش عشایری فارس (1309-1307)، چاپ اول، تهران: نشر نقره و انتشارات زرین.
حسینی فسایی، حسن(1378)، فارسنامه ی ناصری، با تصحیح و تحشیه ی دکتر منصور رستگار فسایی، جلد دوم،تهران،امیرکبیر.
حسینی، محمد نصیر (فرصت الدوله) (1362)، آثار العجم، به کوشش علی دهباشی، تهران: فرهنگسرا.
شفیعی سروستانی، مسعود (1383)، فارس در انقلاب مشروطیت، چاپ اول، شیراز: بنیاد فارس شناسی
عاقلی، باقر (1377)، رضاشاه و قشون متحد الشکل (1320-1300)، تهران: نامک.
غفاری، یعقوب(1368)، ساختارهای اجتماعی عشایر بویر احمد،تهران: نشر نی.
فشاهی، محمد رضا(1360)، تکوین سرمایه داری در ایران(1976-1905)، تهران: گوتنبرگ.
مجیدی، فریده (1390). سرگذشت تقسیمات کشوری ایران، جلد چهارم، چاپ اول، تهران: بنیاد ایران شناسی.
میرزایی دره شوری، غلامرضا (1381)، قشقایی‌ها و مبارزات مردم جنوب،چاپ اول، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
نصیری طیبی، منصور (1378)، نقش ایل قشقایی در تحولات سیاسی ایران از پایان جنگ جهانی دوم تا کودتای 28 مرداد 1332، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده تاریخ، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته‌ی تاریخ.
لمبتن، ا. ک. س (1345)، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
واعظ، نفیسه (1389)، سیاست عشایری دولت پهلوی اول، تهران: نشر تاریخ ایران.
استخر، 8 محرم 1346/ 16 تیر 1306/ 8 جولای 1927.
سازمان اسناد و کتابخانه ی ملی ایران(ساکما): 40193-240، 23935-240، 7044-350.
اسناد کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی(کمام): 21/5/22/18/8.
اسناد خصوصی سیاووش کشکولی:
- نامه‌ی یاور محمد پروین، حاکم نظامی قشقایی و شش ناحیه به الیاس خان، مورخه‌ی 14/11/1304.
- نامه‌ی یاور محمّد پروین به الیاس خان، مورخه‌ی 15/12/1305.
نامه‌ی سلطان عباس خان نیکبخت به الیاس خان، مورخه‌ی 25/10/1306.
- نامه‌ی سلطان عباس خان نیکبخت به الیاس خان، مورخه‌ی 29/11/1306.
- نامه‌ی احمد شوکت، رئیس مالیه‌ی طوایف قشقایی به الیاس خان، مورخه‌ی 1/12/1306.
-نامه‌ی اداره‌ی مالیه‌ی اصفهان به کلانتران و خوانین کشکولی، مورخه‌ی 5/5/1307.
-نامه‌ی احمد شوکت، رئیس مالیه‌ی طوایف قشقایی به الیاس خان، مورخه‌ی 9/ 5/ 1307.
-نامه‌ی سلطان عباس خان نیکبخت به الیاس خان، مورخه‌ی 23/5/1307.
-نامه‌ی حکومت نظامی قشقایی به الیاس خان کشکولی، مورخه‌ی 10/ 8/ 1307.
-نامه‌ی سعید سمیعی، کفیل مالیه‌ی فارس به فرمانده‌ی کل قوای جنوب، مورخه‌ی 18/10/1308