نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ/ دانشگاه شهید چمران اهواز

2 دانشجوی دکتری تاریخ/ دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

دوره حاکمیت قانون در ایران با تأسیس مجلس شورای ملی در سال1906م/ 1324ق، مصرف تریاک تقابلی با فقه اسلامی نداشت، ولی دولت با توجه به اوضاع جهانی نظامنامه­ی قانون تحدید تریاک را  در مجلس دوم در سال1911م/ 1329ق، تنظیم کرد و این قانون را با تصویب مجلس به اجرا درآورد. قانون تحدید تریاک با واکنش­ها و مخالفت­هایی از سوی طیف­های مختلف جامعه روبرو شد. تاجران و بازرگانان تریاک از جمله گروه­هایی بودند که با نوشتن شکایات و فرستادن تلگراف­هایی خواستار حذف، تغییر یا تعدیل این قانون شدند.  این نوشته با تکیه بر اسناد مجلس شورای اسلامی، تلاش دارد به این سوال پاسخ دهد، واکنش بازرگانان در برابر قانون تحدید تریاک، چه بود؟ و به طور کلی واکنش تجار را به عنوان نمونه­ای از قانون­مداری یک طیف مهم از جامعه ایران که سهم بزرگی در مشرو طه داشتند، مورد سنجش و ارزیابی قرار دهد؛ قانون تحدید تریاک با وجود مخالفت­ها توانست موانع عرفی و مذهبی را بشکند و راهی را باز کند، ایران را  به سوی نخستین گام­های اجرای قانون و حاکمیت آن در جامعه سوق دهد.


کلیدواژه‌ها

الف) اسناد منتشرنشده:
اسناد مجلس شورای اسلامی(1)، شماره بازیابی:78/ 2/ 17/ 33/ 4.
اسناد مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی: 239/ 3/ 18/ 36/ 6، نمره: 6593.
اسناد مجلس شورای اسلامی، موضوع کارتن: قوانین موضوعه، شماره بازیابی: 6/ 1/ 4/ 2/ 2،شناسگر رکورد: 962159.
اسناد مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی: 13/ 1/ 24/ 130/ 5، نمره قبض7311.
اسناد مجلس شورای اسلامی(1)، شماره بازیابی: 78/ 2/ 17/ 33/ 4.
اسناد مجلس شورای اسلامی(1)، شماره ثبت: 11648، شماره بازیابی: 55/ 1/27/ 58/ 6ج.
اسناد مجلس شورای اسلامی(2)، شماره ثبت کل: 15579، شماره بازیابی: 55/ 1/27/ 58/ 6ج.
 اسناد مجلس شورای اسلامی(3)، نمره: 32876 ، شماره بازیابی: 55/ 1/27/ 58/ 6ج.
اسناد مجلس شورای اسلامی، نمره کتاب ثبت: 304، شماره بازیابی: 3/ 1/ 30/ 199/ 3
اسناد مجلس شورای اسلامی(1)، شماره بازیابی: 80/ 2/ 23/ 37/ 4.
اسناد مجلس شورای اسلامی(2)، نمره23348، شماره بازیابی: 80/ 2/ 23/ 37/ 4.
اسناد مجلس شورای اسلامی(1)، شماره ثبت:18514، شماره بازیابی:ندارد، شناسگررکورد:558595.
اسناد مجلس شورای اسلامی(2)، نمره: 19899، شماره بازیابی: ندارد، شناسگر رکورد: 558595.
اسناد مجلس شورای اسلامی(3)، شماره بازیابی: ندارد، شناسگر رکورد:558595.
اسناد مجلس شورای اسلامی(1)، شماره بازیابی: 29/ 2/ 15/ 146/ 2ج، نمره کتاب ثبت14277.
اسناد مجلس شورای اسلامی(2)، شماره بازیابی: 29/ 2/ 15/ 146/ 2ج، نمره کتاب ثبت13501.
اسناد مجلس شورای اسلامی(3)، شماره بازیابی: 29/ 2/ 15/ 146/ 2ج، نمره 738.
اسناد مجلس شورای اسلامی(4)، شماره بازیابی: 29/ 2/ 15/ 146/ 2ج، نمره27.
اسناد مجلس شورای اسلامی، (1)شماره بازیابی16/ 1/ 25/ 194/ 3، شناسگر رکورد379831.
اسناد مجلس شورای اسلامی، (2) شماره بازیابی16/ 1/ 25/ 194/ 3، شناسگر رکورد379831؛ نمره212810.
اسناد مجلس شورای اسلامی،(2)، نمره236، شماره بازیابی:78/ 2/ 17/ 33/ 4.
اسناد مجلس شورای اسلامی، (1)، نمره236، شماره بازیابی:78/ 2/ 17/ 33/ 4.
کتاب­ها و مقالات:
دالمانی، هانری رونه، (1335)، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، ترجمه محمد علی فره­وشی، تهران: امیرکبیر.
دولت­آبادی، یحیی، (1371)، حیات یحیی، تهران: انتشارات عطار.
عیسوی، چارلز، (1388)، تاریخ اقتصادی ایران(عصر قاجار1332- 1215ه.ق)، ترجمه یعقوب آژند، ویراسته چارلز عیسوی، تهران: گستره.
لطیفی­نیا، مهشید، «تریاک و اقدامات انجمن مبارزه باتریاک و الکل»، (گنجینه اسناد)، 1371، شماره 7و8، ص110 تا 129.