ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر برنامهنوسازی حکومت پهلوی دوّم بر کارکرد اقتصادی خانواده در مناطق شهری ایران(دهههای چهل و پنجاه شمسی)
این پژوهش به یکی از موضوعات اجتماعی-اقتصادی در تاریخ معاصر ایران یعنی کارکرد اقتصادی نهاد خانواده در نقاط شهری کشور طی دو دهة پایانی حکومت پهلوی، می­پردازد. چنان­که سعی شده است تا با تمرکز بر روی برنامه نوسازی حکومت پهلوی دوّم طی دوره زمانی موردنظر، ارتباط و همبستگی این برنامه با تغییر میزان کارکرد اقتصادی خانواده ایرانی را تبیین نماید. واکاوی این مسئله، با کاربرد یک نظریه جامعه­شناسی یعنی تئوری مدرنیزاسیون، و از طریق روش پژوهش کمّی یعنی مبتنی بر داده­های عمدتاً آماری و عددی انجام گردید، ضمن این­که شیوه و ابزار گردآوری اطلاعات نیز مطالعه کتابخانه­ای و اسنادی بوده، که با فیش­برداری و محاسبة ارقام و داده­های خام صورت پذیرفت. یافته­های این تحقیق بیانگر این است، که رابطه منفی و معکوسی میان برنامة نوسازی حکومت پهلوی با کارکرد اقتصادی خانواده طی آن زمان وجود داشت، چنان­که، هرچه دگرگونی اجتماعی-اقتصادی در ایران روند روبه رشد و افزایشی را طی می­نمود، کارکرد اقتصادی خانواده سِیر افولی را سپری می­کرد.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_2758_8ba708d75e4ec03bf496ac3f329a7b74.pdf
2017-05-22
1
24
حکومت پهلوی دوّم
برنامه نوسازی
جامعه شهری ایران
کارکرد اقتصادی خانواده
محمدعلی
اکبری
akbari_39@yahoo.com
1
استاد گروه تاریخ دانشگاه شهیدبهشتی
AUTHOR
محمدحسن
پورقنبر
mpourghanbar8@gmail.com
2
دانشجوی دکتری تاریخ ایران دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
آزادارمکی، تقی(1386). جامعه­شناسی خانواده ایرانی، تهران: سمت.
1
آصفی، آصفه(2537). زندگی در خانواده، تهران:انتشارات انجمن ملی اولیاومربیان.
2
اسناد لانه جاسوسی آمریکا(1386). دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، کتاب­ هفتم، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش­های سیاسی.
3
اعزازی، شهلا(1376). جامعه­شناسی خانواده، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
4
امور اقتصادی سازمان برنامه(بی­تا). گزارش مقدماتی برنامه عمرانی سوم ایران از مهر1341تا پایان1346، بی­جا: بی­نا.
5
بارل، آر.ام(1389). یادداشت­های سیاسی ایران1260-1344، ج14، ترجمه: افشار امیری، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب.
6
بالدوین، جورج(1394). برنامه­ریزی و توسعه در ایران، ترجمه: میکائیل عظیمی، تهران: انتشارات علم.
7
برنامه عمرانی چهارم کشور 1347-1351، تهران: سازمان برنامه، بی­تا.
8
بوستاک، فرانسیس و جفری جونز(1395). برنامه­ریزی و قدرت در ایران(ابوالحسن ابتهاج و توسعه اقتصادی زیر سلطه شاه)، ترجمه: پازوکی و حبیبی، تهران: کویر.
9
بهنام، جمشید و شاپور راسخ(1348). مقدمه­ای بر جامعه­شناسی ایران، تهران: خوارزمی.
10
بیل، جیمز(1371). شیروعقاب، ترجمه: فروزنده برلیان، تهران: فاخته.
11
پهلوی، محمدرضا(1371). پاسخ به تاریخ، ترجمه: حسین ابوترابیان، تهران: ابوترابیان.
12
زاهدی، محمدجواد و هوشنگ نایبی(1392). «تبیین جامعه شناختی تاثیر فرایند نوسازی در ساختار خانواده»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، سال شانزدهم، شماره61.
13
زاهدی، محمدجواد و عمر خضرنژاد(1392). «نوسازی و فرایند تحول ارزش­ها در حوزه خانواده»، مجله جامعه­شناسی ایران، دوره 14 شماره1.
14
سازمان برنامه و بودجه(1350). خطوط کلی برنامه عمرانی پنجم ایران 1352-1356، بی­جا: بی­نا، اسفند1350.
15
سرشماری عمومی نفوس­ومسکن آبانماه1355، کل کشور(جلد صدو هشتادوششم)، سازمان برنامه­وبودجه:مرکز آمار ایران، بی­تا.
16
روزن­باوم، هایدی(1367). خانواده به منزلة ساختاری در مقابل جامعه، ترجمه: محمدصادق مهدوی، تهران: نشر دانشگاهی.
17
سوداگر، محمدرضا(1369). رشد روابط سرمایه­داری در ایران(مرحله گسترش)، تهران: انتشارات شعله اندیشه.
18
طبیبی، حشمت­­اله(1349). «صنایع خانگی در ایران»، دانشگاه تهران: موسسه مطالعات­وتحقیقات اجتماعی.
19
گازیوروسکی، مارک(1371). سیاست خارجی امریکا و شاه، ترجمه: فریدون فاطمی، تهران: مرکز.
20
گزارش خلاصه سرشماری عمومی کشور ایران در آبانماه 1335، جلد دوم (مشخّصات جمعیّت و خانوار کشور)، وزارت کشور: آمار عمومی، آبانماه1340ش.
21
لیلاز، سعید(1392). موج دوم تجدد آمرانه در ایران، تهران: نیلوفر.
22
محمدپور، احمد و دیگران(1388). «سنت، نوسازی و خانواده»، پژوهش زنان، دوره7، شماره4.
23
مصطفی ابیانه، پروین(2535). «تاثیر مهاجرت در تغییر گرایشهای والدین در جهت امروزی شدن افکار آنان»، دانشگاه تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
24
نازک­تبار، حسین و دیگران(1394). «تحلیلی بر نوسازی و کارکرد خانواده در استان مازندران»، مطالعات زن و خانواده، دوره3، شماره2.
25
Baerwald, Friedrich(1955). »The Family as an Economic Unit«, Fordham Law Review,Volume 24, Issue1.
26
Canning, David & Marc Mitchell, David Bloom.»The Family and Economic Development«, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.194.8310
27
Goode, William j)1963(. world revolution and family patterns, New York: Free press.
28
Kavas, Serap & Arland Thornton)2013(. »Adjustment and Hybridity in Turkish Family Change :Perspectives from Developmental Idealism« . Journal of Family History, Vol 38, Issue 2.
29
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی کارکردهای پنهان آب انبارهای وقفی تهران در دوره قاجار
آب­انبارهای وقفی، یکی از تأسیسات عمومی و ضروری شهر تهران در دورۀ قاجار بوده­اند که با هدف تأمین آب شرب مردم شهر در محلات مختلف ساخته می­شدند. این تأسیسات آبی، بنابر عللی چون انگیزه­های واقفان، باورها و اعتقادات مردم، موقعیّت قرارگیری­شان در بافت شهری و رجوع افراد مختلف به آنها، در کنار کارکرد اصلی و حیاتی خود، یعنی تأمین آب شرب مردم، کارکرد­های دیگری نیز داشتند. مسالۀ اصلی پژوهش حاضر، بررسی کارکردهای پنهان آب­انبارهای عمومی تهران در دورۀ قاجار می­باشد. نتیجۀ پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و با گردآوری­ داده­­ها بصورت کتابخانه­ای- اسنادی و مصاحبه و مشاهدات میدانی، صورت گرفته، نشان می­دهد که کارکردهای پنهان آب­انبارها، جنبه­های گوناگون فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مختلفی داشته که با روحیّات و اعتقادات و سبک زندگی مردم شهر در ارتباط مستقیم بوده­اند. این ابنیه گاه کژکارکردهایی نیز می­یافته­اند که با نیّت واقفان و هنجارهای جامعه در تعارض بوده است، اما اغلب کارکردهای مثبت داشته­اند.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_2760_3aff69f01937bdbcdbef72a00b377355.pdf
2017-05-22
39
55
آبانبارهای وقفی
کارکردهای پنهان
تهران
دورۀ قاجار
تأمین آب شرب
نسرین
شهریوری
nshahrivari@gmail.com
1
دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی(نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
شهرام
یوسفی فر
shyousefifar@yahoo.com
2
استاد پژوهشکده تاریخ/پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
AUTHOR
آمار دارالخلافه طهران (1368). به ­کوشش اتحادیه (نظام­مافی)، منصوره؛ سعدوندیان، سیروس. تهران. تاریخ ایران.
1
بیانی، سوسن؛ بیگلربیگی­قاجاریه، مونا. «آب­انبارسید اسماعیل(میرزاموسی)». دانشکده ادبیات و علوم­انسانی دانشگاه تهران. بهار1387، شماره185.
2
تکمیل همایون، ناصر (1377). تاریخ اجتماعی و فرهنگی تهران از آغاز تا دارالخلافه ناصری. 3جلد. تهران. دفترپژوهشهای فرهنگی.
3
حسینی بلاغی، عبدالحجه (بی­تا). تاریخ تهران. 2جلد. بی­نا.
4
خرمشاهی، بهاءالدین؛ فانی، کامران (1366). «دایره­المعارف تشیع». به کوشش احمد صدر حاج ­سید جوادی، تهران، بنیاد اسلامی طاهر.
5
شاملو، احمد؛ سرکیسیان، آیدا (1377). کتاب کوچه (جامع لغات، اصطلاحات، تعبیرات، ضرب­المثلهای فارسی). چاپ ­دوم. تهران. مازیار.
6
شاه­حسینی، پروانه (1390). وقف­شناسی تهران از شهری اسلامی تا شهری مدرن. مشهد، پاپلی.
7
شهبازی، داریوش (1394). تهران ­نامه (دانشنامه جغرافیایی تاریخی تهران). تهران. بی­نا.
8
شهری(شهری­باف)، جعفر (1368). تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم. 6جلد. تهران. انتشارات اسماعیلیان و مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
9
شهری(شهری­باف)، جعفر (1370). قند و نمک (ضرب المثلهای تهرانی به زبان محاوره). اسماعیلیان.
10
شهری(شهری­باف)، جعفر (1383). طهران قدیم. 5جلد. چاپ چهارم. تهران. معین.
11
شهریوری، نسرین. 1395. بررسی کارکردهای اجتماعی آب­انبارهای عمومی شهر تهران از آغاز دوره قاجار تا مشروطه(1210-1324ه.ق). پایان­نامه کارشناسی­ارشد. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
12
شهیدی مازندرانی، حسین (1383). سرگذشت تهران.راه مانا؛ دنیا.
13
ضرغامی، اسماعیل. تابستان و پاییز1385. «مسجد و مدرسه معیرالممالک». اثر، شمارة 40 و41.
14
عسگری، نصرا... . پاییز و زمستان 1388. «آب­انبار سردار بزرگ قزوین و نقش آن در زندگی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مردم محلّه راه ­ری سابق». فرهنگ مردم، شمارة 31 و32.
15
فرّخ­یار، حسین (1386). آب­انبار یادگاری از یاد رفته (شهرستانهای: کاشان، آران و بیدگل). قم. حلم.
16
فرهمند، جلال. «تنظیف شهر تهران». ماهنامه الکترونیکی بهارستان(مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران). شماره1. http://www.iichs.org/magazine/sub.asp?id=85&theme=Orange&magNumber=1&magID=6&magIMG=coverpage1.jpg
17
فووریه، ژوانس (1385). سه ­سال در دربار ایران. ترجمة عباس اقبال آشتیانی. تهران. علم.
18
قاسمی، سمیرا. 1390. نقش آب در شکل گیری فرهنگ شهر تهران .(با تأکید بر قنات). پایان­نامه کارشناسی ­ارشد. دانشکده علوم اجتماعی. دانشگاه تهران.
19
کشاورز، محمد. زمستان 1388. «بررسی انگیزه­های واقفان در شهر تهران بر پایه بازخوانی دو نمونه از وقف نامه­های بازار دوره قاجار» وقف میراث جاویدان، شمارة 68.
20
مختاری، لواء. اردیبهشت 1354. «وقایع و مشاهدات هفتاد ساله». وحید، شمارة 179.
21
مستوفی، عبدا... (1384). شرح زندگانی من. 3جلد. تهران. زوّار.
22
مسرت، حسین. « بررسی وقف و نیکوکاری در آب­انبارهای ایران (بویژه یزد)». وقف میراث جاویدان. پاییز1387، شماره63.
23
معتمدی، محسن (1381). جغرافیای تاریخی تهران. مرکز نشر دانشگاهی. تهران.
24
میرزایی، مهدی. 1391. مسأله­ی آب وآبرسانی در تهران دوره­ی قاجار. پایان­نامه کارشناسی­ارشد. دانشکده ­ادبیات وعلوم­انسانی. دانشگاه تهران.
25
نجمی، ناصر(1356). دارالخلافه تهران. چاپ چهارم. امیرکبیر.
26
نراقی، حسن (1348). آثار تاریخی شهرستانهای کاشان و نطنز. انجمن آثار ملی.
27
ورجاوند، پرویز (1379). معماری ایران (دوره اسلامی). گردآورنده: محمد یوسف کیانی. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت).
28
اسناد
29
«حسین حمامی کاشانی (استاد)». سازمان اوقاف و امورخیریه. اداره کل اوقاف و امورخیریه استان تهران. شماره پرونده: آرشیو 208.
30
«خدیجه سلطان خانم بنت علی نراقی (کربلایی)». سازمان اوقاف و امور خیریه. اداره کل اوقاف و امور خیریه استان تهران. شماره پرونده: آرشیو 361.
31
«فاطمه سلطان خانم همسر خسروخان خراقانی». سازمان اوقاف و امورخیریه. اداره کل اوقاف و امورخیریه استان تهران. شماره پرونده: آرشیو 707.
32
«محمدتقی معمار [دیوانی]». سازمان اوقاف و امورخیریه. اداره کل اوقاف و امورخیریه استان تهران. شماره پرونده: آرشیو 351.
33
«موسی تاجر طهرانی حسب­الوصایة آغابهرام خواجه و حسب­الوکالة زین­العابدین و علی عسکرو فاطمه سلطان». سازمان اوقاف و امورخیریه. اداره کل اوقاف و امورخیریه استان تهران. شماره پرونده: آرشیو 320.
34
سند ثبت ملیّ آب­انبار سیداسماعیل. سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور. سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران. شماره سند: 16224.
35
سند ثبت ملّی مسجد، مدرسه و آب­انبار معیرالممالک. سازمان میراث فرهنگی کشور. اداره کل میراث فرهنگی استان تهران (معاونت حفظ و احیاء).شماره سند: 2687.
36
فرمان ناصرالدّین شاه به علی­خان امین حضور جهت تنظیف شهر. (مرکز اسناد مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، سند شماره: پ-6858)
37
نشریات قدیمی
38
روزنامه وقایع ­اتفاقیه، بیست و چهارم صفرالمظفر 1268ق، شماره 46.
39
روزنامه وقایع ­اتفاقیه، غرّه جمادی­الاول 1269، شماره 106.
40
مصاحبه­ها
41
سراج­زاده، مهدی. خادم مسجد اردبیلیها، تابستان1395.
42
رضایی، امید. کارشناس پژوهش سازمان اوقاف و امور خیریّه، تابستان1395.
43
رعیت، عباس. کاسب محلّه چاله­میدان، محلّ کسب: گلاب و عرقیات دلخواه، تابستان1395.
44
طوبایی (حاج آقا). تولیت آستان امامزاده سیداسماعیل، دفتر تولیت آستان امامزاده، تابستان1395.
45
ORIGINAL_ARTICLE
نقش عوامل اجتماعی- فرهنگی در گسترش طب نوین در ایران عصر قاجار
عصر قاجار عصر تحول علم طب در ایران است. بهمنظور درک و شناخت عوامل مؤثر بر این تحول، این پژوهش به روش کتابخانهای و به شیوهی توصیفی-تحلیلی عوامل اجتماعی-فرهنگی را مدنظر قرار داده و پرسشی را مطرح نموده است: کدامین عوامل اجتماعی- فرهنگی در تحول طب نوین در ایران عصر قاجار نقش داشتهاند؟ با این فرض که عوامل اجتماعی-فرهنگی در تحول، رواج و گسترش طب مدرن دخالت داشتهاند، مجموعهای از عوامل مانند اعتقاد به برتری نحوهی آموزش نوین، رسوخ تفکر برتری طب مدرن، سهل گیری در برخی مسائل اجتماعی-فرهنگی در کنار عواملی همچو رقابت و برابری نمودن مردم در مراجعه به پزشک خارجی، به رخ کشیدن دارایی و قدرت مورد کنکاش قرار گرفت. برآیند تحقیق ضمن تأیید فرضیه نشان داد که هرکدام از عوامل اجتماعی-فرهنگی در کنار هم و بهاندازهی نیروی خود مؤثر بودهاند.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_2767_7399ada0bdffb653478e6b53a929f0bf.pdf
2017-05-22
83
105
طب نوین
عوامل اجتماعی و فرهنگی
گسترش پزشکی نوین
دورﮤ قاجار
ولی اله
قهرمانی اصل
qahremaniasl@gmail.com
1
دانشجوی دکترای تاریخ. دانشگاه آزاد اسلامی شبستر. ایران
LEAD_AUTHOR
میر اسد اله
صالحی پناهی
assadsalehi@yahoo.com
2
استادیار گروه تاریخ. دانشگاه آزاد اسلامی شبستر. ایران
AUTHOR
ناصر
صدقی
n_sedghi@tabrizu.ac.ir
3
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز. ایران
AUTHOR
شهرزاد
ساسان پور
sh.sasanpur@gmail.com
4
استادیار گروه تاریخ. دانشگاه آزاد اسلامی شبستر. ایران
AUTHOR
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1374) چهل سال تاریخ ایران (3 جلد)؛ محقق/ مصحح: ایرج افشار؛ تهران؛ اساطیر؛ دوم.
1
افضل الملک، غلامحسین (1361) افضل التواریخ؛ محقق/ مصحح: منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان؛ تهران؛ نشر تاریخ ایران.
2
امین لشکر، قهرمان (1378) روزنامه خاطرات امین لشکر؛ تهران؛ اساطیر.
3
آبراهامیان، یرواند (1384) ایران بین دو انقلاب؛ ترجمهی احمد گل محمدی و محمدابراهیم فتاحی ولیلایی؛ تهران؛ نشر نی؛ یازدهم.
4
آقا حسینی، علیرضا (1386) چالش و پاسخ در دورهی قاجاریه: اعزام دانشجو به خارجه با تأکید بر مورد فرانسه؛ مجله تاریخ روابط خارجی؛ شماره 32؛ پاییز 1386؛ صص 25-1.
5
بروگش، کارل، هینریش (1374) در سرزمین آفتاب (دومین سفرنامه هینریش بروگش)؛ ترجمهی مجید جلیلوند؛ تهران؛ مرکز.
6
بوچانی، ابراهیم، عمادی، سید حسین (بهار و تابستان 1393) اعزام محصّل در عصر قاجار و انتقاد به این روند در پرتو دو سند؛ پیام بهارستان؛ دوره 2؛ سال 6؛ شماره 23.
7
پولاک، یاکوب ادوارد (1361) سفرنامه پولاک (ایران، مردم و سرزمین آن) مترجم: کیکاووس جهانداری؛ تهران؛ خوارزمی.
8
جکسون، آبراهام والنتاین ویلیامز (1369) سفرنامه جکسن؛ مترجم: منوچهر امیری- فریدون بدره ای؛ تهران؛ خوارزمی؛ سوم.
9
چالمرز، آلن فرانسیس (1390) چیستی علم: درآمدی بر مکاتب علمشناسی فلسفی؛ مترجم: سعید زیباکلام؛ تهران؛ شرکت انتشارات علمی و فرهنگی؛ دوازدهم.
10
خلخالی، سید محیالدین، تقدیری، سعید (زمستان 1391) مقدمهای بر معرفی دارالفنون و اقدامات امیرکبیر به روایت منابع و اسناد تاریخی موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی؛ پیام بهارستان؛ دوره 2؛ سال 5؛ شماره 18.
11
دالمانی، هانری رونه (1335) سفرنامه از خراسان تا بختیاری؛ ترجمه: محمدعلی فره وشی؛ تهران؛ امیرکبیر.
12
الدر، جان (1333) تاریخ میسیون آمریکائی در ایران؛ مترجم: سهیل آذری؛ تهران؛ نور جهان.
13
دولتآبادی، یحیی (1371) حیات یحیی (ج اول)؛ تهران؛ عطار؛ پنجم.
14
روششوار، ژولین دو (1378) خاطرات سفر ایران؛ ترجمهی مهران توکلی؛ تهران؛ نشر نی.
15
سارتون، جورج (1383) مقدمهای بر تاریخ علم (3 جلد)؛ مترجم: غلامحسین صدری افشار؛ تهران؛شرکت انتشارات علمی و فرهنگی؛ دوم.
16
سعیدی سیرجانی (گردآورنده) (1383) وقایع اتفاقیه؛ محقق / مصحح: سعیدی سیرجانی؛ تهران؛ نشر آسیم؛ چهارم.
17
سیاح، حمید (1346) خاطرات حاج سیاح یا دوره خوف و وحشت؛ تهران؛ ابنسینا.
18
شکرخواه،یونس(1386) آشنایی با نظریه اشاعه نوآوریها؛روابط عمومی ؛مهر و آبان 1386؛ شماره 54 ؛از صفحه 12 تا 12.
19
شیل، لیدی (1368) خاطرات لیدی شیل؛ مترجم: حسین ابوترابیان؛ تهران؛ نشر نو؛ دوم.
20
عضد الملک، علیرضا (1370) سفرنامه عضد الملک به عتبات؛ محقق/ مصحح: مرسلوند، حسن؛ تهران؛ موسسه پژوهشی و مطالعات فرهنگی.
21
فلور، ویلم (1387) سلامت مردم در ایران قاجار؛ مترجم: ایرج نبی پور؛ بوشهر؛ دانشگاه علوم پزشکی بوشهر.
22
فوریه (1385) سه سال در دربار ایران؛ ترجمه: عباس اقبال آشتیانی؛ تهران؛ نشر علم.
23
فیاضی، عمادالدین، جوادی، هادی (1390) تاریخچهای از فعالیتهای آموزشی و فرهنگی مبشران آمریکایی در ایران دوره قاجار؛ پیام بهارستان؛ دوره دوم؛ سال سوم؛ شماره 11.
24
قاسمی، بهزاد (1391) گذری بر زمینههای نوسازی و اندیشه اصلاح گرانه در ایران عصر قاجار - با تأکید بر مسئله اعزام دانشجو به خارج از ایران؛مجله تاریخ پژوهی؛ تابستان 1391؛ شماره 51 ؛صص 45 تا 66.
25
کاویان پور، احمد (1344) تاریخ رضائیه؛ تهران؛ انتشارات آسیا.
26
کرزن، جورج ناتانیل (1380) ایران و قضیه ایران (جلد: 2)؛ ترجمه: غلام علی وحید مازندرانی؛ تهران؛ انتشارات علمی و فرهنگی؛ پنجم.
27
کرمانی، ناظم الاسلام (1384) تاریخ بیداری ایرانیان (جلد: 3)؛ تهران؛ امیرکبیر؛ هفتم.
28
کیان فر جمشید (1368) ترجمه در عهد قاجار از آغاز تا دوره ناصرالدینشاه؛ مجله نشر دانش؛ سال دهم؛ ش 1.
29
کیان فر، جمشید (1384) نهضت ترجمه و دارالفنون؛ مجله پیک نور؛ شماره 9؛ بهار 1384.
30
گروته، هوگو (1369) سفرنامه هوگو گروته؛ مترجم: مجید جلیلوند رضایی؛ تهران؛ نشر مرکز.
31
گشتر (جلیل زاده)، افسانه (آذر و اسفند 1386) پیشینهای تاریخی از انتقال دانش و فرهنگ بین اتریش و ایران؛ مترجم: یاسمین ثقفی؛ مجله بخارا؛ شماره 64.
32
الگود، سیریل (1386) تاریخ پزشکی ایران و سرزمینهای خلافت شرقی؛ مترجم: باهر فرقانی؛ تهران؛ امیرکبیر؛ سوم.
33
محسنی، احمد، خاچاطوریان سرادهی، آرسینه (بهار 1390) نهضت ترجمه در عصر قاجار؛ پیام بهارستان؛ دوره دوم؛ سال سوم؛ شماره 11.
34
مستوفی، عبدالله (1384) شرح زندگانی من (تعداد جلد: 3)؛ تهران؛ زوار؛ پنجم.
35
مکنزی، چارلز فرانسیس (1359) سفرنامهی شمال؛ مترجم: منصوره اتحادیه (نظام مافی)؛ تهران؛ نشر گستره.
36
ملکزاده، الهام (بهار و تابستان 1382) مادام توماسن از بازماندگان هیئتهای مذهبی فرانسوی در ایران؛ مجله گنجینه اسناد؛ شماره 49 م 50.
37
مینوی، مجتبی (1332) اولین کاروان معرفت؛ مجله یغما؛، سال ششم؛ شماره 7؛ مهر 1332.
38
ناصرالدینشاه قاجار (1372) شهریار جادهها؛ محقق / مصحح: محمدرضا عباسی و پرویز بدیعی؛ تهران؛ انتشارات سازمان اسناد ملی ایران.
39
ناطق، هما (اسفند 1368/ مارس 1990) ایران در راهیابی فرهنگی؛ پاریس؛ انتشارات خاوران و مرکز پخش پگاه؛ دوم.
40
ناطق، هما (شهریور 1356) تأثیر اجتماعی و اقتصادی بیماری وبا در دوره قاجار؛ مجله نگین؛ شماره 148.
41
نظامالسلطنه مافی، حسین قلی خان (1362) خاطرات و اسناد حسین قلی خان نظامالسلطنه مافی (جلد: 3)؛ محقق / مصحح: معصومه مافی و منصوره اتحادیه و سیروس سعدونیان و حمید رام پیشه؛ تهران؛ نشر تاریخ ایران؛ دوم.
42
نفیسی، میرزاعلی اکبر (?) فرهنگ نفیسی) لغتنامه- اصطلاحات(5 جلد؛ تهران؛ خیام.
43
نوایی، عبدالحسین، ملکزاده الهام (1382) تفصیل مدرسه دارالفنون عنوان نسخهای خطی از سال 1314 هجری قمری مجموعه بیوتات کاخ گلستان؛ مجله تخصصی گروه تاریخ دانشگاه تهران؛ سال چهارم؛ شماره پیاپی چهارم.
44
والیزاده معجزی، محمدرضا (1380) تاریخ لرستان روزگار قاجار؛ تهران؛ حروفیه.
45
یغمایی، اقبال (گردآورنده)(2537) شهید آزادی سید جمال واعظ اصفهانی؛ تهران؛ توس.
46
Ebrahimnejad, Hormoz (2004) Medicine, public health, and the Qajjar state: patterns of medical modernization in nineteenth-century Iran, vol. 4, Leiden, The Netherlands; Boston, USA, Brill, 274pp.
47
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی جایگاه علم طب و طبابت در دوره ناصری
علم پزشکی در عصر ناصری به علت چالشهای سیاسی- اجتماعی اهمیت زیادی پیدا کرد. از یک طرف حاکمان وقت به این فکر افتادند که برای حفظ جمعیت نخبه نظامی و دیوانی، سلامت عمومی در کشور را ارتقا بخشند و از سویی دیگر ورود پزشکان خارجی به ایران، این فکر تقویت شد. به دین ترتیب در حکومت ناصرالدین شاه، علم پزشکی از طریق تأسیس مدرسه دارالفنون، استخدام پزشکان خارجی و چاپ و نشر کتب طبی توسط پزشکان ایرانی گسترش یافت. پزشکان ایرانی برای درمان بیماران از روشهای بالینی - گیاهی استفاده می کردند، البته آنها با شیوه های علمی جدید غرب نیز آشنا شدند اما عمدتاً به تالیفات در حوزه دفع امراض علاقه مند بودند. این پژوهش با تاکید بر منابع دست اول کتابخانه ای و اسنادی به دنبال آن است که علم طب در دوره ناصری چه جایگاهی در حکومت داشته است و روشهای طبابت پزشکان ایرانی چگونه بوده وآنها به همراه پزشکان خارجی در ایران چه نقشی در رشد علم طب داشته­اند.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_2759_ec33770e95c89161ab8ca9b03618a2d7.pdf
2017-05-22
25
38
علم پزشکی
طبابت
مدرسه دارالفنون
ناصرالدین شاه
طب سنتی
حسن
زندیه
zandiyehh@yahoo.com
1
استاد
AUTHOR
حسین
احمدی رهبریان
rahbarian2000@gmail.com
2
کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی/ دانشگاه خوارزمی
LEAD_AUTHOR
محمد
خان احمدی
m.khanahmady@yahoo.com
3
کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی/ دانشگاه آزاد اسلامی
AUTHOR
ارجح، اکرم و دیگران (1371) کتابشناسی نسخ خطی پزشکی، تهران: کتابخانه ملی.
1
ارجمند، محسن ( 1384) گذشته چراغ راه آینده است ( نگاهی به تاریخ طب در ایران )، کتاب ماه علوم و فنون شماره 86.
2
اعتماد السلطنه، محمد حسن ( 1363) الماثر و الآثار ( چهل سال تاریخ ایران ) ، جلد اول، تهران : اساطیر.
3
اعتماد السلطنه، محمد حسن (1350) روزنامه خاطرات اعتماد السلطنه،تهران : امیرکبیر.
4
اقبال آشتیانی عباس ( 1363 ) میرزا تقی خان امیرکبیر، تهران : انتشارات توس.
5
برجسته و دیگران، (1393) سلامت،بهداشت و زیبایی در عصر قاجار، ترجمه مسعود کثیری، تهران : امیرکبیر.
6
بیانی، خانبابا ( 1375) پنجاه سال تاریخ ایران در دوره ناصری، جلد اول، تهران : نشر علم.
7
بیگ باباپور، یوسف (به کوشش) (1391 ) مجموعه ده رساله پزشکی، نشر مجمع ذخایر اسلامی،
8
پرویز بدیعی ( به کوشش ) (1378)یادداشتهای روزانه ناصرالدین شاه ، تهران : سازمان اسناد ملی ایران.
9
پولاک یاکوب ادوارد (1361) سفرنامه پولاک ( ایران و ایرانیان )، ترجمه جهانداری ، تهران : خوارزمی.
10
جوادی هادی،(1385) بررسی عملکرد اجتماعی مسیونر های مذهبی در ایران ( پایان نامه ) دانشگاه شهرری
11
داویدیان هاراطون ( 1387( تکوین روان پزشکی نوین در ایران، تهران : ارجمند.
12
دمیرچی، شهاب الدین(1385) اوضاع علوم پزشکی و بیمارستان ها در تمدن اسلامی، انتشارات خورشید.
13
دولاندلن ( 1385 )تاریخ جهانی، ترجمه احمد بهمنش، جلد دوم ، تهران :دانشگاه تهران.
14
دیولافوا مادام( 1378 ) سفرنامه مادام دیولافوا، ترجمه همایون فره وشی ، تهران :قصه پرداز.
15
روزنامه ایران ؛ (1375 ) جلد دوم، شماره 371، ( 29 ذیقعده 1295 ق )، تهران : سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
16
روستایی محسن (1382 ) تاریخ طب و طبابت در ایران، جلد 1 و 2، تهران : مرکز سازمان اسناد ملی.
17
سرمدی محمد تقی( 1379)، تاریخ پزشکی و درمان جهان، جلد2، تهران : سرمدی.
18
شمس اردکانی و دیگران(1390 )، روند تحول پزشکی نوین ایران از دارالفنون تا تاسیس دانشگاه تهران، چوگان تهران.
19
شهری جعفر (1369) تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، جلد 3 ، تهران : رسا.
20
عبداله، مستوفی (1386) شرح حال زندگانی من، جلد 1، تهران : هرمس.
21
غفاری غلامحسین (1392) سفرنامه خراسان همراه با ناصرالدین شاه، تهران : انتشارت دکتر محمود افشار.
22
فلور، ویلم (1386) سلامت مردم در ایران قاجار، ترجمه ایرج نبی پور، بوشهر: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر،
23
فنتزمر گرهارد (1366) پنجهزار سال پزشکی، ترجمه سیاوش آگاه ، تهران : علمی و فرهنگی.
24
فوریه ( 1363)سه سال در دربار ایران، ترجمه عباس اقبال ، تهران : علمی.
25
کرمانی، علویه ( 1386.)روزنامه سفر حج، عتبات عالیات و دربار ناصری، تهران : نشر مورخ.
26
لمبتون ( 1375)ایران عصر قاجار، ترجمه سیمین فصیحی، مشهد : جاودان خرد.
27
لیدی، شیل (1362) خاطرات لیدی شیل، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران : نشر نو.
28
نجمی، ناصر (1370) طهران عهد ناصری ، تهران : عطار.
29
ولایتی، علی اکبر،( 1382) پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، جلد اول، تهران: مرکز اسناد و خدمات پژوهشی.
30
ویلز. 1368. ایران در یک قرن پیش، ترجمه غلامحسین قراگوزلو ، تهران :نشر اقبال.
31
هدایتی، جواد (1381) تاریخ پزشکی معاصر ایران از تاسیس دارالفنون تا انقلاب اسلامی، تهران :انتشارت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی.
32
اسناد منتشر نشده :
33
مرکز اسناد ملی، شماره سند 3016/295
34
مرکز اسناد ملی، شماره سند، 2306/295.
35
مرکز اسناد ملی، شماره سند 1237/295.
36
نسخه خطی :
37
نسخه خطی خزائن الشفا ناصری، موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی، 2/6955.
38
ORIGINAL_ARTICLE
شیوه های معیشت صوفیان در ایران قرون میانه (5 – 7 هجری)
تصوف یکی از جریان­های فکری و اجتماعی جوامع مسلمان است که شیوه تفکر و سبک زندگی متفاوتی را ترویج می­کند. با آنکه مبانی زهدگرایانه تفکر تصوف عمدتا در پی پرهیز از دنیا و امور دنیوی است، ضرورت تأمین معاش صوفیان و برآورده­کردن هزینه­های مهم­ترین نهاد صوفیه، خانقاه، صوفیان را بر آن داشت به روش­های گوناگون دست به تأمین هزینه­های مورد نیاز خویش بزنند. علی­رغم اینکه تصور می­شود حمایت­های سازمانی مانند وقف و منابع دولتی پشتوانه اقتصادی طریقت­های تصوف بوده است اما منابع معیشتی آنان قبل از تثبیت جماعت­های صوفی در قالب طریقت­­ها تا قرن ششم هجری هنوز به­طور مستقل موضوع پژوهشی قرار نگرفته است بنابراین با فرض تطابق شیوه­های معیشتی صوفیان با نظام فکری تصوف، می­توان پرسید انواع شیوه­های غیرسازمانی تأمین نیازهای معیشتی صوفیان از قرن پنجم تا هفتم هجری در ایران قرون میانه چگونه بوده است؟ دستاورد تحقیق که به روش تاریخی انجام شده است نشان می­دهد در کنار منابع سازمانی مانند وقف و عطایای حکومتی، منابع معیشتی صوفیان تحت تاثیر ارزش­های دنیاگریزانه تفکر صوفیانه شامل شیوه­های مختلفی مانند فتوح، نذور، توکل، هدیه، دریوزگی، زنبیل­گردانی می­شد که به نظر می­رسد میراث سبک زندگی و معیشت اخوانی صوفیان پیش از گسترش خانقاه­ها و شکل­گیری طریقیت­های صوفیان بوده است.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_2761_4e3e1239810ed8fc701cb4a0fbd72860.pdf
2017-05-22
57
82
تصوف
صوفیان
خانقاه
تاریخ اقتصادی ایران
معیشت صوفیان
زهیر
صیامیان گرجی
zohairsiamian@yahoo.com
1
استادیار تاریح/ دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
عباس
احمدوند
a_ahmadvand@sbu.ac.ir
2
استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی /دانشگاه شهید بهشتی( نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
سمیه
شیرین عظیمی
somayeh.shirinazimi@gmail.com
3
کارشناسی ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی/دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
قرآن کریم
1
آقاجانوف، سرگی؛ لقمان، بایمت اف،فروردین ؛اسفند 13821383، « اقتصاد خراسان در عهد سلجوقیان»، کتاب ماه علوم و فنون، شماره 71 و72.
2
ابن بزاز، توکل بن اسماعیل، 1376، صفوه الصفا، تصحیح غلامرضا طباطبائی مجد، چاپ دوم، تبریز، زریاب.
3
ابن جوزی، ابوالفرج، 1389، تلبیس ابلیس ،ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو، چاپ سوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
4
ابن طیب، 1392، اسلام متصوّفان، ترجمه کبری روشنفکر، چاپ اول، تهران، کتاب توت.
5
ارجح، مریم، 1388، خانقاه، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی
6
انصاری، خواجه عبدالله بن محمد، طبقات الصوفیه به روایت سلمی، به کوشش محمد سرور مولائی، تهران ، توس.
7
انصاری، قاسم، 1382، مبانی عرفان و تصوف، تهران، طهوری، چ چهارم.
8
الهیاری، فریدون، مرتضی نورائی و علی رسولی، 1388، طریقت و تجارت؛ کارکردهای تجاری طریقت نقشبندیه، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام و ایران، سال نوزدهم، دوره جدید، شماره پیاپی، 81
9
باخرزی، ابوالمفاخر یحیی، 1383، اوراد الاحباب و فصوص الآداب، به اهتمام ایرج افشار، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران.
10
برتلس، ادوارد، 1381، تصوف و ادبیات تصوف، ترجمه سیروس ایزدی، تهران، امیرکبیر
11
بیانی، شیرین، 1345، تاریخ آل جلایر، تهران، دانشگاه تهران.
12
بیانی، شیرین، 1381، دین و دولت در ایران عهد مغول، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
13
پاکتچی، احمد، 1392، جریان های تصوف در آسیای مرکزی، قم، انتشارات بین المللی الهدی
14
پیکولوسکایا، 1345، تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سده هجدهم، ترجمه کریم کشاورز، تهران، پیام.
15
الجابری، محمد عابد، 1381، جدال کلام، عرفان و فلسفه، ترجمه رضا شیرازی، تهران، نشر یاداوران
16
جامی، عبدالرحمن، 1366، نفحات الأنس، تصحیح و مقدمه مهدی توحیدی پور، چاپ دوم، تهران، سعدی.
17
جنید بن محمد شیرازی، بی­تا، هزار مزاز، شیراز.
18
حاجتی، سمیه و احمد رضی، 1392، صورت­بندی گفتمانی ابن جوزی برابر صوفیان در تلبیس ابلیس، مجله علمی پژوهشی مطالعات عرفانی، شماره هفدهم.
19
حسینی میلانی، ندا، 1395، تصوف و حیات اجتماعی؛ بررسی جهت­گیری دو طریقیت نقشبندی و نعمت­اللهی در حوزه های اقتصادی و سیاسی در عصر تیموری، مجله مطالعات جامعه­شناختی، دوره 23، شماره یک، بهار و تابستان
20
خواندمیر، غیاث الدین، 1333، حبیب السیر، مقدمه جلا الدین همایی، تصحیح محمد دبیر سیاقی، جلد چهارم، چاپ چهارم ، تهران:خیام.
21
دهخدا ، علی اکبر، 1378، لغت نامه، جلد پنجم، تهران، دانشگاه تهران.
22
رازی، امین احمد، 1378، هفت اقلیم ،تصحیح محمدرضا طاهری، ج یک. تهران: سروش.
23
زرین کوب ، عبدالحسین،1362، ارزش میراث صوفیه، تهران، چاپ پنجم، امیر کبیر.
24
زرین کوب، عبدالحسین، 1383، تصوف ایران در منظر تاریخی آن، ترجمه مجد الدین کیوانی؛ تهران: سخن.
25
زرینکوب، عبدالحسین، 1369، جستجو در تصوف ایران، عبدالحسین تهران، امیرکبیر.
26
ستاری، جلال، 1374، عشق صوفیانه، جلال ستاری، تهران، نشر مرکز
27
سرّاج ابونصر ، عبدالله بن علی، 1394، اللمع فی التصوف، سمنان، دانشگاه سمنان.
28
سعدی، مصلح بن عبدالله، 1380، گلستان، به کوشش خلیل خطیب زهیر،چاپ سیزدهم، تهران، صفی علیشاه.
29
سلمی، عبدالرحمن، 1361، طبقات الصوفیه، تصحیح محمد سرور مولایی، تهران، نشر توس
30
سلیمان حشمت، رضا، 1388، تاریخ و جغرافیای تصوف: مستشرقان و تصوف، تهران، نشر مرجع.
31
سهرودی ، شهاب الدین، 1364، عوارف المعارف، ترجمه ابو منصور عبدالمومن اصفهانی، به اهتمام قاسم انصاری، تهران، علمی فرهنگی.
32
شفیعی کدکنی، 1386، قلندریه در تاریخ: دگردیسی های یک ایدئولوژی، تهران، سخن.
33
شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1385، مجموعه میراث عرفانی ایران، چشیدن طعم وقت (ابوسعید ابوالخیر)، تهران، نشر سخن
34
شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1388، مجموعه میراث عرفانی ایران، دفتر روشنایی (بایزید بسطامی)، تهران، نشر سخن
35
شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1389، نوشته بر دریا از میراث عرفانی ابوالحسن خرقانی، تهران: سخن، چاپ چهارم.
36
شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1392، زبان شعر در نثر صوفیه، تهران، نشر سخن
37
الشیبی، مصطفی کامل، 1359، همبستگی میان تشیع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجری، علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، تهران، امیر کبیر.
38
صدقی، ناصر؛ باقری توفیقی، ناهید، بهار و تابستان 1389، «مبانی فکری تصوف خراسان در عصر سلجوقی»، علّامه ، سال دهم، شماره 26.
39
صفی، امید، 1389، سیاست/دانش در جهان اسلام، ترجمه مجتبی فاضلی، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
40
عطار، فریدالدین، 1383، مصیبت نامه، تصحیح نورایی وصال، چاپ ششم، تهران: دلارنگ.
41
عطار، فریدالدین، 1388، تذکرة الاولیاء، تصحیح رینولد ا. نیکلسون، چاپ اول، تهران، هرمس.
42
عوفی، سدیدالدین محمد، بی تا، جوامع الحکایات و لوامع الروایات، تصحیح محمد معین، بخش دوم، تهران: دانشگاه تهران.
43
غزالی، کیمیای سعادت، 1374، به کوشش حسین خدیو جم، جلد دوم، چاپ یازدهم، تهران: علمی و فرهنگی.
44
غزنوی، سدید الدین 1345، مقامات ژنده پیل، به کوشش حشمت الله مؤید سنندجی،ت چاپ دوم، تهران، بنگاه ترجمه نشر کتاب.
45
غنی، قاسم، 1366، بحثی در تصوف، تهران، زوار.
46
فاخوری، حنا و خلیل جر، 1373، تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، تهران، نشر علمی فرهنگی
47
فخری، ماجد، 1388، سیر فلسفه در جهان اسلام، زیر نظر نصرالله پورجوادی، تهران، نشر مرکز دانشگاهی، چاپ دوم
48
قُشیری، ابولقاسم عبدالکریم بن هوازن، 1345، ترجمه رساله قُشیریه، ترجمه بدیع الزمان فروزانفر، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
49
کاتب، احمد بن حسین، 1375، تاریخ جدید یزد، به کوشش ایرج افشار، تهران، فرهنگ ایران زمین.
50
کیانی، محسن، 1369، تاریخ خانقاه در ایران، چاپ اول، تهران، کتابخانه طهوری.
51
کیائی نژاد، زین الدین 1366، سیر عرفان در اسلام؛ تهران: اشراقی
52
محمد بن منّور، 1313، اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی سعید، چاپ اول، تهران، کتابخانه طهوری.
53
مصطفوی رجالی، مینو دخت، 1351، وقف در ایران، بی جا.
54
منفرد، افسانه، 1388، خانقاه، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی
55
مولوی، جلال الدین محمد، 1371، مکتوبات، تصحیح توفیق سبحانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
56
نصر، سید حسین، 1388، گلشن حقیقت، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران، نشر صوفیا.
57
نفیسی، سعید ، 1343، سرچشمه تصوف در ایران، تهران، چاپخانه اتحاد
58
نیکلسون، رینولد، 1374، تصوف اسلامی و رابطۀ انسان و خدا، ترجمه محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، نشر سخن.
59
هجویری، علی بن عثمان، 1383، کشف المحجوب، تصحیح و مقدمه محمد عابدی، تهران، سروش.
60
هرمانسن، مارشا، 1388، تاریخ و جغرافیای تصوف: تصوف در غرب، ترجمه فاطمه رحیمی، تهران، نشر مرجع
61
همدانی، رشیدالدین فضل الله بن عماد الدوله، 1300، تاریخ مبارک غازانی، لندن، استفن اوستین.
62
یوسفی، غلامحسین، 1384، « عارفی از خراسان»، جستارهای ادبی، شماره 18.
63
ORIGINAL_ARTICLE
تغییر و تحول اصطلاح «استصوابیات» درنظام اداری و مالی ایران
بررسی دقیق واژگانی که در منابع تاریخی و اسناد آمده، می تواند راهگشای کاربرد آن در بستر زمان باشد. و سیر تغییر و تحولات نظام مربوط به اصطلاح مورد بررسی را روشن سازد. یکی از واژگانی که درمنابع و اسناد در کنار سایر اصطلاحاتی چون اخراجات و تکالیف دیوانی آمده است، استصوابیات یا استصوابی است.
اینکه کلمه مزبور اصطلاح است یا خیر و تغییر و تحولات معنایی و کاربردی آن در بستر زمان در نظام اداری و مالی ایران به چه صورت بوده، مساله اصلی مقاله است.
این مقاله با روش توصیفی- تطبیقی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد آرشیوی به کنکاش موضوع مورد بحث می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که با توجه به تغییرات مفهومی استصوابیات در متون، این واژه، غیر از معنی رایج لغوی آن، اصطلاحی در حوزه نظام اداری و مالی ایران بوده که در طول زمان کارکرد آن تغییر یافته است. و به مجموعه­ای از مالیات­ها به ویژه مالیات های غیر رسمی گفته می شود که بیشتر در احکام واگذاری معافیت مالیاتی سیورغالات رواج داشته است. هم چنین به عنوان نوعی هزینه خاص دردفتر توجیهات ثبت می گردید و در دوره قاجار به صورت حواله دیوانی و گونه ای پرداخت مواجب بوده است.
https://economichistory.ihcs.ac.ir/article_2768_d3e0736a0bd9d330e95c5dfaf853c8dd.pdf
2017-10-23
107
123
اصطلاحات اداری و مالی
استصوابیات
مالیات
مواجب
الهه
محبوب فریمانی
e.88.mahboob@gmail.com
1
دکترای تاریخ وکارشناس پژوهش مرکز اسناد آستان قدس رضوی( نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
مهری
ادریسی
edrisime@gmail.com
2
استادیار تاریخ دانشگاه پیام نور
AUTHOR
اشعری قمی، حسن بن محمد بن حسن،(1385). تاریخ قم، ترجمه: تاجالدین حسن بن بهاءالدین بن عبدالملک قمی، تحقیق: محمدرضا انصاری قمی، قم:کتابخانه مرعشی.
1
اصطلاحات اسناد،(1983).آرشیو ملی هند،جلد اول، دهلینو:1982.
2
اعتمادالسلطنه، محمد حسن بن علی،(1367). تاریخ منتظم ناصری، تصحیح: محمد اسماعیل رضوانی،ج3، تهران: دنیای کتاب.
3
افضل الملک، غلامحسین. افضل التواریخ،(1361). تصحیح: منصوره اتحادیه، سیروس سعدوندیان،تهران: نشر تاریخ ایران.
4
انوری، حسن،(1373). اصطلاحات دیوانی دوره غزنوی و سلجوقی،چاپ دوم، تهران: سخن.
5
انوری، حسن،(1381). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
6
آیتی،عبدالمحمد،(1383). تحریر تاریخ وصاف، چاپ سوم،تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
7
باقریان موحد،رضا،(1393). پیوندهای معنوی اصفهان و کربلا،قم:مجمع ذخایر اسلامی.
8
بردسیری، میرمحمدسعید مشیزی،(1369). تذکره صفویه کرمان، تصحیح: محمد ابراهیم باستانی پاریزی، تهران: نشر علم.
9
برن،رهر،(1349). نظام ایالات در دوره صفویه، ترجمه: کیکاووس جهانداری، تهران: انتشارات علمی وفرهنگی.
10
بوسه، هربرت،(1367). پژوهشی در تشکیلات دیوان اسلامی بر مبنای اسناد دوران آققوینلو و قراقویونلو و صفوی، مترجم:غلامرضا ورهرام، تهران: موسسه مطالعات فرهنگی.
11
بیانی، بهمن،(1391). کتابچه جمع و خرج کل هذه السنه ایت ئیل ممالک محروسه سنه 1304ق، تهران:کتابخانه،موزه ومرکزاسنادمجلس شورای ملی.
12
بیهقی، محمد بن حسین،(1388). تاریخ بیهقی، تصحیح: محمدجعفریاحقی و مهدی سیدی، ج1، تهران: سخن.
13
پاشینو، پیترایوانوویچ،(1372). سفرنامه ترکستان و ماوراء النهر، به کوشش: جمشید کیانفر، مترجم: مادروس داوودخانف، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
14
پطروشفسکی، ای.پ.(1344). کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، ترجمه: کریم کشاورز،ج2، تهران:موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
15
جرفادقانی، ابوالشرف ناصح(1374). ترجمه تاریخ یمینی. تصحیح : جعفر شعار. چاپ سوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.1374.
16
جعفریان، رسول(1379). صفویه در عرصه دین،فرهنگ و سیاست، ج2، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
17
جوینی، عطاملک بن محمد(1385). تاریخ جهانگشای جوینی، تصحیح:محمدقزوینی، اهتمام: شاهرخ موسویان،ج2،تهران: دستان.
18
جهانگیر میرزا(1384).تاریخ نو(حوادث دوره قاجاریه) از سال 1240تا1267، به اهتمام عباس اقبال، تهران: نشرعلم.
19
حسینی منشی، محمود بن ابراهیم(1386). تاریخ احمد شاهی، تصحیح محمد سرور مولایی، تهران: عرفان.
20
خور موجی، محمد بن جعفر بن محمد علی(1344). تاریخ قاجار.،حقایق الاخبار ناصری، به کوشش حسین خدیو جم، ج1، تهران: زوار.
21
خورشاه بن قباد(1379). تاریخ ایلچی نظام شاه( تاریخ صفویه از آغاز تا 972)، تصحیح: محمد رضا نصیری و کویچی هانه دا ،تهران: انجمن آثار و مفاخر.
22
دفتر تاریخ(1387). به کوشش ایرج افشار،ج3، تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.
23
دهخدا، علیاکبر(1377). لغتنامه دهخدا،تهران: دانشگاه تهران.
24
ذوالفقار بن محاربی (مختار) متخلص به غافل، مجمع الحساب، کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی6849 .
25
روستایی، محسن(1395). ادبیات تاریخی و دیوانسالاری ایران«عهد مغول تا سرآغاز دولت صفوی»، تهران: ندای تاریخ.
26
روملو، حسن(1384). احسن التواریخ، تصحیح: عبدالحسین نوایی، تهران: اساطیر.
27
ستوده،منوچهر و ذبیحی،مسیح(1377). از آستارا تا استرآباد، ج6.و8. تهران: انجمن آثار و مفاخرفرهنگی.
28
سمیعا، محمد سمیع میرزا(1368). تذکره الملوک سازمان اداری حکومت صفوی یا تعلیقات مینورسکی بر تذکره الملوک،مترجم:مسعود رجب نیا، به کوشش: محمد دبیر سیاقی،چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
29
شاردن،ژان(1372). سفرنامه شاردن، ترجمه: اقبال یغمایی، ج2، تهران: توس.
30
شریک امین، شمیس(1357). فرهنگ اصطلاحات دیوانی و دوران مغول، تهران: فرهنگستان ادب و هنرایران.
31
علاقه، فاطمه(1385). اصطلاحات دیوانی عالمآرای عباسی، تهران:فرهنگستان هنر.
32
فروغ اصفهانی، مهدی بن باقر(1378). فروغستان: دانشنامه فن استیفا و سیاق،تصحیح: ایرج افشار،تهران: میراث مکتوب فروغ اصفهانی.
33
فلور، ویلم(1394). تاریخچه مالی- مالیاتی ایران از صفویه تا پایان قاجاریه،ترجمه:مرتضی کاظمی یزدی، تهران: نشر تاریخ ایران.
34
قائممقامی،جهانگیر(1348). یکصد و پنجاه سند تاریخی از جلایریان تا پهلوی، تهران: ستادبزرگ ارتشتاران.
35
کتبی، محمود(1364). تاریخ آل مظفر، به کوشش: عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
36
کرمانی، ابواسحاق غیاثالدین(951ق.). سریع الحساب، کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شماره بازیابی6544.
37
لمبتون، ا.ک.س(1362). مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهرامیری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
38
لنگرودی، محمد جعفر جعفری(1383). ترمینولوژی حقوق، چاپ چهاردهم، تهران: گنج دانش.
39
مدرسی طباطبایی،حسین(1361). برگی از تاریخ قزوین تاریخچهای از آستانه شاهزاده حسین و دودمان سادات مرعشی قزوین، قم: کتابخانه عمومی حضرت آیهالله العظمی نجفی مرعشی.
40
مراغه ای، زین العابدین(1385). سیاحت نامه ابراهیم بیک، .به کوشش محمد علی سپانلو،ج2، تهران: آگاه.
41
مرکز اسناد آستان قدس رضوی، اسناد با شماره 32453. 31828. 33478. 31779. 31828. 29151. 33478. 33070. 33378. 35480. 156470. 92747. 110125. 142621.
42
مستوفی بافقی،محمد مفید بن محمود(1384).جامع مفیدی، به کوشش ایرج افشار، ج3، تهران: اساطیر.
43
میرزا رفیعا، محمد رفیع(1380). دستور الملوک،دفتر تاریخ، .به کوشش ایرج افشار،ج1، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
44
نخجوانی، محمد بن هندو شاه بن سنجر(1964). دستور الکاتب فی تعیین المراتب،تصحیح: عبدالکریم اوغلی علی زاده، ج1، مسکو: فرهنگستان علوم شوروی.
45
نرشخی،محمد بن جعفر(1363). تاریخ بخارا،تصحیح: محمد تقی مدرس رضوی،تهران: توس.
46
نظام السلطنه مافی،حسین قلی(1362). خاطرات و اسناد حسین قلی خان نظام السلطنه مافی، به کوشش سیروس سعدوندیان، معصومه مافی، منصوره اتحادیه ، تهران:نشر تاریخ ایران.
47
نفیسی، علیاکبر(1355). فرهنگ نفیسی(ناظم الاطباء)، بی جا:کتابفروشی خیام.
48
والی زاده معجزی،محمدرضا(1380). تاریخ لرستان:روزگار قاجار از تاسیس تا کودتای 1299، تهران:حروفیه.
49
وصاف الحضره، عبدالله بن فضلالله(1338). تاریخ وصاف الحضرة در احوال سلاطین مغول، به کوشش محمدمهدی اصفهانی، بی جا: کتابخانه ابن سینا.
50
همدانی، رشید الدین فضل الله (1364). مکاتبات رشیدی، تصحیح: محمد شفیع، لاهور: بی نا.
51
همدانی، رشید الدین فضل الله (1387). جامع التواریخ (تاریخ اسماعیلیان)، مصحح: محمد روشن، تهران: میراث مکتوب.
52
همدانی، رشید الدین فضل الله(1358). سوانح الافکار رشیدی،به کوشش محمد تقی دانش پژوه،تهران: دانشگاه تهران.
53
Minorsky Vldimir .(1939)”A Soyurghal of Qasin b. Jahangir Aq – Qoyunlu(903/1498)", bulletin of the School of Oriental and African Studies, Volume 9, issue4, february1939.p954.
54
- Roemer Hans Robert (1960),. "Le Dernier Firman de Rustam Bahādur Aq Qoyunlu?." Bulletin de l'Institut d'Archéologie http://www. asnad.org . orientale 59: 273-87. 273-87, pl. I-II
55
(accessed:17oct2016)
56